Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Święci w chwale
tłum. Jakub Oniszczuk, 14 lutego 2022
Powszechnie używane w języku polskim słowo "święty" wywodzi się od łacińskiego „sanctus”, które z kolei tłumaczy greckie słowo „agios” (liczba mnoga „agiois”), które często widzimy w inskrypcjach ikonograficznych. W Nowym Testamencie słowo to jest używane na określenie zarówno wspólnoty kultu Kościoła w jego życiu na ziemi, jak i w odniesieniu do „umarłych w Chrystusie” [por. Dz 9,13.32.41; Rz 1,7; 12,13; 1 Kor 14,33; 2 Kor 9,12; Ef 2,19]. *Ten grecki termin jest w rzeczywistości formą rzeczową przymiotnika „święty” i można go po prostu przetłumaczyć jako „święty” lub „święci”. W czasach Nowego Testamentu "święty" był już terminem, który miał specyficzne zastosowanie w pismach hebrajskich, greckim tłumaczeniu Septuaginty oraz w literaturze religijnej judaizmu Drugiej Świątyni. Użycie tego terminu w odniesieniu do chrześcijan w Nowym Testamencie służy jako wskaźnik zmiany kosmicznego stanu rzeczy, spełnienia proroctw Starego Testamentu i wypełnienia przeznaczenia ludzkości, przemienionej w jedności z Chrystusem.
W Starym Testamencie „świętymi” Bożymi są przede wszystkim istoty anielskie, które tworzą Boską Radę, jak widać na przykład w Psalmie 89: „Niebiosa wysławiają cuda Twoje, Panie, i wierność Twoją w radzie świętych [Ps 89,5-7]. Bo któż na obłokach będzie równy Panu, któż wśród synów Bożych będzie do Pana podobny? Bóg w radzie świętych przejmuje bojaźnią, wielki jest i straszny - ponad wszystkich wokół Niego” [Ps 89,5-7]. Istoty anielskie Boskiej Rady otaczają Pana i chociaż niektóre z nich upadły i zaczęły być czczone jako bogowie przez narody, żadna z nich nie jest jak jedyny prawdziwy Bóg, Jahwe, Bóg Izraela. „Któż jest pośród bogów równy Tobie, Panie, w blasku świętości, któż Ci jest podobny?” [Wj 15,11]. Izrael, zgromadzony w trakcie oddawania czci Bogu, uczestniczy w Niebiańskim Soborze, dlatego oni również w tych chwilach określani są jako „święci” [por. Kpł 11,44-45; 19,2; 20,7.26; 21,6; Lb 15,40; 16,3]. Kiedy Pan jest przedstawiony jako nadchodzący na sąd, nadchodzi ze swoimi świętymi, jak u Zachariasza: „Wtenczas nadciągnie Pan, mój Bóg, i z Nim wszyscy święci” [Za 14,5]. Stanowi to paralelę do fragmentów Nowego Testamentu, takich jak Mt 16,27. Opisując przyjście Jahwe do Izraela, Mojżesz mówi: „Pan przyszedł z Synaju i z Seiru dla nich wzeszedł, zabłysnął z góry Paran i przyszedł z dziesięcioma tysiącami świętych, Po prawicy jego płomienie ognia. On kocha swój lud. Wszyscy Jego święci są w Jego ręku.” [Pwt 33,2-3]. Święci Boży są tutaj przedstawieni jako „płomienie ognia”, obraz, który jest również używany w Ps 104,4, „Czynisz swymi posłańcami duchy i swymi sługami płomienie ognia.”, jak zacytowano w Liście do Hebrajczyków [Hbr 1,7].
Zrozumienie tego wyobrażenia w Liście do Hebrajczyków jest ważne i zostało rozwinięte w innych terminach przez św. Dionizego Areopagitę w jego Hierarchii Niebiańskiej. Ogień, w którym uczestniczą zastępy anielskie, w różnym stopniu w swoich porządkach, to boskie energie, łaska i chwała Boga. List do Hebrajczyków [Hbr 1] używa tego jako porównania do Chrystusa. Podczas gdy aniołowie miłościwie uczestniczą w chwale Bożej, ta chwała należy do samego Chrystusa jako Boga [Hbr 1,8-12]. Jednakże w Liście do Hebrajczyków [Hbr 2] znajdujemy opis wcielenia Chrystusa, który „mało od aniołów był pomniejszony”, ale potem „chwałą i czcią ukoronowany”, po czym wszystko staje się mu podporządkowane [2,7-8]. Chociaż nie ujrzeliśmy jeszcze poddania wszystkiego Chrystusowi, widzimy Chrystusa wcielonego dla skosztowania śmierci za całą ludzkość, teraz ukoronowanego czcią i chwałą [w. 8-9]. Ten wykład w Liście do Hebrajczyków tworzy ważną klamrę. Rozpoczyna się stwierdzeniem, że „Nie aniołom bowiem poddał przyszły świat” [2,5]. Stoi to w kontraście do poprzedniej epoki Starego Przymierza, w którym narody zostały oddane pod panowanie anielskie. Co jednak ważne, List do Hebrajczyków nie tylko wskazuje na panowanie Chrystusa nad całym stworzeniem, ale także panowanie tych, którzy są przez Niego zbawieni. Ci, którzy znajdują zbawienie w Chrystusie, są tutaj nazwani Jego synami [2,10.13], analogicznie do synów Bożych Starego Przymierza. Nazywani są Jego braćmi [w. 11 i 12], o których zaświadczy na zgromadzeniu. Przez wcielenie, Chrystus uwolnił od śmierci i diabła tych, którzy mają udział w Jego ludzkiej naturze [w. 14], a przez wniebowstąpienie wywyższył tę naturę nawet ponad naturę anielską. W Chrystusie osoby ludzkie stają się uczestnikami boskiej natury poza wszelkimi szeregami aniołów i są słusznie zaliczane do świętych.
W Starym Testamencie władza Boga na ziemi była zobrazowana i reprezentowana przez władzę ludzką w Izraelu. Mojżesz, sędziowie od Jozuego do Samuela i królowie przedstawiali panowanie Boga nad swoim ludem. 70 starszych w Izraelu dorównywało pod względem liczby anielskim istotom Boskiej Rady, którym przydzielono władzę nad narodami. Linia Dawida, wybranego przez Boga króla nad Judą, była w szczególności reprezentacją Bożego autorytetu na ziemi, dworskim przedstawicielstwem Boskiej Rady. Jednakże Dawid i jego linia reprezentowali panowanie Boga w proroczy sposób, tak że spełnienie Bożego panowania nad Jego ludem widziano dopiero w Chrystusie, Mesjaszu, który urzeczywistni rządy Boga nad Swoim ludem w nadchodzącym wieku. Z tego powodu proroctwo z 2 Samuela 7,16, że dom i królestwo Dawida będą na wieki, zostało przekształcone w perspektywie nadchodzącego Mesjasza w 1 Kronik 17,14 na obietnicę, że potomek Dawida będzie mieszkał w domu Bożym, a królestwo Boże będzie na wieki. Te prorocze motywy spełniają się w osobie Jezusa Chrystusa - przed wniebowstąpieniem po to, aby ponownie zasiąść na tronie, stwierdza: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody..." [Mt 28,18-19]. Panowanie Boga nad Izraelem znalazło swoje wypełnienie w Jezusie jako Chrystusie, a Chrystus odzyskał także władzę nad wszystkimi narodami poprzez pokonanie upadłych sił duchowych, które nimi rządziły [Kol 2,15].
Nowy Testament jasno mówi, że ta władza w nowym przymierzu nie jest już odizolowana, tak jak to miało miejsce w starym. Raczej odwrotnie. Teraz, przez Chrystusa, osoby ludzkie weszły do chwały i przyłączyły się do Boskiej Rady jako część Bożej rodziny. Obietnice Pisma Świętego, dotyczące świętych Chrystusa, nie są jedynie obietnicami biernego odpoczynku, ale obietnicami uczestnictwa w rządzeniu i panowaniu Chrystusa. Chrystus mówi Swoim uczniom, że kiedy wszystko stanie się nowe, a On po wniebowstąpieniu zasiądzie na Swoim tronie, „wy, którzy poszliście za Mną, zasiądziecie również na dwunastu tronach, sądząc dwanaście pokoleń Izraela” [Mt 19,28]. Św. Paweł mówi, że święci będą sądzić świat [1 Kor 6,2] a w następnym wersecie, że święci będą sądzić nawet aniołów [w. 3]. Mówi, że już zasiadamy z Chrystusem na wyżynach niebieskich przez wniebowstąpienie Chrystusa [Ef 2,6]. Objawienie św. Jana opisuje obecny wiek, przed ponownym przyjściem Chrystusa w chwale, podczas którego Chrystus zapanuje pośród swoich wrogów, jako czas, w którym święci zostają ożywieni, aby rządzić i królować z Chrystusem w niebiosach [Ap 20,4 -5]. Następnie Objawienie opisuje rolę świętych w chwale jako kapłanów [w. 6], którzy wstawiają się przed tronem Chrystusa.
Dlatego święci w chwale nie tylko wypełniają miejsce zajmowane wcześniej przez upadłych aniołów w Niebiańskim Soborze, ale także ich wcześniejszą rolę. W świetle faktu, że ci członkowie Boskiej Rady byli nazywani „bogami” i „synami Najwyższego” [Ps 82,6], autorzy Nowego Testamentu mówią o tym, że staliśmy się synami Bożymi, a Ojcowie, jak słynny św. Atanazy, mówią o ludziach stających się „bogami”. Z tego właśnie powodu od samego początku Kościoła narody, miasta, kościoły, rodziny i poszczególne osoby, którym kiedyś przydzielono „bogów”, znalazły w świętych niebiańskich patronów. Nie jest to, jak niektórzy sugerują, jakieś ustępstwo na rzecz popularnego politeizmu. Raczej odwrotnie. Jest to raczej funkcja ewangelii Jezusa Chrystusa, która głosi, że złe moce demoniczne, które niegdyś zniewalały narody, zostały teraz odrzucone ]Ga 4,8-9; Kol 2,8.20] i że święci teraz panują i królują z Chrystusem, sądząc narody tak, jak im to obiecał. Tak jak w starym przymierzu wierzący szukali wstawiennictwa świętych przed Panem [por. Hi 5,1], tak też święci w chwale służą jako kapłani przed tronem Chrystusa, tak też wstawiają się w modlitwie za wiernymi [Ap 20,6]. Tak jak szeregi aniołów pełniły różne role i różnie uczestniczyły w łasce i chwale Bożej, tak też święci mają swoje wyjątkowe role [1 Kor 15,40-41]. Królewskie kapłaństwo świętych w chwale jest nieodłączną częścią autentycznej Ewangelii Jezusa Chrystusa.
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Nesko /orthphoto.net/
W Starym Testamencie „świętymi” Bożymi są przede wszystkim istoty anielskie, które tworzą Boską Radę, jak widać na przykład w Psalmie 89: „Niebiosa wysławiają cuda Twoje, Panie, i wierność Twoją w radzie świętych [Ps 89,5-7]. Bo któż na obłokach będzie równy Panu, któż wśród synów Bożych będzie do Pana podobny? Bóg w radzie świętych przejmuje bojaźnią, wielki jest i straszny - ponad wszystkich wokół Niego” [Ps 89,5-7]. Istoty anielskie Boskiej Rady otaczają Pana i chociaż niektóre z nich upadły i zaczęły być czczone jako bogowie przez narody, żadna z nich nie jest jak jedyny prawdziwy Bóg, Jahwe, Bóg Izraela. „Któż jest pośród bogów równy Tobie, Panie, w blasku świętości, któż Ci jest podobny?” [Wj 15,11]. Izrael, zgromadzony w trakcie oddawania czci Bogu, uczestniczy w Niebiańskim Soborze, dlatego oni również w tych chwilach określani są jako „święci” [por. Kpł 11,44-45; 19,2; 20,7.26; 21,6; Lb 15,40; 16,3]. Kiedy Pan jest przedstawiony jako nadchodzący na sąd, nadchodzi ze swoimi świętymi, jak u Zachariasza: „Wtenczas nadciągnie Pan, mój Bóg, i z Nim wszyscy święci” [Za 14,5]. Stanowi to paralelę do fragmentów Nowego Testamentu, takich jak Mt 16,27. Opisując przyjście Jahwe do Izraela, Mojżesz mówi: „Pan przyszedł z Synaju i z Seiru dla nich wzeszedł, zabłysnął z góry Paran i przyszedł z dziesięcioma tysiącami świętych, Po prawicy jego płomienie ognia. On kocha swój lud. Wszyscy Jego święci są w Jego ręku.” [Pwt 33,2-3]. Święci Boży są tutaj przedstawieni jako „płomienie ognia”, obraz, który jest również używany w Ps 104,4, „Czynisz swymi posłańcami duchy i swymi sługami płomienie ognia.”, jak zacytowano w Liście do Hebrajczyków [Hbr 1,7].
Zrozumienie tego wyobrażenia w Liście do Hebrajczyków jest ważne i zostało rozwinięte w innych terminach przez św. Dionizego Areopagitę w jego Hierarchii Niebiańskiej. Ogień, w którym uczestniczą zastępy anielskie, w różnym stopniu w swoich porządkach, to boskie energie, łaska i chwała Boga. List do Hebrajczyków [Hbr 1] używa tego jako porównania do Chrystusa. Podczas gdy aniołowie miłościwie uczestniczą w chwale Bożej, ta chwała należy do samego Chrystusa jako Boga [Hbr 1,8-12]. Jednakże w Liście do Hebrajczyków [Hbr 2] znajdujemy opis wcielenia Chrystusa, który „mało od aniołów był pomniejszony”, ale potem „chwałą i czcią ukoronowany”, po czym wszystko staje się mu podporządkowane [2,7-8]. Chociaż nie ujrzeliśmy jeszcze poddania wszystkiego Chrystusowi, widzimy Chrystusa wcielonego dla skosztowania śmierci za całą ludzkość, teraz ukoronowanego czcią i chwałą [w. 8-9]. Ten wykład w Liście do Hebrajczyków tworzy ważną klamrę. Rozpoczyna się stwierdzeniem, że „Nie aniołom bowiem poddał przyszły świat” [2,5]. Stoi to w kontraście do poprzedniej epoki Starego Przymierza, w którym narody zostały oddane pod panowanie anielskie. Co jednak ważne, List do Hebrajczyków nie tylko wskazuje na panowanie Chrystusa nad całym stworzeniem, ale także panowanie tych, którzy są przez Niego zbawieni. Ci, którzy znajdują zbawienie w Chrystusie, są tutaj nazwani Jego synami [2,10.13], analogicznie do synów Bożych Starego Przymierza. Nazywani są Jego braćmi [w. 11 i 12], o których zaświadczy na zgromadzeniu. Przez wcielenie, Chrystus uwolnił od śmierci i diabła tych, którzy mają udział w Jego ludzkiej naturze [w. 14], a przez wniebowstąpienie wywyższył tę naturę nawet ponad naturę anielską. W Chrystusie osoby ludzkie stają się uczestnikami boskiej natury poza wszelkimi szeregami aniołów i są słusznie zaliczane do świętych.
W Starym Testamencie władza Boga na ziemi była zobrazowana i reprezentowana przez władzę ludzką w Izraelu. Mojżesz, sędziowie od Jozuego do Samuela i królowie przedstawiali panowanie Boga nad swoim ludem. 70 starszych w Izraelu dorównywało pod względem liczby anielskim istotom Boskiej Rady, którym przydzielono władzę nad narodami. Linia Dawida, wybranego przez Boga króla nad Judą, była w szczególności reprezentacją Bożego autorytetu na ziemi, dworskim przedstawicielstwem Boskiej Rady. Jednakże Dawid i jego linia reprezentowali panowanie Boga w proroczy sposób, tak że spełnienie Bożego panowania nad Jego ludem widziano dopiero w Chrystusie, Mesjaszu, który urzeczywistni rządy Boga nad Swoim ludem w nadchodzącym wieku. Z tego powodu proroctwo z 2 Samuela 7,16, że dom i królestwo Dawida będą na wieki, zostało przekształcone w perspektywie nadchodzącego Mesjasza w 1 Kronik 17,14 na obietnicę, że potomek Dawida będzie mieszkał w domu Bożym, a królestwo Boże będzie na wieki. Te prorocze motywy spełniają się w osobie Jezusa Chrystusa - przed wniebowstąpieniem po to, aby ponownie zasiąść na tronie, stwierdza: „Dana Mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody..." [Mt 28,18-19]. Panowanie Boga nad Izraelem znalazło swoje wypełnienie w Jezusie jako Chrystusie, a Chrystus odzyskał także władzę nad wszystkimi narodami poprzez pokonanie upadłych sił duchowych, które nimi rządziły [Kol 2,15].
Nowy Testament jasno mówi, że ta władza w nowym przymierzu nie jest już odizolowana, tak jak to miało miejsce w starym. Raczej odwrotnie. Teraz, przez Chrystusa, osoby ludzkie weszły do chwały i przyłączyły się do Boskiej Rady jako część Bożej rodziny. Obietnice Pisma Świętego, dotyczące świętych Chrystusa, nie są jedynie obietnicami biernego odpoczynku, ale obietnicami uczestnictwa w rządzeniu i panowaniu Chrystusa. Chrystus mówi Swoim uczniom, że kiedy wszystko stanie się nowe, a On po wniebowstąpieniu zasiądzie na Swoim tronie, „wy, którzy poszliście za Mną, zasiądziecie również na dwunastu tronach, sądząc dwanaście pokoleń Izraela” [Mt 19,28]. Św. Paweł mówi, że święci będą sądzić świat [1 Kor 6,2] a w następnym wersecie, że święci będą sądzić nawet aniołów [w. 3]. Mówi, że już zasiadamy z Chrystusem na wyżynach niebieskich przez wniebowstąpienie Chrystusa [Ef 2,6]. Objawienie św. Jana opisuje obecny wiek, przed ponownym przyjściem Chrystusa w chwale, podczas którego Chrystus zapanuje pośród swoich wrogów, jako czas, w którym święci zostają ożywieni, aby rządzić i królować z Chrystusem w niebiosach [Ap 20,4 -5]. Następnie Objawienie opisuje rolę świętych w chwale jako kapłanów [w. 6], którzy wstawiają się przed tronem Chrystusa.
Dlatego święci w chwale nie tylko wypełniają miejsce zajmowane wcześniej przez upadłych aniołów w Niebiańskim Soborze, ale także ich wcześniejszą rolę. W świetle faktu, że ci członkowie Boskiej Rady byli nazywani „bogami” i „synami Najwyższego” [Ps 82,6], autorzy Nowego Testamentu mówią o tym, że staliśmy się synami Bożymi, a Ojcowie, jak słynny św. Atanazy, mówią o ludziach stających się „bogami”. Z tego właśnie powodu od samego początku Kościoła narody, miasta, kościoły, rodziny i poszczególne osoby, którym kiedyś przydzielono „bogów”, znalazły w świętych niebiańskich patronów. Nie jest to, jak niektórzy sugerują, jakieś ustępstwo na rzecz popularnego politeizmu. Raczej odwrotnie. Jest to raczej funkcja ewangelii Jezusa Chrystusa, która głosi, że złe moce demoniczne, które niegdyś zniewalały narody, zostały teraz odrzucone ]Ga 4,8-9; Kol 2,8.20] i że święci teraz panują i królują z Chrystusem, sądząc narody tak, jak im to obiecał. Tak jak w starym przymierzu wierzący szukali wstawiennictwa świętych przed Panem [por. Hi 5,1], tak też święci w chwale służą jako kapłani przed tronem Chrystusa, tak też wstawiają się w modlitwie za wiernymi [Ap 20,6]. Tak jak szeregi aniołów pełniły różne role i różnie uczestniczyły w łasce i chwale Bożej, tak też święci mają swoje wyjątkowe role [1 Kor 15,40-41]. Królewskie kapłaństwo świętych w chwale jest nieodłączną częścią autentycznej Ewangelii Jezusa Chrystusa.
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Nesko /orthphoto.net/
Poprzedni z serii:
Ludzie w Boskiej Radzie
Ludzie w Boskiej Radzie
Kolejny z serii:
Królowa i Matka
Królowa i Matka