Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Rozdziały Marka: Sobota Dusz
o. Marek Ławreszuk, 05 marca 2016
W kalendarzu cerkiewnym możemy odnaleźć szczególne dni modlitwy za zmarłych. To czas wspólnej modlitwy za tych członków Cerkwi, którzy odeszli do życia wiecznego. Nabożeństwa tych dni są wyjątkowe i nie ograniczają się, jak można byłoby przypuszczać, wyłącznie do panichid.
Dni modlitwy za zmarłych przypadają w soboty. Cerkiew zna dwie soboty, które określane są jako soboty powszechnej modlitwy za zmarłych (gr. Ψυχοσάββατο, cs. Родительская). Pierwsza z nich to sobota mięsopustna, która przypada przed Wielkim Postem, druga to sobota przed świętem Pięćdziesiątnicy.
Grecka nazwa tych dni w tłumaczeniu na język polski to sobota dusz. Wskazuje na modlitwę za duszę zmarłych. Cerkiewnosłowiańskie określenie – sobota rodzicielska, mówi nie tyle o modlitwie za rodziców, lecz o modlitwie za tych, którzy odeszli już do swoich przodków.
Dlaczego Cerkiew przywołuje nas do powszechnej, wspólnotowej modlitwy za dusze zmarłych właśnie w te dni?
Dzień niedzieli mięsopustnej jest nazywany Wspomnieniem Drugiego Przyjścia Jezusa Chrystusa, czyli czasów ostatecznych. Na liturgii niedzieli mięsopustnej czytana jest Ewangelia o Sądzie Ostatecznym. Cerkiew przypomina nam o nieuniknionym końcu tego świata i naszego doczesnego życia i wskazuje na drogę, którą każdy z nas będzie musiał przejść. Jest to droga, która poprzez budzący bojaźń Sąd Boży, prowadzi ku zbawieniu lub ku potępieniu. Słowa czytanej tego dnia Ewangelii są niezwykle wymowne. Zbawiciel wskazując na nasze uczynki mówi: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40).
Wiemy, że każdy z nas otrzymał od Boga niezwykły dar – życie wieczne. Dlatego każdy nasz bliźni, każdy członek naszej rodziny, przyjaciel, każdy, kto jest członkiem naszej wspólnoty wiary – każdy z nich jest wieczny.
Odejście z tego świata nie niszczy naszych relacji i naszych uczuć. Jeśli kogoś kochamy, będziemy go kochać nawet wtedy, kiedy fizycznie nie będzie on blisko nas. Apostoł Jakub wzywa nas do modlitwy słowami: módlcie się jeden za drugiego, byście odzyskali zdrowie (Jk 5,16). Pozornie ogranicza nas to do troski za żyjących, ale jeśli przypomnimy sobie słowa Zbawiciela, który mówi o zbawieniu duszy, wezwanie apostoła staje się zachętą do troski o naszych przodków i bliźnich, i prośbą skierowaną do Boga o uzdrowienie ich dusz, czyli o zbawienie.
Treść Ewangelii przypomina nam o naszych relacjach z tymi, których nie ma już obok nas. Oprócz przypomnienia, prowadzi i zachęca nas do dobrego uczynku, do modlitwy w ich intencji. Z tego powodu dzień poprzedzający niedzielę mięsopustną stał się w Cerkwi prawosławnej dniem modlitwy za zmarłych. Drugim powodem, który również bezpośrednio wynika z tekstu Ewangelii, jest nasza troska o to, aby wszyscy nasi bracia i siostry stanęli przed Sądem Bożym bez zawstydzenia i aby Bóg miłosiernie przyjął ich do swojego królestwa.
Mięsopustna Powszechna Sobota Dusz znana jest w tradycji cerkiewnej już od IV wieku. Ponieważ Wielki Post przypomina nam całą historię ludzkości, od stworzenia człowieka i upadku Adama i Ewy, poprzez oczekiwanie na zbawienie i zbawczą ofiarę Jezusa Chrystusa, tego dnia wspominamy wszystkich ludzi, którzy żyli na ziemi i odeszli do życia wiecznego. Wielu wiernych Cerkwi prawosławnej umierało samotnie, ginęło w walce, w tragicznych kataklizmach, tonęło na morzach i oceanach, ginęło bez śladu. Za nich wszystkich, za całą wspólnotę Cerkiew wznosi do Boga modlitwę, prosząc Miłosiernego Sędziego o przebaczenie i zbawienie.
Jak mówi o tym synaksarion (tekst liturgiczny czytany na jutrzni), tego dnia, sobota powszechnej modlitwy za zmarłych to czas, kiedy powinniśmy modlić się i za tych, którzy umierając, byli pozbawieni „chrześcijańskiego pochówku”, za tych, „za których nie ma komu się modlić”, za tych, „którzy zginęli od głodu, chłodu, pożaru albo upadku z dużej wysokości”. Jak widzimy to dzień, kiedy możemy i powinniśmy złożyć swój dar dla wszystkich naszych przodków i bliźnich.
Nabożeństwo Soboty Dusz to przede wszystkim Boska Liturgia. W czasie modlitwy proskomidii duchowni modlą się za wszystkich tych, którzy odeszli. Czytając imiona zapisane na karteczkach, składają na diskosie cząsteczki symbolizujące tych wszystkich, za których wznoszona jest Bezkrwawa Ofiara. Teksty liturgiczne również podkreślają powszechne wspomnienie zmarłych, poprzez śpiew troparionów i kondakionu oraz czytanie Ewangelii przypominającej o zbawieniu i życiu wiecznym. Liturgię poprzedza sprawowana w piątek wieczorem wieczernia i jutrznia, teksty których są przepełnione modlitewnym wezwaniem o zbawienie wszystkich zmarłych, Bożą pomoc i orędownictwo. Po Liturgii duchowieństwo i wierni gromadzą się na wspólnej panichidzie.
Aby oddać charakter wyjątkowej modlitwy tego dnia, wsłuchajmy się we fragmenty tekstów czytanych i śpiewanych na wieczerni i jutrzni.
Czynimy dzisiaj pamięć po imieniu wszystkich od wieków zmarłych, którzy z wiarą żyli pobożnie, zaśpiewajmy do Zbawcy i Pana, wierni, prosząc dla nich gorliwie o wydanie łagodnego wyroku w godzinie sądu przez tego samego Boga naszego, sądzącego całą ziemię, aby stanie po Jego prawicy otrzymać w radości, w udziale sprawiedliwych i w świetlistym losie świętych, o bycie godnymi niebieskiego Twego królestwa - 1 stichera na Panie wołam do Ciebie.
Wszyscy pomódlmy się do Chrystusa, czyniąc dzisiaj pamięć od wieku zmarłych, aby wybawił od wiecznego ognia tych, którzy zasnęli w wierze i nadziei życia wiecznego - 1 troparion 1 pieśni kanonu jutrzni.
Tych, których pokryła woda i wojna zabrała, których pochwyciło trzęsienie ziemi i zbójcy zabili, których spalił ogień, wiernych Twoich łaskawie umieść w miejscu sprawiedliwych - 4 troparion 1 pieśni kanonu jutrzni.
Ojców i praojców, dziadów i pradziadów, od pierwszych do ostatnich, zmarłych w pobożności i wierze prawdziwej, wszystkich wspomnij, Zbawco nasz - 1 troparion 4 pieśni kanonu jutrzni
Powszechna Sobota Dusz przed świętem Pięćdziesiątnicy to kolejny dzień, kiedy Cerkiew wzywa nas do powszechnej modlitwy za zmarłych. Przyczyna ujawnia się w charakterze wielkiego święta – Zesłania Ducha Świętego na Apostołów. To dzień, który stanowi początek naszej Cerkwi, wspólnoty Chrystusowej. Tego dnia sławiąc Boga, wspominamy Boży dar, który pozwala nam iść drogą ku zbawieniu.
W dzień poprzedzający wspominamy wszystkich tych, którzy należą do Cerkwi i odeszli do życia wiecznego. Ten dzień, jak klamra spina losy wiernych – tych których wspominamy w sobotę mięsopustną, tj. wszystkich tych, którzy czekają na Sąd Boży i jednocześnie tych samych, którzy przez Boży Dar Zesłania Ducha Świętego przynależą do Świętej Cerkwi. Również i tego dnia struktura nabożeństw jest analogiczna do nabożeństw Mięsopustnej Powszechnej Soboty Dusz.
Ze względu na charakter nabożeństw wielkopostnych, w dni powszednie Wielkiego Postu nie jest sprawowana modlitwa za zmarłych. Z tego względu druga, trzecia i czwarta sobota Wielkiego Postu są w tradycji cerkiewnej określane jako dni modlitwy za zmarłych. Pamiętać należy jednak, że dni te nie są określane jako powszechna modlitwa za zmarłych. Charakter tych nabożeństw jest jednak niezwykle zbliżony do wspomnianych wyżej powszechnych sobót.
Na marginesie naszych rozważań o sobotach modlitwy za zmarłych, należy wspomnieć również o Radonicy, tj. radosnej paschalnej modlitwie za zmarłych, kiedy dzielimy się radosnym "Chrystus Zmartwychwstał!" nie tylko z żywymi, lecz również i tymi, którzy w nadziei zmartwychwstania odeszli do wieczności. Kolejnym dniem modlitwy za zmarłych jest w tradycji słowiańskiej sobota przed świętem wielkomęczennika Dymitra, kiedy wznoszone są modlitwy za zmarłych żołnierzy.
Nasza troska o bliźnich, zarówno żywych, jak i tych, którzy odeszli, nigdy nie powinna ograniczać się do wybranych kilku dni w roku. Jednak powszechne wezwanie do modlitwy za wszystkich, pozwala nam czuć się integralną częścią wspólnoty wiary i okazać realne wsparcie naszym bliźnim. Tym samym Cerkiew przywołuje nas do dobrego uczynku w nadziei, iż Miłosierny Pan na strasznym i budzącym bojaźń Sądzie Ostatecznym, wskaże nam miejsce wśród zbawionych, albowiem: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40).
Zachęcamy do obejrzenia kolejnego odzcinka Rozdziałów Marka.
za: rozdzialymarka.blogspot.com
Dni modlitwy za zmarłych przypadają w soboty. Cerkiew zna dwie soboty, które określane są jako soboty powszechnej modlitwy za zmarłych (gr. Ψυχοσάββατο, cs. Родительская). Pierwsza z nich to sobota mięsopustna, która przypada przed Wielkim Postem, druga to sobota przed świętem Pięćdziesiątnicy.
Grecka nazwa tych dni w tłumaczeniu na język polski to sobota dusz. Wskazuje na modlitwę za duszę zmarłych. Cerkiewnosłowiańskie określenie – sobota rodzicielska, mówi nie tyle o modlitwie za rodziców, lecz o modlitwie za tych, którzy odeszli już do swoich przodków.
Dlaczego Cerkiew przywołuje nas do powszechnej, wspólnotowej modlitwy za dusze zmarłych właśnie w te dni?
Dzień niedzieli mięsopustnej jest nazywany Wspomnieniem Drugiego Przyjścia Jezusa Chrystusa, czyli czasów ostatecznych. Na liturgii niedzieli mięsopustnej czytana jest Ewangelia o Sądzie Ostatecznym. Cerkiew przypomina nam o nieuniknionym końcu tego świata i naszego doczesnego życia i wskazuje na drogę, którą każdy z nas będzie musiał przejść. Jest to droga, która poprzez budzący bojaźń Sąd Boży, prowadzi ku zbawieniu lub ku potępieniu. Słowa czytanej tego dnia Ewangelii są niezwykle wymowne. Zbawiciel wskazując na nasze uczynki mówi: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40).
Wiemy, że każdy z nas otrzymał od Boga niezwykły dar – życie wieczne. Dlatego każdy nasz bliźni, każdy członek naszej rodziny, przyjaciel, każdy, kto jest członkiem naszej wspólnoty wiary – każdy z nich jest wieczny.
Odejście z tego świata nie niszczy naszych relacji i naszych uczuć. Jeśli kogoś kochamy, będziemy go kochać nawet wtedy, kiedy fizycznie nie będzie on blisko nas. Apostoł Jakub wzywa nas do modlitwy słowami: módlcie się jeden za drugiego, byście odzyskali zdrowie (Jk 5,16). Pozornie ogranicza nas to do troski za żyjących, ale jeśli przypomnimy sobie słowa Zbawiciela, który mówi o zbawieniu duszy, wezwanie apostoła staje się zachętą do troski o naszych przodków i bliźnich, i prośbą skierowaną do Boga o uzdrowienie ich dusz, czyli o zbawienie.
Treść Ewangelii przypomina nam o naszych relacjach z tymi, których nie ma już obok nas. Oprócz przypomnienia, prowadzi i zachęca nas do dobrego uczynku, do modlitwy w ich intencji. Z tego powodu dzień poprzedzający niedzielę mięsopustną stał się w Cerkwi prawosławnej dniem modlitwy za zmarłych. Drugim powodem, który również bezpośrednio wynika z tekstu Ewangelii, jest nasza troska o to, aby wszyscy nasi bracia i siostry stanęli przed Sądem Bożym bez zawstydzenia i aby Bóg miłosiernie przyjął ich do swojego królestwa.
Mięsopustna Powszechna Sobota Dusz znana jest w tradycji cerkiewnej już od IV wieku. Ponieważ Wielki Post przypomina nam całą historię ludzkości, od stworzenia człowieka i upadku Adama i Ewy, poprzez oczekiwanie na zbawienie i zbawczą ofiarę Jezusa Chrystusa, tego dnia wspominamy wszystkich ludzi, którzy żyli na ziemi i odeszli do życia wiecznego. Wielu wiernych Cerkwi prawosławnej umierało samotnie, ginęło w walce, w tragicznych kataklizmach, tonęło na morzach i oceanach, ginęło bez śladu. Za nich wszystkich, za całą wspólnotę Cerkiew wznosi do Boga modlitwę, prosząc Miłosiernego Sędziego o przebaczenie i zbawienie.
Jak mówi o tym synaksarion (tekst liturgiczny czytany na jutrzni), tego dnia, sobota powszechnej modlitwy za zmarłych to czas, kiedy powinniśmy modlić się i za tych, którzy umierając, byli pozbawieni „chrześcijańskiego pochówku”, za tych, „za których nie ma komu się modlić”, za tych, „którzy zginęli od głodu, chłodu, pożaru albo upadku z dużej wysokości”. Jak widzimy to dzień, kiedy możemy i powinniśmy złożyć swój dar dla wszystkich naszych przodków i bliźnich.
Nabożeństwo Soboty Dusz to przede wszystkim Boska Liturgia. W czasie modlitwy proskomidii duchowni modlą się za wszystkich tych, którzy odeszli. Czytając imiona zapisane na karteczkach, składają na diskosie cząsteczki symbolizujące tych wszystkich, za których wznoszona jest Bezkrwawa Ofiara. Teksty liturgiczne również podkreślają powszechne wspomnienie zmarłych, poprzez śpiew troparionów i kondakionu oraz czytanie Ewangelii przypominającej o zbawieniu i życiu wiecznym. Liturgię poprzedza sprawowana w piątek wieczorem wieczernia i jutrznia, teksty których są przepełnione modlitewnym wezwaniem o zbawienie wszystkich zmarłych, Bożą pomoc i orędownictwo. Po Liturgii duchowieństwo i wierni gromadzą się na wspólnej panichidzie.
Aby oddać charakter wyjątkowej modlitwy tego dnia, wsłuchajmy się we fragmenty tekstów czytanych i śpiewanych na wieczerni i jutrzni.
Czynimy dzisiaj pamięć po imieniu wszystkich od wieków zmarłych, którzy z wiarą żyli pobożnie, zaśpiewajmy do Zbawcy i Pana, wierni, prosząc dla nich gorliwie o wydanie łagodnego wyroku w godzinie sądu przez tego samego Boga naszego, sądzącego całą ziemię, aby stanie po Jego prawicy otrzymać w radości, w udziale sprawiedliwych i w świetlistym losie świętych, o bycie godnymi niebieskiego Twego królestwa - 1 stichera na Panie wołam do Ciebie.
Wszyscy pomódlmy się do Chrystusa, czyniąc dzisiaj pamięć od wieku zmarłych, aby wybawił od wiecznego ognia tych, którzy zasnęli w wierze i nadziei życia wiecznego - 1 troparion 1 pieśni kanonu jutrzni.
Tych, których pokryła woda i wojna zabrała, których pochwyciło trzęsienie ziemi i zbójcy zabili, których spalił ogień, wiernych Twoich łaskawie umieść w miejscu sprawiedliwych - 4 troparion 1 pieśni kanonu jutrzni.
Ojców i praojców, dziadów i pradziadów, od pierwszych do ostatnich, zmarłych w pobożności i wierze prawdziwej, wszystkich wspomnij, Zbawco nasz - 1 troparion 4 pieśni kanonu jutrzni
Powszechna Sobota Dusz przed świętem Pięćdziesiątnicy to kolejny dzień, kiedy Cerkiew wzywa nas do powszechnej modlitwy za zmarłych. Przyczyna ujawnia się w charakterze wielkiego święta – Zesłania Ducha Świętego na Apostołów. To dzień, który stanowi początek naszej Cerkwi, wspólnoty Chrystusowej. Tego dnia sławiąc Boga, wspominamy Boży dar, który pozwala nam iść drogą ku zbawieniu.
W dzień poprzedzający wspominamy wszystkich tych, którzy należą do Cerkwi i odeszli do życia wiecznego. Ten dzień, jak klamra spina losy wiernych – tych których wspominamy w sobotę mięsopustną, tj. wszystkich tych, którzy czekają na Sąd Boży i jednocześnie tych samych, którzy przez Boży Dar Zesłania Ducha Świętego przynależą do Świętej Cerkwi. Również i tego dnia struktura nabożeństw jest analogiczna do nabożeństw Mięsopustnej Powszechnej Soboty Dusz.
Ze względu na charakter nabożeństw wielkopostnych, w dni powszednie Wielkiego Postu nie jest sprawowana modlitwa za zmarłych. Z tego względu druga, trzecia i czwarta sobota Wielkiego Postu są w tradycji cerkiewnej określane jako dni modlitwy za zmarłych. Pamiętać należy jednak, że dni te nie są określane jako powszechna modlitwa za zmarłych. Charakter tych nabożeństw jest jednak niezwykle zbliżony do wspomnianych wyżej powszechnych sobót.
Na marginesie naszych rozważań o sobotach modlitwy za zmarłych, należy wspomnieć również o Radonicy, tj. radosnej paschalnej modlitwie za zmarłych, kiedy dzielimy się radosnym "Chrystus Zmartwychwstał!" nie tylko z żywymi, lecz również i tymi, którzy w nadziei zmartwychwstania odeszli do wieczności. Kolejnym dniem modlitwy za zmarłych jest w tradycji słowiańskiej sobota przed świętem wielkomęczennika Dymitra, kiedy wznoszone są modlitwy za zmarłych żołnierzy.
Nasza troska o bliźnich, zarówno żywych, jak i tych, którzy odeszli, nigdy nie powinna ograniczać się do wybranych kilku dni w roku. Jednak powszechne wezwanie do modlitwy za wszystkich, pozwala nam czuć się integralną częścią wspólnoty wiary i okazać realne wsparcie naszym bliźnim. Tym samym Cerkiew przywołuje nas do dobrego uczynku w nadziei, iż Miłosierny Pan na strasznym i budzącym bojaźń Sądzie Ostatecznym, wskaże nam miejsce wśród zbawionych, albowiem: Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili (Mt 25,40).
Zachęcamy do obejrzenia kolejnego odzcinka Rozdziałów Marka.
za: rozdzialymarka.blogspot.com