Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Pielgrzymka do Brańska, Zań i Szpaków - pamięci św. męczenników podlaskich
06 lutego 2025
Dnia 2 lutego odbyła się autobusowa pielgrzymka białostockiego Bractwa Cerkiewnego Trzech Świętych Hierarchów do parafii prawosławnej pw. św. Symeona Słupnika w Brańsku.
Brańsk jako gród ruski datowany jest na XI w. Dziś zostało już niewiele śladów świadczących o jego wschodnim rodowodzie. Pisana wiadomość o cerkwi pochodzi z 1507r., kiedy to król Zygmunt Stary nadał wdowie po swym bracie Aleksandrze Jagiellończyku – Helenie, w dożywotnie władanie Bielsk, Suraż i właśnie Brańsk. Około 1510r. w Brańsku zbudowano drewnianą cerkiew św. Symeona Słupnika. Księżna Helena podarowała do tej cerkwi Tichwińską ikonę Matki Bożej, która zachowała się do dziś i jest dostępna dla wiernych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości parafia w Brańsku została przez władze państwowe zlikwidowana, cerkiew zamknięta, a następnie - w 1936r., wbrew woli wiernych - rozebrana. W okresie późniejszym prawosławni wierni korzystali z zaadoptowanej dla sprawowania nabożeństw starej drewnianej plebanii. Na początku XXI w., wybudowano w Brańsku dzisiejszą cerkiew murowaną, notabene ozdobioną w swym wnętrzu wyjątkowo piękną polichromią.
Celem pielgrzymki było modlitewne oddanie czci świętym męczennikom naszej podlaskiej ziemi, którzy m.in. w okolicznych miejscowościach: Zaniach, Szpakach i Końcowiźnie doświadczyli przemocy ze strony polskiego zbrojnego niepodległościowego podziemia.
Dokładnie 79 lat temu – 2 lutego 1946r. za sprawą zabójstw i podpaleń dokonanych przez oddział Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS) Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pod dowództwem kpt. Romualda Rajsa „Burego” w Zaniach poniosły śmierć 24 osoby, a w Szpakach 5 osób (dwie kolejne zmarły w wyniku doznanych ran). Kilka dni wcześniej wspomniani „żołnierze wyklęci” dopuścili się podobnych czynów w innych miejscowościach powiatu bielskiego, w tym blisko 50-ciu zabójstw w Zaleszanach, Wólce Wygonowskiej i Puchałach Starych. Wszystkimi ofiarami były osoby wyznania prawosławnego pochodzenia białoruskiego, w tym także kobiety i 16-cioro dzieci.
W ramach śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej (sygn. S 28/02/Zi, z uzasadnieniem postanowienia kończącego sprawę można zapoznać się m.in. na stronie facebook Bractwa lub pod linkiem: https://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/9989,Informacja-o-ustaleniach-koncowych-sledztwa-S-2802Zi-w-sprawie-pozbawienia-zycia.html ), ustalono, iż cyt: „zabójstwa furmanów i pacyfikacji wsi w styczniu-lutym 1946r. nie można utożsamiać z walką o niepodległy byt państwa, gdyż nosi znamiona ludobójstwa. W żadnym też wypadku nie można tego, co się zdarzyło, usprawiedliwiać walką o niepodległy byt Państwa polskiego…”. Przed oddaniem strzałów (np. w Zaniach czy Puchałach Starych) pytano o wyznanie prawosławne.
Tragiczne wspomniane wyżej zdarzenia nie były jedynymi o podobnym charakterze, które miały miejsce w Polsce w trudnym powojennym okresie. „Boże! Niech u Ciebie mają to, co im zabrano – a żywi niech nigdy nie zaznają takiego losu” – jak napisano na nagrobku w miejscu pochówku ofiar z Puchał Starych. Hołd ofiarom „Burego” oddał w 2021r. w Zaleszanach prezydent RP Andrzej Duda.
W cerkwi św. Symeona Słupnika w Brańsku pielgrzymi uczestniczyli w Św. Liturgii celebrowanej przez proboszcza parafii - o. Andrieja Nazdrina. Wiele osób przystąpiło do sakramentów spowiedzi i Św. Eucharystii. Po nabożeństwie i krótkim poczęstunku przygotowanym przy cerkwi przez parafian pielgrzymi uczestniczyli w modlitewnych molebnach w miejscach pamięci św. męczenników w Zaniach i Szpakach, a w międzyczasie - dzięki gościnności i życzliwości Koła Gospodyń Wiejskich w Świrydach – mieli możliwość zjedzenia ciepłego obiadu, za co serdecznie dziękujemy.
W Zaniach pielgrzymi mogli zapoznać się z inicjatywą Stowarzyszenia „Wiecznaja Pamiat” budowy pamiątkowej kaplicy prawosławnej ku czci św. Męczenników Podlaskich.
Jak czytamy w „Akatyście za zmarłego: „Jasnowidz tajemnic Bożych - Jan Teolog widział u Tronu Baranka Bożego mnóstwo ludzi odzianych w białe szaty. To są ci, którzy wcześniej doznali niebywałych nieszczęść. Teraz z radością służą oni Bogu we dnie i w nocy; Bóg jest z nimi i nie dosięgnie ich więcej żadne cierpienie”.
Święci Męczennicy Chełmscy i Podlascy, którzyście okrutne męki ze względu na Chrystusa przecierpieli i przez nie święte Prawosławie w naszym kraju umocnili, molitie Boha o nas!
Piotr Jurczuk
Brańsk jako gród ruski datowany jest na XI w. Dziś zostało już niewiele śladów świadczących o jego wschodnim rodowodzie. Pisana wiadomość o cerkwi pochodzi z 1507r., kiedy to król Zygmunt Stary nadał wdowie po swym bracie Aleksandrze Jagiellończyku – Helenie, w dożywotnie władanie Bielsk, Suraż i właśnie Brańsk. Około 1510r. w Brańsku zbudowano drewnianą cerkiew św. Symeona Słupnika. Księżna Helena podarowała do tej cerkwi Tichwińską ikonę Matki Bożej, która zachowała się do dziś i jest dostępna dla wiernych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości parafia w Brańsku została przez władze państwowe zlikwidowana, cerkiew zamknięta, a następnie - w 1936r., wbrew woli wiernych - rozebrana. W okresie późniejszym prawosławni wierni korzystali z zaadoptowanej dla sprawowania nabożeństw starej drewnianej plebanii. Na początku XXI w., wybudowano w Brańsku dzisiejszą cerkiew murowaną, notabene ozdobioną w swym wnętrzu wyjątkowo piękną polichromią.
Celem pielgrzymki było modlitewne oddanie czci świętym męczennikom naszej podlaskiej ziemi, którzy m.in. w okolicznych miejscowościach: Zaniach, Szpakach i Końcowiźnie doświadczyli przemocy ze strony polskiego zbrojnego niepodległościowego podziemia.
Dokładnie 79 lat temu – 2 lutego 1946r. za sprawą zabójstw i podpaleń dokonanych przez oddział Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS) Narodowego Zjednoczenia Wojskowego pod dowództwem kpt. Romualda Rajsa „Burego” w Zaniach poniosły śmierć 24 osoby, a w Szpakach 5 osób (dwie kolejne zmarły w wyniku doznanych ran). Kilka dni wcześniej wspomniani „żołnierze wyklęci” dopuścili się podobnych czynów w innych miejscowościach powiatu bielskiego, w tym blisko 50-ciu zabójstw w Zaleszanach, Wólce Wygonowskiej i Puchałach Starych. Wszystkimi ofiarami były osoby wyznania prawosławnego pochodzenia białoruskiego, w tym także kobiety i 16-cioro dzieci.
W ramach śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej (sygn. S 28/02/Zi, z uzasadnieniem postanowienia kończącego sprawę można zapoznać się m.in. na stronie facebook Bractwa lub pod linkiem: https://ipn.gov.pl/pl/dla-mediow/komunikaty/9989,Informacja-o-ustaleniach-koncowych-sledztwa-S-2802Zi-w-sprawie-pozbawienia-zycia.html ), ustalono, iż cyt: „zabójstwa furmanów i pacyfikacji wsi w styczniu-lutym 1946r. nie można utożsamiać z walką o niepodległy byt państwa, gdyż nosi znamiona ludobójstwa. W żadnym też wypadku nie można tego, co się zdarzyło, usprawiedliwiać walką o niepodległy byt Państwa polskiego…”. Przed oddaniem strzałów (np. w Zaniach czy Puchałach Starych) pytano o wyznanie prawosławne.
Tragiczne wspomniane wyżej zdarzenia nie były jedynymi o podobnym charakterze, które miały miejsce w Polsce w trudnym powojennym okresie. „Boże! Niech u Ciebie mają to, co im zabrano – a żywi niech nigdy nie zaznają takiego losu” – jak napisano na nagrobku w miejscu pochówku ofiar z Puchał Starych. Hołd ofiarom „Burego” oddał w 2021r. w Zaleszanach prezydent RP Andrzej Duda.
W cerkwi św. Symeona Słupnika w Brańsku pielgrzymi uczestniczyli w Św. Liturgii celebrowanej przez proboszcza parafii - o. Andrieja Nazdrina. Wiele osób przystąpiło do sakramentów spowiedzi i Św. Eucharystii. Po nabożeństwie i krótkim poczęstunku przygotowanym przy cerkwi przez parafian pielgrzymi uczestniczyli w modlitewnych molebnach w miejscach pamięci św. męczenników w Zaniach i Szpakach, a w międzyczasie - dzięki gościnności i życzliwości Koła Gospodyń Wiejskich w Świrydach – mieli możliwość zjedzenia ciepłego obiadu, za co serdecznie dziękujemy.
W Zaniach pielgrzymi mogli zapoznać się z inicjatywą Stowarzyszenia „Wiecznaja Pamiat” budowy pamiątkowej kaplicy prawosławnej ku czci św. Męczenników Podlaskich.
Jak czytamy w „Akatyście za zmarłego: „Jasnowidz tajemnic Bożych - Jan Teolog widział u Tronu Baranka Bożego mnóstwo ludzi odzianych w białe szaty. To są ci, którzy wcześniej doznali niebywałych nieszczęść. Teraz z radością służą oni Bogu we dnie i w nocy; Bóg jest z nimi i nie dosięgnie ich więcej żadne cierpienie”.
Święci Męczennicy Chełmscy i Podlascy, którzyście okrutne męki ze względu na Chrystusa przecierpieli i przez nie święte Prawosławie w naszym kraju umocnili, molitie Boha o nas!
Piotr Jurczuk
