Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Ṣalīb to znaczy Krzyż
Dominika Kovačević, 22 marca 2017
Krzyż po aramejsku – a więc rodzimym języku Chrystusa – oraz po arabsku – czyli języku bardzo bliskim aramejskiemu – to Ṣalīb. Aramejski i arabski są językami semickimi, w których podstawą są tzw. rdzenie znaczeniowe – z nich tworzy się wszelkie rzeczowniki, przymiotniki i czasowniki według tematów mających dane zastosowanie.
Rdzeń ṣ-l-b ma dwa podstawowe znaczenia: „krzyżowanie się” (tj. nachodzenie na siebie pod kątem w miarę prostym) oraz „utwierdzenie”, „trwałość”, „twardość”. Pragnę skupić się na tym drugim znaczeniu, bo go w językach słowiańskich nie ma.
Krzyż to utwierdzenie, przede wszystkim w nadziei, miłości i wierze. Nadziei – że choć po ludzku może być bardzo trudno, możemy być w oczach świata wyśmiani, a nawet umrzeć, to jednak Krzyż daje nadzieję na Zmartwychwstanie. Miłości – bo przecież jak bardzo Bóg musi kochać ludzi, skoro Sam się ofiarował na Krzyżu. Wreszcie, wierze – ta wypływa z miłości i nadziei Krzyża. Kto dostrzeże miłość i nadzieję Krzyża oraz doświadczy ich – ten zostanie utwierdzony w wierze.
Krzyż to trwałość i wytrwanie. W oddaniu Bogu i drugiemu człowiekowi. W pokorze – bo jak trzeba być pokornym, by nieść coś uważanego za haniebnego, a przynamniej niewygodnego, a nawet – być do niego przytwierdzonym.
Drzewo Krzyża jest twardsze niż skała. Uniosło samego Boga. I dzięki temu Krzyż stał się podstawą i budulcem. Kamieniem węgielnym odrzuconym przez budowniczych, który jest cudem w naszych oczach. Cudem, bo paradoksem Wszechmocnego Boga na kawałku drewna oznaczającym coś poniżającego. Cudem, bo Krzyż, będący wcześniej narzędziem śmierci, stał się narzędziem Zmartwychwstania, Życia Wiecznego.
Każda świątynia chrześcijańska budowana jest na planie twardości Krzyża.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „kręgosłup”. Krzyż to kręgosłup chrześcijaństwa. To od znaku Krzyża zaczynamy każdą modlitwę i nim ją kończymy. Modlitwę utwierdzamy znakami Krzyża czynionymi w trakcie niej. To znaczy, że Krzyż jest kręgosłupem modlitwy.
Budowę nowej cerkwi rozpoczynamy od postawienia Krzyża. Krzyżem oznaczamy ściany nowego domu. Znak Krzyża czynimy nad wszystkim, co chcemy, by było błogosławione, czyli – prowadziło do Zbawienia. Na takich rzeczach znak Krzyża również umieszczamy.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „korpus”, „struktura”, „schemat” książki, tekstu. Krzyż Chrystusa to korpus, struktura Pisma Świętego. Zapowiadany w Starym Testamencie wielokrotnie, urzeczywistniony w Nowym. Tekst Biblii to droga Krzyża.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „kolumna”, „słup”. Krzyż niewątpliwie jest taką kolumną, słupem. Zastępującą pogańskie posągi i stele, stawianą Bogu dziękczynnie, błagalnie lub dla świadectwa wiary.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się przymiotnik „nienaruszalny”, „nie-do-wygięcia”. Owszem, na przestrzeni historii Krzyże wyginano, łamano. Ale jednak nie zdołało to wygiąć czy naruszyć wiary w Chrystusa Boga umarłego na Krzyżu i zmartwychwstałego.
Rdzeń ṣ-l-b oznacza też „wsparcie”, „oparcie”. Biskup w swej posłudze opiera się o pastorał (cs. żezł), którego głównym elementem jest Krzyż pośrodku głów dwóch węży, na pamiątkę praobrazu Mojżesza. Ale nie tylko biskup opiera się w trudnych momentach na Krzyżu, nie tylko on się Krzyżem podpiera. Każdy wierny targany grzechem czy troską spieszy do Krzyża, by przed nim stanąć i klęknąć, i powierzyć wszystko Chrystusowi Ukrzyżowanemu.
Mam też w pamięci pewien Wielki Piątek sprzed parunastu lat, obraz kapłana opierającego się czołem o Krzyż, z pełnym oddaniem i skupieniem. To nie tylko cześć czy miłość dla Krzyża, ale też wiara, że skoro beznadziejny Krzyż okazał się Nadzieją i Znakiem Zwycięstwa, to może On pomóc…
Przez wieki, również i teraz, radykalni muzułmanie nazywają chrześcijan nie massīhī („chrześcijanin”) czy nasranī („nazarejczyk”), lecz ṣalbī – „krzyżowiec”. To pogardliwe określenie. Dla nich Krzyż wciąż jest hańbą, bo nie wierzą w Zmartwychwstanie Chrystusa po Krzyżu. Ba, nawet myślą, że to tylko cień Chrystusa był ukrzyżowany – bo wielkiemu prorokowi nie przystoi być ukrzyżowanym. Dla nas zaś Krzyż jest dumą. Dlatego wielu prawosławnych Arabów ma na nazwisko Ṣalīb albo Ṣalība – z dumą podkreślają wiarę przodków, przyznają się do bycia „krzyżowcami”, i to mimo bardzo niesprzyjającego dla takiego wyznania otoczenia.
Linuṣallab ła naṣlub fīṣ Ṣalīb – róbmy znak Krzyża i trwajmy w Krzyżu.
Śpiew troparionu Świętego Krzyża w języku arabskim
Rdzeń ṣ-l-b ma dwa podstawowe znaczenia: „krzyżowanie się” (tj. nachodzenie na siebie pod kątem w miarę prostym) oraz „utwierdzenie”, „trwałość”, „twardość”. Pragnę skupić się na tym drugim znaczeniu, bo go w językach słowiańskich nie ma.
Krzyż to utwierdzenie, przede wszystkim w nadziei, miłości i wierze. Nadziei – że choć po ludzku może być bardzo trudno, możemy być w oczach świata wyśmiani, a nawet umrzeć, to jednak Krzyż daje nadzieję na Zmartwychwstanie. Miłości – bo przecież jak bardzo Bóg musi kochać ludzi, skoro Sam się ofiarował na Krzyżu. Wreszcie, wierze – ta wypływa z miłości i nadziei Krzyża. Kto dostrzeże miłość i nadzieję Krzyża oraz doświadczy ich – ten zostanie utwierdzony w wierze.
Krzyż to trwałość i wytrwanie. W oddaniu Bogu i drugiemu człowiekowi. W pokorze – bo jak trzeba być pokornym, by nieść coś uważanego za haniebnego, a przynamniej niewygodnego, a nawet – być do niego przytwierdzonym.
Drzewo Krzyża jest twardsze niż skała. Uniosło samego Boga. I dzięki temu Krzyż stał się podstawą i budulcem. Kamieniem węgielnym odrzuconym przez budowniczych, który jest cudem w naszych oczach. Cudem, bo paradoksem Wszechmocnego Boga na kawałku drewna oznaczającym coś poniżającego. Cudem, bo Krzyż, będący wcześniej narzędziem śmierci, stał się narzędziem Zmartwychwstania, Życia Wiecznego.
Każda świątynia chrześcijańska budowana jest na planie twardości Krzyża.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „kręgosłup”. Krzyż to kręgosłup chrześcijaństwa. To od znaku Krzyża zaczynamy każdą modlitwę i nim ją kończymy. Modlitwę utwierdzamy znakami Krzyża czynionymi w trakcie niej. To znaczy, że Krzyż jest kręgosłupem modlitwy.
Budowę nowej cerkwi rozpoczynamy od postawienia Krzyża. Krzyżem oznaczamy ściany nowego domu. Znak Krzyża czynimy nad wszystkim, co chcemy, by było błogosławione, czyli – prowadziło do Zbawienia. Na takich rzeczach znak Krzyża również umieszczamy.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „korpus”, „struktura”, „schemat” książki, tekstu. Krzyż Chrystusa to korpus, struktura Pisma Świętego. Zapowiadany w Starym Testamencie wielokrotnie, urzeczywistniony w Nowym. Tekst Biblii to droga Krzyża.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się słowo „kolumna”, „słup”. Krzyż niewątpliwie jest taką kolumną, słupem. Zastępującą pogańskie posągi i stele, stawianą Bogu dziękczynnie, błagalnie lub dla świadectwa wiary.
Od rdzenia ṣ-l-b tworzy się przymiotnik „nienaruszalny”, „nie-do-wygięcia”. Owszem, na przestrzeni historii Krzyże wyginano, łamano. Ale jednak nie zdołało to wygiąć czy naruszyć wiary w Chrystusa Boga umarłego na Krzyżu i zmartwychwstałego.
Rdzeń ṣ-l-b oznacza też „wsparcie”, „oparcie”. Biskup w swej posłudze opiera się o pastorał (cs. żezł), którego głównym elementem jest Krzyż pośrodku głów dwóch węży, na pamiątkę praobrazu Mojżesza. Ale nie tylko biskup opiera się w trudnych momentach na Krzyżu, nie tylko on się Krzyżem podpiera. Każdy wierny targany grzechem czy troską spieszy do Krzyża, by przed nim stanąć i klęknąć, i powierzyć wszystko Chrystusowi Ukrzyżowanemu.
Mam też w pamięci pewien Wielki Piątek sprzed parunastu lat, obraz kapłana opierającego się czołem o Krzyż, z pełnym oddaniem i skupieniem. To nie tylko cześć czy miłość dla Krzyża, ale też wiara, że skoro beznadziejny Krzyż okazał się Nadzieją i Znakiem Zwycięstwa, to może On pomóc…
Przez wieki, również i teraz, radykalni muzułmanie nazywają chrześcijan nie massīhī („chrześcijanin”) czy nasranī („nazarejczyk”), lecz ṣalbī – „krzyżowiec”. To pogardliwe określenie. Dla nich Krzyż wciąż jest hańbą, bo nie wierzą w Zmartwychwstanie Chrystusa po Krzyżu. Ba, nawet myślą, że to tylko cień Chrystusa był ukrzyżowany – bo wielkiemu prorokowi nie przystoi być ukrzyżowanym. Dla nas zaś Krzyż jest dumą. Dlatego wielu prawosławnych Arabów ma na nazwisko Ṣalīb albo Ṣalība – z dumą podkreślają wiarę przodków, przyznają się do bycia „krzyżowcami”, i to mimo bardzo niesprzyjającego dla takiego wyznania otoczenia.
Linuṣallab ła naṣlub fīṣ Ṣalīb – róbmy znak Krzyża i trwajmy w Krzyżu.
Śpiew troparionu Świętego Krzyża w języku arabskim