Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Synaksarion I Niedzieli Wielkiego Postu. Tryumf Orttodoksji
tłum. ks. Henryk Paprocki, 05 marca 2017
Stichosy:
Nieprzystojnie wyrzucane ikony
widząc przystojnie wielbione, raduję się.
Dzisiaj, w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu, Kościół przyjął świętowanie przywrócenia kultu świętych i czcigodnych ikon, czego dokonał cesarz Michał [1] wraz ze swoją matką, błogosławioną cesarzową Teodorą [2], a także święty patriarcha konstantynopolitański Metody [3] . Historia tego wydarzenia jest następująca.
Kiedy Leon Izauryjczyk [4], który przedtem był świniopasem i poganiaczem osłów, z dopustu Bożego zagarnął tron cesarski, wezwał do siebie patriarchę Germanosa [5], który wtedy rządził Kościołem, i powiedział do niego: „Wydaje mi się, Władyko, że ikony niczym nie różnią się od bożków, dlatego też nakaż, aby jak najszybciej je zabrano. A jeśli są to prawdziwe obrazy świętych, to trzeba je powiesić wyżej, żebyśmy my, tonący w grzechach, nie kalali ich cały czas, całując je”. Patriarcha odrzucił tę niegodziwość cesarza, mówiąc: „Czy to nie ty, cesarzu, jesteś tym, kto według proroctwa zacznie prześladować święte ikony i kto ma na imię Konon?” Cesarz odpowiedział: „Byłem tak nazywany w dzieciństwie”. Ponieważ patriarcha nie podporządkował się jego woli, cesarz wygnał go i na jego miejsce wprowadził swego wspólnika Anastazego [6] , i wtedy jawnie już zaczął walkę przeciwko świętym ikonom. Powiadają, że jakoby już wcześniej przekazali mu tę nienawiść do ikon Żydzi, którzy w tym czasie, gdy był on biedny i wraz z nimi zajmował się pracą poganiacza osłów, czarami przepowiedzieli mu wyniesienie na tron. Po tym, jak dziwnie przerwane zostało życie Leona, najgorsze jego lwiątko, syn Konstantyn Kopronimos [7] został jego następcą jako władca, a jeszcze bardziej jako okrutny prześladowca świętych ikon. Trzeba powiedzieć, że uczynił on wiele strasznych nieprawości i także umarł haniebną śmiercią. Po nim odziedziczył tron jego syn Leon [8], który miał za matkę Chazarkę, ale i on zmarł okrutną śmiercią.
Następcami tronu zostali Irena [9] i Konstantyn [10]. Na żądanie patriarchy Tarazjusza [11] zwołali oni Siódmy Sobór Powszechny, na którym Kościół Chrystusowy znowu przyjął kult świętych ikon. Po usunięciu Ireny i Konstantyna, wyniesiono na tron Nicefora Genika [12], po nim Staurakiosa [13] i następnie Michała Rangabę [14], czczących święte ikony.
Następcą Michała został podobny do zwierza Leon Armeńczyk [15]. Będąc oszukańczo wprowadzonym w błąd przez pewnego mnicha pustelnika, zaczął on powtórne prześladowanie ikonoklastyczne i znowu Kościół Boży okazał się pozbawiony piękna. Leona Armeńczyka zastąpił Michał Amoryjczyk [16], a po nim panował jego syn Teofil [17], który znowu zaczął prześladować ikony, przewyższając w tym wszystkich swoich poprzedników. Teofil wielu świętych ojców poddał różnym karom i torturom za czczenie świętych ikon. Powiadają jednak, że on w czasie swego panowania szczególnie dbał o sprawiedliwość, nie cierpiał bowiem niesprawiedliwości, i po całym mieście przez wiele dni poszukiwano człowieka, który powinien z kimś prawować się w obecności cesarza, ale go nie znaleziono. Teofil jako autokrator rządził dwanaście lat, po czym zachorował na dyzenterię, która tak go męczyła, że otwierał szeroko usta, aż do samej krtani. Cesarzowa Teodora cierpiała bardzo z tego powodu, a gdy zasnęła na moment, zobaczyła we śnie Najświętszą Bogurodzicę, trzymającą na rękach Przedwieczne Dzieciątko, otoczoną świetlistymi aniołami, którzy biczowali i besztali męża cesarzowej. Gdy ona się obudziła, to Teofil nieco przyszedł do siebie i wołał: „Biada mi, nieszczęsnemu! Biczują mnie za święte ikony!” Cesarzowa natychmiast położyła mu na głowie ikonę Bogurodzicy, modląc się ze łzami. Teofil zobaczył u kogoś stojącego obok ikonę na piersi, wziął ją i pocałował. Natychmiast wargi, które poniżały ikony i strasznie otwarte usta zamknęły się, a on wybawiwszy się z nieszczęść, które go dopadły, i cierpień, spokojnie zasnął, przekonawszy się, że dobrze jest czcić święte ikony. Cesarzowa przyniosła ze swej szkatuły święte i czcigodne ikony, i przekonała męża, żeby je całował i czcił z całej duszy. Wkrótce Teofil odszedł z tego życia.
Teodora sprowadziła wszystkich, którzy byli na zesłaniu i w więzieniach, i dała im wolność. Z tronu patriarszego zrzucono Jana [18] zwanego Jannis [19] czyli czarodziej, który raczej był przełożonym wróżbitów i biesów niż patriarchą, a na jego miejsce wprowadzono wyznawcę Chrystusowego Metodego [20], przedtem wiele cierpiącego w obronie ikon i za życia zamkniętego w grobowcu.
Właśnie wtedy z Bożego oświecenia do świętego Joannicjusza Wielkiego [21], który był ascetą na Górze Olimp, przyszedł wielki asceta Arsakiusz, mówiąc: „Bóg posłał mnie do ciebie, abyś po przyjściu do Nikomedii, do czcigodnego męża Izajasza Pustelnika, pouczył się u niego i dokonał z nim tego, co podoba się Bogu i Jego Kościołowi”. Po przyjściu do czcigodnego Izajasza, usłyszeli od niego: „Tak mówi Pan: Oto zbliża się koniec wrogów mego obrazu. Dlatego idźcie do cesarzowej Teodory. Patriarsze Metodemu tak powiedzcie: Odłącz wszystkich niegodnych i wtedy z aniołami złóż mi Ofiarę Chwały, czcząc przedstawienie mego Oblicza i Krzyża”. Usłyszawszy to, asceci pospieszyli do Konstantynopola i wszystko, co powiedział im czcigodny Izajasz, przekazali patriarsze Metodemu i wszystkim wybrańcom Bożym. A oni poszli do cesarzowej, znajdując ją we wszystkim posłuszną, była bowiem pobożną i miłującą Boga, trwającą w czci świętych ikon, co otrzymała od przodków. Cesarzowa natychmiast zdjęła ikonę Bogurodzicy, wiszącą na jej szyi, aby wszyscy ją widzieli, i pocałowawszy ją, powiedziała: „Jeśli kto nie czci ikon i nie całuje ich z miłością, bez idolatrii, nie jak bożków ale jako obrazy, z miłości do Praobrazu, ten niech będzie odłączony od Kościoła”. Ojcowie rozradowali się radością wielką. Teodora poprosiła ich, żeby modlili się za jej męża Teofila. Oni zaś, widząc jej wiarę, chociaż mówili, że przewyższa to ich moc, podporządkowali się. Święty patriarcha Metody po przyjściu do wielkiej świątyni Bożej zwołał cały lud prawosławny, duchowieństwo i biskupów, mnichów i pustelników, wśród których byli wspomniani już Joannicjusz Wielki z Olimpu i Arsakiusz, Naukracjusz, uczniowie Teodora Studyty [22], Teofan, igumen monasteru „Wielkie Pole”, Teodor i Teofan Naznaczony [23], Michał ze świętego miasta Jerozolimy [24], synkletos [25] i wyznawca, i wielu innych. Wszyscy oni odsłużyli panichidę za Teofila, modląc się ze łzami i ciągle błagając Boga. Czynili to przez cały pierwszy tydzień Wielkiego Postu. Sama cesarzowa Teodora także w ten sposób modliła się wraz z synkletosem i ze wszystkimi, którzy byli w pałacu. W piątek o wschodzie słońca cesarzowa Teodora zasnęła i zobaczyła samą siebie stojącą przy kolumnie Konstantyna Wielkiego26, a także ujrzała jakichś ludzi, z hałasem idących drogą i niosących narzędzia tortur, a pośrodku ciągnęli cesarza Teofila, który miał ręce związane na plecach. Ujrzawszy męża cesarzowa poszła za tymi, którzy go prowadzili. Gdy doszli do spiżowej bramy [27], zobaczyła siedzącego pod ikoną Zbawiciela jakiegoś przedziwnego Męża, przed którym postawiono Teofila. Cesarzowa upadła do nóg tego Męża i zaczęła błagać o miłosierdzie dla niego. W końcu otworzył On usta i rzekł: „Niewiasto, wielka jest twoja wiara. Wiedz przeto, że ze względu na twoje łzy i twoją wiarę, a także ze względu na modlitwy i ofiary moich sług i moich kapłanów, przebaczam twemu mężowi Teofilowi”. Rozkazał też tym, którzy prowadzili cesarza: „Rozwiążcie go i oddajcie jego żonie”. Ona zaś zabrawszy go, odeszła radując się i weseląc się, i natychmiast się przebudziła.
Patriarcha Metody, gdy sprawował modły i nabożeństwa, wziął czysty rulon, zapisał na nim imiona wszystkich cesarzy heretyków, włączając cesarza Teofila, i położył w prezbiterium na świętym ołtarzu pod obrusem. W piątek patriarcha zobaczył jakiegoś budzącego bojaźń i wielkiego anioła, wchodzącego do świątyni. Podszedł on do patriarchy i rzekł: „Usłyszana została twoja modlitwa, biskupie, cesarz Teofil otrzymał przebaczenie. Nie dokuczaj już więcej Bogu w tej sprawie”. Patriarcha badając, czy ta wizja jest prawdziwa, zszedł ze swego miejsca, wziął rulon, rozwinął go i zobaczył – O zrządzenie Boże! – że imię Teofila zostało całkowicie wymazane przez Boga.
Dowiedziawszy się o tym cesarzowa bardzo się ucieszyła, posłała do patriarchy i poleciła zgromadzić cały lud z czcigodnymi krzyżami i świętymi ikonami w wielkiej świątyni, aby zwrócić jej święte ikony i ogłosić wszystkim nowy cud Boży. Wkrótce, gdy wszyscy zgromadzili się w świątyni ze świecami, przyszła także cesarzowa z synem. Podczas litanii wyszli i wraz ze świętymi ikonami, czcigodnym drzewem Krzyża oraz świętą Ewangelią doszli do wspomnianej drogi, wzywając: „Panie, zmiłuj się”, a po powrocie do świątyni odprawili Boską Liturgię. Wtedy święte ikony zostały zwrócone przez wybranych świętych mężów, wygłoszono życzenia długich lat życia pobożnym prawosławnym, a wrogowie i niegodni, którzy nie przyjmują kultu świętych ikon, zostali odłączeni i poddani anatemie. Od tego czasu wyznawcy postanowili corocznie w ten sposób sprawować ten święty Tryumf, abyśmy kiedyś znowu nie wpadli w taką samą nieprawość.
Niezmienny Obrazie Ojca, dla wstawiennictwa Twych świętych wyznawców zmiłuj się nad nami. Amen.
Przypisy:
[1] Michał III Metystes (833-867), cesarz bizantyjski od 842 roku, ostatni z dynastii amoryjskiej. W 856 roku Michał wraz ze swoim wujem Bardasem przeprowadził przewrót pałacowy, w wyniku którego Teodora została wysłana do klasztoru, a Bardas zyskał znaczne wpływy, ostatecznie zostając mianowany współcesarzem w maju 862 roku. Pijany cesarz Michał III został zamordowany w wyniku rewolucji pałacowej we wrześniu 867 roku. Jej efektem był upadek dynastii amoryjskiej oraz dojście do władzy Bazylego I.
[2] Św. Teodora (810-867), cesarzowa bizantyjska, żona cesarza Teofila. Po śmierci męża (842) była regentką w imieniu ich małoletniego syna Michała III. W 843 roku zwołała synod, który przywrócił kult ikon. W 856 roku została obalona i resztę życia spędziła w klasztorze. Wspomnienie liturgiczne 11 II.
[3] Św. Metody I, Metody Wyznawca (ok. 788-847), patriarcha Konstantynopola. Przyczynił się do przywrócenia kultu ikon. Wspomnienie liturgiczne 14 VI.
[4] Leon III Izauryjczyk (680-741), cesarz bizantyjski od 717 roku do śmierci, pierwszy władca z dynastii izauryjskiej. Pochodził z niższych warstw społecznych. Urodził się w rodzinie wieśniaka w 675 roku w Germanikei na północy Syrii. W 726 roku Leon wystąpił przeciwko kultowi ikon, rozpoczynając długi okres ikonoklazmu.
[5] Germanos I (zm. 740), patriarcha Konstantynopola w latach 715-730.
[6] Anastazy (zm. 754), patriarcha Konstantynopola w latach 730 do 754, wyniesiony do tej godności przez cesarza Leona III Izauryjczyka. Po śmierci Leona w 741 roku jego następcą został syn Konstantyn V Kopronimos. Gdy cesarz walczył na Wschodzie jego szwagier Artabasdos skorzystał z nieobecności cesarza w stolicy i przejął tron. Aby uzyskać wsparcie, Artabasdos ogłosił się „opiekunem świętych ikon”. Patriarcha Anastazy szybko zmienił front i nagle stał się zagorzałym obrońcą ikon, które Artabasdus ponownie umieścił w kościołach. Konstantyn w 743 roku pokonał Artabasdosa, pozbawił patriarchę Anastazego urzędu, ogłosił heretykiem, kazał bić i oślepić, a następnie oprowadzać po ulicach stolicy. Anastazy znowu zmienił swoje stanowisko w sprawie ikon i został przywrócony jako patriarcha.
[7] Konstantyn V Kopronimos (718-775), cesarz bizantyjski od 741 roku, jeden z największych obrazoburców bizantyńskich. Przydomek Kopronimos (gr. kopros – łajno i onoma – imię) został mu nadany przez nieprzychylnych ikonoklastom historyków. Na synodzie w Hierei (jeden z pałaców w azjatyckiej części Konstantynopola) w 754 roku zakazał przechowywania i wytwarzania jakichkolwiek dzieł sztuki związanych z kultem chrześcijańskim, co było był wstępem do szeroko zakrojonej akcji niszczenia dzieł przedstawiających postaci świętych, Świętą Trójcę, aniołów, Chrystusa z kościołów, wyrywano ściany z mozaikami, palono ilustrowane księgi, dziesiątki monasterów zamieniono w składy broni i koszary, tysiące mnichów przymusowo ożeniono z byłymi nierządnicami.
[8] Leon IV Chazar (750-780), cesarz bizantyjski w latach 775-780.
[9] Św. Irena (ok. 752-803), cesarzowa bizantyjska w latach 797-802, żona Leona VI. Regencję w imieniu syna miała sprawować do czasu jego pełnoletniości. W 784 roku zaczęła przygotowania do soboru powszechnego, który miał przywrócić kult obrazów i potępić ikonoklazm. Sobór zebrał się 31 lipca 786 roku w Konstantynopolu. Do obradujących w kościele św. Apostołów wdarli się żołnierze z gwardii stacjonującej w stolicy. Rozpędzili zebranych powołując się na dekret Konstantyna V. Irena postanowiła wezwać z Tracji korpus składający się z ikonodulów, a oddziały ikonoklastyczne wysłać na granicę wschodnią. Następny sobór został zwołany do Nicei na rok 787. Przybyli tam legaci papiescy i przedstawiciele patriarchów Aleksandrii, Antiochii i
Jerozolimy. Obrady trwały krótko od 24 września do 13 października. Cesarz Konstantyn i Irena złożyli ostatniego dnia swoje podpisy na dokumencie uchwał soboru. Zniesiony został ikonoklazm i przywrócono możność czczenia świętych obrazów. Bunt ministrów i dworzan obalił w 802 roku Irenę. Została wygnana na Wyspy Książęce, a potem na Lesbos. Tam jak głosi legenda pokutowała za swoją dawną gwałtowność. Wspomnienie liturgiczne 9 VIII.
[10] Konstantyn VI (771-797 lub 802), cesarz bizantyjski od 780 roku. Jedyny syn Leona VI Chazara, uwięziony i oślepiony przez matkę, cesarzową Irenę, co oficjalnie było kara za bycie ikonoklastą. Konstantyn został koronowany na współcesarza w 776, kiedy jego ojciec był cesarzem, a po śmierci ojca w 780 roku został jedynym władcą w wieku 9 lat. Jego matka była regentką i nie przekazała mu władzy nawet, kiedy osiągnął pełnoletniość.
[11] Św. Tarazjusz (zm. 806), patriarcha Konstantynopola w latach 784-806. Tarazjusz był sekretarzem i bliskim współpracownikiem cesarzowej Ireny, dzięki której został wybrany na patriarchę Konstantynopola. Tarazjusz przewodniczył obradom Soboru Nicejskiego w 787 roku, na którym przywrócono kult ikon. Wspomnienie liturgiczne 25 II.
[12] Nicefor I Genik (765-811), cesarz bizantyjski od 802 roku. Założyciel dynastii Niceforów. Cesarzowa Irena mianowała go ministrem finansów. Udało mu się zdetronizować i wygnać Irenę. Zginął jednak niedługo po tym, zabity w przegranej bitwie na przełęczy Wyrbica.
[13] Staurakios (zm. 812), cesarz bizantyjski od 27 lipca do 2 października 811 roku. Syn cesarza Nicefora I. Został przez niego koronowany na współwładcę już w 803 roku. W 811 roku Staurakios został zmuszony do abdykacji.
[14] Michał I Rangabe (?-844), cesarz bizantyjski w latach 811-813. Michał abdykował po przegranej wojnie z Bułgarami, po czym został zesłany do monasteru na wyspie Proti (w archipelagu Wysp Książęcych), gdzie żył do swej śmierci.
[15] Leon V Armeńczyk (ok.775-820), generał bizantyjski za panowania cesarzy Nicefora I i Michała I, od 813 roku cesarz bizantyjski. Leon chciał przywrócić ikonoklazm. Kazał aresztować słynnego ikonofila Teodora Studytę, skazując go na wygnanie razem z patriarchą Niceforem. Wiosną 815 roku cesarz zwołał synod do Konstantynopola na którym potępiono kult obrazów i postanowienia II Soboru Nicejskiego oraz cesarzową Irenę za walkę przeciw ikonoklastom. Rozpoczęło się masowe niszczenie obrazów. Do opozycji przeciw cesarzowi przeszedł nawet jego przyjaciel Michał z Amorion, więc cesarz go uwięził. Podjęte przez Leona energiczne kroki skierowane przeciwko zwolennikom kultu ikon zaowocowały powstaniem silnej opozycji oraz
zawiązaniem spisku, któremu przewodził niegdysiejszy towarzysz broni Leona, Michał Psellos. Po wykryciu spisku, zagrożony uwięzieniem Michał dokonał zamachu stanu, w wyniku którego w dniu Bożego Narodzenia 820 roku Leon został obalony i zamordowany.
[16] Michał II Amoryjczyk, zwany także Psellos – bełkoczący, mówiący niewyraźnie, ale także używający wulgarnego języka (770-829), cesarz bizantyjski w latach 820-829), pierwszy cesarz z dynastii amoryjskiej. W odróżnieniu od swojego poprzednika Leona, zagorzałego ikonoklasty, unikał prześladowań zwolenników kultu ikon, sam jednak sprzyjał ikonoklazmowi.
[17] Teofil (813-842), cesarz bizantyjski od 829 roku (drugi cesarz z dynastii amoryjskiej), syn Michała II i jego pierwszej żony Tekli.
[18] Jan VII Gramatyk (Morocharzanius, ?-?), patriarcha Konstantynopola w latach 836-843. W 814 roku, na polecenie cesarza, Jan przygotował dokument, będący teologicznym uzasadnieniem walki z kultem obrazów. Dokument ten został zaprezentowany na zwołanym w 815 roku synodzie, na którym zadecydowano o zniesieniu postanowień Soboru Nicejskiego II, który przywrócił kult obrazów. Po śmierci cesarza Teofila w 842 roku przeciwko Janowi, jako aktywnemu ikonoklaście rozpoczęto proces sądowy, który doprowadził do złożenia go z
urzędu, najprawdopodobniej w 843 roku. Za odmowę wyparcia się swych poglądów został on zmuszony do schronienia się w monasterze, gdzie spędził ostatnie lata swego życia. Ze względu na gruntowną wiedzę teologiczną i prawną otrzymał przydomek Gramatyk. Jest autorem wielu dzieł, poświęconych teologii, prawu oraz gramatyce języka greckiego.
[19] Jannis (i Mambre), imiona legendarnych czarodziejów egipskich, którzy walczyli z Mojżeszem, wmieszali się w tłum Żydów podczas wyjścia z Egiptu, później pomagali w przygotowaniu złotego cielca. Towarzyszyli Bileamowi, który miał przekląć Żydów. Byli najsilniejszymi czarodziejami egipskimi, którzy potrafili odwracać klęski, którymi Mojżesz karał Egipt. Do miejsca ich pogrzebania przychodzili ludzie prosić o pomoc demony. Historia Jannisa i Mambre jest opisana w Talmudzie, ale także przez pisarzy chrześcijańskich.
[20] Św. Metody I, Metody Wyznawca (ok. 788-847), patriarcha Konstantynopola, ogłosił powrót ortodoksji. Starał się doprowadzić po pojednania ikonoklastów i ikonodulów. Pozostawił po sobie pisma polemiczne, hagiograficzne, homilie i poezję. Wspomnienie liturgiczne 14 VI.
[21] Św. Joannicjusz Wielki (?-846, wywodził się z rodziny wieśniaczej w dziewiętnastym roku życia przyjęto go do gwardii cesarskiej. Pozbawiony wykształcenia, przyjmował wtedy oficjalną naukę, wykluczającą kult obrazów. Dopiero w 791 roku, gdy obozował na Olimpie, jakiś mnich udzielił mu stosownego pouczenia. Po kampanii bułgarskiej z 795 roku zrezygnował z kariery w armii i zgłosił się na Olimpie do klasztoru. Po pobycie w Antidionie wrócił do swej pustelni, aby uniknąć prześladowania za rządów Leona V. W 820 roku wrócił znów na Trichealice. Teraz przebywał tam dziewięć lat. W r. 830 wrócił na stałe do swego macierzystego klasztoru
Andition. W jedenaście lat później cesarz Teofil zasięgał jego opinii co do kultu obrazów, ale za swoją jej nie przyjął. Potem jeszcze odwiedził go patriarcha Metody. Pozostawił po sobie wspomnienie cudotwórcy i proroka. Wspomnienie liturgiczne 4 XI.
[22] Św. Teodor Studyta (759-ok. 826), teolog bizantyński, nieugięty obrońca świętych obrazów, igumen klasztoru Sakkudion; skazany na wygnanie wskutek konfliktu z patriarchą i cesarzem, przeniósł się z 700 mnichami do monasteru Studios w Konstantynopolu, gdzie dokonał reformy. Jego ogromny dorobek obejmuje zbiór 500 listów, pisma polemiczne przeciw ikonoklastom, mowy ascetyczne i liturgiczne, katechezy, utwory poetyckie – pieśni religijne, hymny i epigramy o życiu monastycznym. Wspomnienie liturgiczne 11 XI.
[23] Św. Teofan Naznaczony (778-845), brat św. Teodora Studyty, mnich w ławrze św. Saby. Około roku 813 przybył wraz z bratem do Konstantynopola; zesłani przez cesarza Leona V Armeńczyka. Cesarz Teofil poddał ich chłoście i zesłał na wyspę na Propontydzie. Po dwóch latach odwołał ich z wygnania, bił niemiłosiernie, jambami wypisał im na czołach ich rzekomą winę i odesłał do więzienia. Przez Michała III i Teodorę odwołany z wygnania został biskupem Nicei. Wspomnienie liturgiczne 11 X.
[24] Św. Michał (ok. 760-817), z pochodzenia Arab, mnich w ławrze św. Saby, około 786 roku wyświęcony na kapłana, od 811 roku doradca patriarchy jerozolimskiego.
[25] W Biznacjum określenie senatu. W tym wypadku tytuł doradcy patriarchy.
[26] Kolumna Konstantyna była niegdyś centralnym punktem znajdującego się w tym miejscu Forum Konstantyna, najważniejszego placu Konstantynopola, zbudowana przez cesarza Konstantyna Wielkiego w 330 roku. Kolumna upamiętniała zmianę nazwy miasta Bizantion przez cesarza na Nova Roma i ustanowienie go stolicą cesarstwa rzymskiego. Obecnie znajduje się przy ulicy Divan Yolu w Stambule w Turcji.
[27] Chalke (gr. calk» pÚlh – spiżowa, a ściśle miedziana brama, znana jako „Spiżowe wrota”), wielki budynek bramny, który prowadził z placu Augustajon do Wielkiego Pałacu w Konstantynopolu. Został on poważnie zniszczony w czasie powstania Nika. Odbudował go Justynian I Wielki, zburzono go w 1804 roku.
za: liturgia.cerkiew.pl
Nieprzystojnie wyrzucane ikony
widząc przystojnie wielbione, raduję się.
Dzisiaj, w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu, Kościół przyjął świętowanie przywrócenia kultu świętych i czcigodnych ikon, czego dokonał cesarz Michał [1] wraz ze swoją matką, błogosławioną cesarzową Teodorą [2], a także święty patriarcha konstantynopolitański Metody [3] . Historia tego wydarzenia jest następująca.
Kiedy Leon Izauryjczyk [4], który przedtem był świniopasem i poganiaczem osłów, z dopustu Bożego zagarnął tron cesarski, wezwał do siebie patriarchę Germanosa [5], który wtedy rządził Kościołem, i powiedział do niego: „Wydaje mi się, Władyko, że ikony niczym nie różnią się od bożków, dlatego też nakaż, aby jak najszybciej je zabrano. A jeśli są to prawdziwe obrazy świętych, to trzeba je powiesić wyżej, żebyśmy my, tonący w grzechach, nie kalali ich cały czas, całując je”. Patriarcha odrzucił tę niegodziwość cesarza, mówiąc: „Czy to nie ty, cesarzu, jesteś tym, kto według proroctwa zacznie prześladować święte ikony i kto ma na imię Konon?” Cesarz odpowiedział: „Byłem tak nazywany w dzieciństwie”. Ponieważ patriarcha nie podporządkował się jego woli, cesarz wygnał go i na jego miejsce wprowadził swego wspólnika Anastazego [6] , i wtedy jawnie już zaczął walkę przeciwko świętym ikonom. Powiadają, że jakoby już wcześniej przekazali mu tę nienawiść do ikon Żydzi, którzy w tym czasie, gdy był on biedny i wraz z nimi zajmował się pracą poganiacza osłów, czarami przepowiedzieli mu wyniesienie na tron. Po tym, jak dziwnie przerwane zostało życie Leona, najgorsze jego lwiątko, syn Konstantyn Kopronimos [7] został jego następcą jako władca, a jeszcze bardziej jako okrutny prześladowca świętych ikon. Trzeba powiedzieć, że uczynił on wiele strasznych nieprawości i także umarł haniebną śmiercią. Po nim odziedziczył tron jego syn Leon [8], który miał za matkę Chazarkę, ale i on zmarł okrutną śmiercią.
Następcami tronu zostali Irena [9] i Konstantyn [10]. Na żądanie patriarchy Tarazjusza [11] zwołali oni Siódmy Sobór Powszechny, na którym Kościół Chrystusowy znowu przyjął kult świętych ikon. Po usunięciu Ireny i Konstantyna, wyniesiono na tron Nicefora Genika [12], po nim Staurakiosa [13] i następnie Michała Rangabę [14], czczących święte ikony.
Następcą Michała został podobny do zwierza Leon Armeńczyk [15]. Będąc oszukańczo wprowadzonym w błąd przez pewnego mnicha pustelnika, zaczął on powtórne prześladowanie ikonoklastyczne i znowu Kościół Boży okazał się pozbawiony piękna. Leona Armeńczyka zastąpił Michał Amoryjczyk [16], a po nim panował jego syn Teofil [17], który znowu zaczął prześladować ikony, przewyższając w tym wszystkich swoich poprzedników. Teofil wielu świętych ojców poddał różnym karom i torturom za czczenie świętych ikon. Powiadają jednak, że on w czasie swego panowania szczególnie dbał o sprawiedliwość, nie cierpiał bowiem niesprawiedliwości, i po całym mieście przez wiele dni poszukiwano człowieka, który powinien z kimś prawować się w obecności cesarza, ale go nie znaleziono. Teofil jako autokrator rządził dwanaście lat, po czym zachorował na dyzenterię, która tak go męczyła, że otwierał szeroko usta, aż do samej krtani. Cesarzowa Teodora cierpiała bardzo z tego powodu, a gdy zasnęła na moment, zobaczyła we śnie Najświętszą Bogurodzicę, trzymającą na rękach Przedwieczne Dzieciątko, otoczoną świetlistymi aniołami, którzy biczowali i besztali męża cesarzowej. Gdy ona się obudziła, to Teofil nieco przyszedł do siebie i wołał: „Biada mi, nieszczęsnemu! Biczują mnie za święte ikony!” Cesarzowa natychmiast położyła mu na głowie ikonę Bogurodzicy, modląc się ze łzami. Teofil zobaczył u kogoś stojącego obok ikonę na piersi, wziął ją i pocałował. Natychmiast wargi, które poniżały ikony i strasznie otwarte usta zamknęły się, a on wybawiwszy się z nieszczęść, które go dopadły, i cierpień, spokojnie zasnął, przekonawszy się, że dobrze jest czcić święte ikony. Cesarzowa przyniosła ze swej szkatuły święte i czcigodne ikony, i przekonała męża, żeby je całował i czcił z całej duszy. Wkrótce Teofil odszedł z tego życia.
Teodora sprowadziła wszystkich, którzy byli na zesłaniu i w więzieniach, i dała im wolność. Z tronu patriarszego zrzucono Jana [18] zwanego Jannis [19] czyli czarodziej, który raczej był przełożonym wróżbitów i biesów niż patriarchą, a na jego miejsce wprowadzono wyznawcę Chrystusowego Metodego [20], przedtem wiele cierpiącego w obronie ikon i za życia zamkniętego w grobowcu.
Właśnie wtedy z Bożego oświecenia do świętego Joannicjusza Wielkiego [21], który był ascetą na Górze Olimp, przyszedł wielki asceta Arsakiusz, mówiąc: „Bóg posłał mnie do ciebie, abyś po przyjściu do Nikomedii, do czcigodnego męża Izajasza Pustelnika, pouczył się u niego i dokonał z nim tego, co podoba się Bogu i Jego Kościołowi”. Po przyjściu do czcigodnego Izajasza, usłyszeli od niego: „Tak mówi Pan: Oto zbliża się koniec wrogów mego obrazu. Dlatego idźcie do cesarzowej Teodory. Patriarsze Metodemu tak powiedzcie: Odłącz wszystkich niegodnych i wtedy z aniołami złóż mi Ofiarę Chwały, czcząc przedstawienie mego Oblicza i Krzyża”. Usłyszawszy to, asceci pospieszyli do Konstantynopola i wszystko, co powiedział im czcigodny Izajasz, przekazali patriarsze Metodemu i wszystkim wybrańcom Bożym. A oni poszli do cesarzowej, znajdując ją we wszystkim posłuszną, była bowiem pobożną i miłującą Boga, trwającą w czci świętych ikon, co otrzymała od przodków. Cesarzowa natychmiast zdjęła ikonę Bogurodzicy, wiszącą na jej szyi, aby wszyscy ją widzieli, i pocałowawszy ją, powiedziała: „Jeśli kto nie czci ikon i nie całuje ich z miłością, bez idolatrii, nie jak bożków ale jako obrazy, z miłości do Praobrazu, ten niech będzie odłączony od Kościoła”. Ojcowie rozradowali się radością wielką. Teodora poprosiła ich, żeby modlili się za jej męża Teofila. Oni zaś, widząc jej wiarę, chociaż mówili, że przewyższa to ich moc, podporządkowali się. Święty patriarcha Metody po przyjściu do wielkiej świątyni Bożej zwołał cały lud prawosławny, duchowieństwo i biskupów, mnichów i pustelników, wśród których byli wspomniani już Joannicjusz Wielki z Olimpu i Arsakiusz, Naukracjusz, uczniowie Teodora Studyty [22], Teofan, igumen monasteru „Wielkie Pole”, Teodor i Teofan Naznaczony [23], Michał ze świętego miasta Jerozolimy [24], synkletos [25] i wyznawca, i wielu innych. Wszyscy oni odsłużyli panichidę za Teofila, modląc się ze łzami i ciągle błagając Boga. Czynili to przez cały pierwszy tydzień Wielkiego Postu. Sama cesarzowa Teodora także w ten sposób modliła się wraz z synkletosem i ze wszystkimi, którzy byli w pałacu. W piątek o wschodzie słońca cesarzowa Teodora zasnęła i zobaczyła samą siebie stojącą przy kolumnie Konstantyna Wielkiego26, a także ujrzała jakichś ludzi, z hałasem idących drogą i niosących narzędzia tortur, a pośrodku ciągnęli cesarza Teofila, który miał ręce związane na plecach. Ujrzawszy męża cesarzowa poszła za tymi, którzy go prowadzili. Gdy doszli do spiżowej bramy [27], zobaczyła siedzącego pod ikoną Zbawiciela jakiegoś przedziwnego Męża, przed którym postawiono Teofila. Cesarzowa upadła do nóg tego Męża i zaczęła błagać o miłosierdzie dla niego. W końcu otworzył On usta i rzekł: „Niewiasto, wielka jest twoja wiara. Wiedz przeto, że ze względu na twoje łzy i twoją wiarę, a także ze względu na modlitwy i ofiary moich sług i moich kapłanów, przebaczam twemu mężowi Teofilowi”. Rozkazał też tym, którzy prowadzili cesarza: „Rozwiążcie go i oddajcie jego żonie”. Ona zaś zabrawszy go, odeszła radując się i weseląc się, i natychmiast się przebudziła.
Patriarcha Metody, gdy sprawował modły i nabożeństwa, wziął czysty rulon, zapisał na nim imiona wszystkich cesarzy heretyków, włączając cesarza Teofila, i położył w prezbiterium na świętym ołtarzu pod obrusem. W piątek patriarcha zobaczył jakiegoś budzącego bojaźń i wielkiego anioła, wchodzącego do świątyni. Podszedł on do patriarchy i rzekł: „Usłyszana została twoja modlitwa, biskupie, cesarz Teofil otrzymał przebaczenie. Nie dokuczaj już więcej Bogu w tej sprawie”. Patriarcha badając, czy ta wizja jest prawdziwa, zszedł ze swego miejsca, wziął rulon, rozwinął go i zobaczył – O zrządzenie Boże! – że imię Teofila zostało całkowicie wymazane przez Boga.
Dowiedziawszy się o tym cesarzowa bardzo się ucieszyła, posłała do patriarchy i poleciła zgromadzić cały lud z czcigodnymi krzyżami i świętymi ikonami w wielkiej świątyni, aby zwrócić jej święte ikony i ogłosić wszystkim nowy cud Boży. Wkrótce, gdy wszyscy zgromadzili się w świątyni ze świecami, przyszła także cesarzowa z synem. Podczas litanii wyszli i wraz ze świętymi ikonami, czcigodnym drzewem Krzyża oraz świętą Ewangelią doszli do wspomnianej drogi, wzywając: „Panie, zmiłuj się”, a po powrocie do świątyni odprawili Boską Liturgię. Wtedy święte ikony zostały zwrócone przez wybranych świętych mężów, wygłoszono życzenia długich lat życia pobożnym prawosławnym, a wrogowie i niegodni, którzy nie przyjmują kultu świętych ikon, zostali odłączeni i poddani anatemie. Od tego czasu wyznawcy postanowili corocznie w ten sposób sprawować ten święty Tryumf, abyśmy kiedyś znowu nie wpadli w taką samą nieprawość.
Niezmienny Obrazie Ojca, dla wstawiennictwa Twych świętych wyznawców zmiłuj się nad nami. Amen.
Przypisy:
[1] Michał III Metystes (833-867), cesarz bizantyjski od 842 roku, ostatni z dynastii amoryjskiej. W 856 roku Michał wraz ze swoim wujem Bardasem przeprowadził przewrót pałacowy, w wyniku którego Teodora została wysłana do klasztoru, a Bardas zyskał znaczne wpływy, ostatecznie zostając mianowany współcesarzem w maju 862 roku. Pijany cesarz Michał III został zamordowany w wyniku rewolucji pałacowej we wrześniu 867 roku. Jej efektem był upadek dynastii amoryjskiej oraz dojście do władzy Bazylego I.
[2] Św. Teodora (810-867), cesarzowa bizantyjska, żona cesarza Teofila. Po śmierci męża (842) była regentką w imieniu ich małoletniego syna Michała III. W 843 roku zwołała synod, który przywrócił kult ikon. W 856 roku została obalona i resztę życia spędziła w klasztorze. Wspomnienie liturgiczne 11 II.
[3] Św. Metody I, Metody Wyznawca (ok. 788-847), patriarcha Konstantynopola. Przyczynił się do przywrócenia kultu ikon. Wspomnienie liturgiczne 14 VI.
[4] Leon III Izauryjczyk (680-741), cesarz bizantyjski od 717 roku do śmierci, pierwszy władca z dynastii izauryjskiej. Pochodził z niższych warstw społecznych. Urodził się w rodzinie wieśniaka w 675 roku w Germanikei na północy Syrii. W 726 roku Leon wystąpił przeciwko kultowi ikon, rozpoczynając długi okres ikonoklazmu.
[5] Germanos I (zm. 740), patriarcha Konstantynopola w latach 715-730.
[6] Anastazy (zm. 754), patriarcha Konstantynopola w latach 730 do 754, wyniesiony do tej godności przez cesarza Leona III Izauryjczyka. Po śmierci Leona w 741 roku jego następcą został syn Konstantyn V Kopronimos. Gdy cesarz walczył na Wschodzie jego szwagier Artabasdos skorzystał z nieobecności cesarza w stolicy i przejął tron. Aby uzyskać wsparcie, Artabasdos ogłosił się „opiekunem świętych ikon”. Patriarcha Anastazy szybko zmienił front i nagle stał się zagorzałym obrońcą ikon, które Artabasdus ponownie umieścił w kościołach. Konstantyn w 743 roku pokonał Artabasdosa, pozbawił patriarchę Anastazego urzędu, ogłosił heretykiem, kazał bić i oślepić, a następnie oprowadzać po ulicach stolicy. Anastazy znowu zmienił swoje stanowisko w sprawie ikon i został przywrócony jako patriarcha.
[7] Konstantyn V Kopronimos (718-775), cesarz bizantyjski od 741 roku, jeden z największych obrazoburców bizantyńskich. Przydomek Kopronimos (gr. kopros – łajno i onoma – imię) został mu nadany przez nieprzychylnych ikonoklastom historyków. Na synodzie w Hierei (jeden z pałaców w azjatyckiej części Konstantynopola) w 754 roku zakazał przechowywania i wytwarzania jakichkolwiek dzieł sztuki związanych z kultem chrześcijańskim, co było był wstępem do szeroko zakrojonej akcji niszczenia dzieł przedstawiających postaci świętych, Świętą Trójcę, aniołów, Chrystusa z kościołów, wyrywano ściany z mozaikami, palono ilustrowane księgi, dziesiątki monasterów zamieniono w składy broni i koszary, tysiące mnichów przymusowo ożeniono z byłymi nierządnicami.
[8] Leon IV Chazar (750-780), cesarz bizantyjski w latach 775-780.
[9] Św. Irena (ok. 752-803), cesarzowa bizantyjska w latach 797-802, żona Leona VI. Regencję w imieniu syna miała sprawować do czasu jego pełnoletniości. W 784 roku zaczęła przygotowania do soboru powszechnego, który miał przywrócić kult obrazów i potępić ikonoklazm. Sobór zebrał się 31 lipca 786 roku w Konstantynopolu. Do obradujących w kościele św. Apostołów wdarli się żołnierze z gwardii stacjonującej w stolicy. Rozpędzili zebranych powołując się na dekret Konstantyna V. Irena postanowiła wezwać z Tracji korpus składający się z ikonodulów, a oddziały ikonoklastyczne wysłać na granicę wschodnią. Następny sobór został zwołany do Nicei na rok 787. Przybyli tam legaci papiescy i przedstawiciele patriarchów Aleksandrii, Antiochii i
Jerozolimy. Obrady trwały krótko od 24 września do 13 października. Cesarz Konstantyn i Irena złożyli ostatniego dnia swoje podpisy na dokumencie uchwał soboru. Zniesiony został ikonoklazm i przywrócono możność czczenia świętych obrazów. Bunt ministrów i dworzan obalił w 802 roku Irenę. Została wygnana na Wyspy Książęce, a potem na Lesbos. Tam jak głosi legenda pokutowała za swoją dawną gwałtowność. Wspomnienie liturgiczne 9 VIII.
[10] Konstantyn VI (771-797 lub 802), cesarz bizantyjski od 780 roku. Jedyny syn Leona VI Chazara, uwięziony i oślepiony przez matkę, cesarzową Irenę, co oficjalnie było kara za bycie ikonoklastą. Konstantyn został koronowany na współcesarza w 776, kiedy jego ojciec był cesarzem, a po śmierci ojca w 780 roku został jedynym władcą w wieku 9 lat. Jego matka była regentką i nie przekazała mu władzy nawet, kiedy osiągnął pełnoletniość.
[11] Św. Tarazjusz (zm. 806), patriarcha Konstantynopola w latach 784-806. Tarazjusz był sekretarzem i bliskim współpracownikiem cesarzowej Ireny, dzięki której został wybrany na patriarchę Konstantynopola. Tarazjusz przewodniczył obradom Soboru Nicejskiego w 787 roku, na którym przywrócono kult ikon. Wspomnienie liturgiczne 25 II.
[12] Nicefor I Genik (765-811), cesarz bizantyjski od 802 roku. Założyciel dynastii Niceforów. Cesarzowa Irena mianowała go ministrem finansów. Udało mu się zdetronizować i wygnać Irenę. Zginął jednak niedługo po tym, zabity w przegranej bitwie na przełęczy Wyrbica.
[13] Staurakios (zm. 812), cesarz bizantyjski od 27 lipca do 2 października 811 roku. Syn cesarza Nicefora I. Został przez niego koronowany na współwładcę już w 803 roku. W 811 roku Staurakios został zmuszony do abdykacji.
[14] Michał I Rangabe (?-844), cesarz bizantyjski w latach 811-813. Michał abdykował po przegranej wojnie z Bułgarami, po czym został zesłany do monasteru na wyspie Proti (w archipelagu Wysp Książęcych), gdzie żył do swej śmierci.
[15] Leon V Armeńczyk (ok.775-820), generał bizantyjski za panowania cesarzy Nicefora I i Michała I, od 813 roku cesarz bizantyjski. Leon chciał przywrócić ikonoklazm. Kazał aresztować słynnego ikonofila Teodora Studytę, skazując go na wygnanie razem z patriarchą Niceforem. Wiosną 815 roku cesarz zwołał synod do Konstantynopola na którym potępiono kult obrazów i postanowienia II Soboru Nicejskiego oraz cesarzową Irenę za walkę przeciw ikonoklastom. Rozpoczęło się masowe niszczenie obrazów. Do opozycji przeciw cesarzowi przeszedł nawet jego przyjaciel Michał z Amorion, więc cesarz go uwięził. Podjęte przez Leona energiczne kroki skierowane przeciwko zwolennikom kultu ikon zaowocowały powstaniem silnej opozycji oraz
zawiązaniem spisku, któremu przewodził niegdysiejszy towarzysz broni Leona, Michał Psellos. Po wykryciu spisku, zagrożony uwięzieniem Michał dokonał zamachu stanu, w wyniku którego w dniu Bożego Narodzenia 820 roku Leon został obalony i zamordowany.
[16] Michał II Amoryjczyk, zwany także Psellos – bełkoczący, mówiący niewyraźnie, ale także używający wulgarnego języka (770-829), cesarz bizantyjski w latach 820-829), pierwszy cesarz z dynastii amoryjskiej. W odróżnieniu od swojego poprzednika Leona, zagorzałego ikonoklasty, unikał prześladowań zwolenników kultu ikon, sam jednak sprzyjał ikonoklazmowi.
[17] Teofil (813-842), cesarz bizantyjski od 829 roku (drugi cesarz z dynastii amoryjskiej), syn Michała II i jego pierwszej żony Tekli.
[18] Jan VII Gramatyk (Morocharzanius, ?-?), patriarcha Konstantynopola w latach 836-843. W 814 roku, na polecenie cesarza, Jan przygotował dokument, będący teologicznym uzasadnieniem walki z kultem obrazów. Dokument ten został zaprezentowany na zwołanym w 815 roku synodzie, na którym zadecydowano o zniesieniu postanowień Soboru Nicejskiego II, który przywrócił kult obrazów. Po śmierci cesarza Teofila w 842 roku przeciwko Janowi, jako aktywnemu ikonoklaście rozpoczęto proces sądowy, który doprowadził do złożenia go z
urzędu, najprawdopodobniej w 843 roku. Za odmowę wyparcia się swych poglądów został on zmuszony do schronienia się w monasterze, gdzie spędził ostatnie lata swego życia. Ze względu na gruntowną wiedzę teologiczną i prawną otrzymał przydomek Gramatyk. Jest autorem wielu dzieł, poświęconych teologii, prawu oraz gramatyce języka greckiego.
[19] Jannis (i Mambre), imiona legendarnych czarodziejów egipskich, którzy walczyli z Mojżeszem, wmieszali się w tłum Żydów podczas wyjścia z Egiptu, później pomagali w przygotowaniu złotego cielca. Towarzyszyli Bileamowi, który miał przekląć Żydów. Byli najsilniejszymi czarodziejami egipskimi, którzy potrafili odwracać klęski, którymi Mojżesz karał Egipt. Do miejsca ich pogrzebania przychodzili ludzie prosić o pomoc demony. Historia Jannisa i Mambre jest opisana w Talmudzie, ale także przez pisarzy chrześcijańskich.
[20] Św. Metody I, Metody Wyznawca (ok. 788-847), patriarcha Konstantynopola, ogłosił powrót ortodoksji. Starał się doprowadzić po pojednania ikonoklastów i ikonodulów. Pozostawił po sobie pisma polemiczne, hagiograficzne, homilie i poezję. Wspomnienie liturgiczne 14 VI.
[21] Św. Joannicjusz Wielki (?-846, wywodził się z rodziny wieśniaczej w dziewiętnastym roku życia przyjęto go do gwardii cesarskiej. Pozbawiony wykształcenia, przyjmował wtedy oficjalną naukę, wykluczającą kult obrazów. Dopiero w 791 roku, gdy obozował na Olimpie, jakiś mnich udzielił mu stosownego pouczenia. Po kampanii bułgarskiej z 795 roku zrezygnował z kariery w armii i zgłosił się na Olimpie do klasztoru. Po pobycie w Antidionie wrócił do swej pustelni, aby uniknąć prześladowania za rządów Leona V. W 820 roku wrócił znów na Trichealice. Teraz przebywał tam dziewięć lat. W r. 830 wrócił na stałe do swego macierzystego klasztoru
Andition. W jedenaście lat później cesarz Teofil zasięgał jego opinii co do kultu obrazów, ale za swoją jej nie przyjął. Potem jeszcze odwiedził go patriarcha Metody. Pozostawił po sobie wspomnienie cudotwórcy i proroka. Wspomnienie liturgiczne 4 XI.
[22] Św. Teodor Studyta (759-ok. 826), teolog bizantyński, nieugięty obrońca świętych obrazów, igumen klasztoru Sakkudion; skazany na wygnanie wskutek konfliktu z patriarchą i cesarzem, przeniósł się z 700 mnichami do monasteru Studios w Konstantynopolu, gdzie dokonał reformy. Jego ogromny dorobek obejmuje zbiór 500 listów, pisma polemiczne przeciw ikonoklastom, mowy ascetyczne i liturgiczne, katechezy, utwory poetyckie – pieśni religijne, hymny i epigramy o życiu monastycznym. Wspomnienie liturgiczne 11 XI.
[23] Św. Teofan Naznaczony (778-845), brat św. Teodora Studyty, mnich w ławrze św. Saby. Około roku 813 przybył wraz z bratem do Konstantynopola; zesłani przez cesarza Leona V Armeńczyka. Cesarz Teofil poddał ich chłoście i zesłał na wyspę na Propontydzie. Po dwóch latach odwołał ich z wygnania, bił niemiłosiernie, jambami wypisał im na czołach ich rzekomą winę i odesłał do więzienia. Przez Michała III i Teodorę odwołany z wygnania został biskupem Nicei. Wspomnienie liturgiczne 11 X.
[24] Św. Michał (ok. 760-817), z pochodzenia Arab, mnich w ławrze św. Saby, około 786 roku wyświęcony na kapłana, od 811 roku doradca patriarchy jerozolimskiego.
[25] W Biznacjum określenie senatu. W tym wypadku tytuł doradcy patriarchy.
[26] Kolumna Konstantyna była niegdyś centralnym punktem znajdującego się w tym miejscu Forum Konstantyna, najważniejszego placu Konstantynopola, zbudowana przez cesarza Konstantyna Wielkiego w 330 roku. Kolumna upamiętniała zmianę nazwy miasta Bizantion przez cesarza na Nova Roma i ustanowienie go stolicą cesarstwa rzymskiego. Obecnie znajduje się przy ulicy Divan Yolu w Stambule w Turcji.
[27] Chalke (gr. calk» pÚlh – spiżowa, a ściśle miedziana brama, znana jako „Spiżowe wrota”), wielki budynek bramny, który prowadził z placu Augustajon do Wielkiego Pałacu w Konstantynopolu. Został on poważnie zniszczony w czasie powstania Nika. Odbudował go Justynian I Wielki, zburzono go w 1804 roku.
za: liturgia.cerkiew.pl