polska: Uroczystości 90-lecia powrotu Łemków do prawosławia

Uroczystości 90-lecia powrotu Łemków do prawosławia

Jarosław Grycz, 20 września 2016

17 września br. w Tylawie odbyły się uroczystości obchodów 90-lecia powrotu Łemków do prawosławia. To właśnie mieszkańcy Tylawy i sąsiedniej wsi Trzciana 16 listopada 1926 roku zadeklarowali chęć powrotu z unii do wiary Cerkwi prawosławnej prosząc metropolitę Dionizego o utworzenie parafii prawosławnej.

Na uroczystości przybył arcybiskup Abel, biskup Paisjusz, duchowieństwo diecezji przemysko-gorlickiej, lubelsko-chełmskiej oraz warszawsko-bielskiej. Na Liturgię do Tylawy przybyli także duchowni z Patriarchatu rumuńskiego oraz pielgrzymi z Lublina, Biłgoraja, diecezji wrocławsko-szczecińskiej, Podlasia i oczywiście diecezji przemysko-gorlickiej. Łącznie ponad 250 osób.

U wejścia do kaplicy hierarchów przywitał proboszcz katedry w Gorlicach ks. Roman Dubec przybliżając historię powrotu Łemków do Prawosławia – przodkowie nasi doświadczyli ciężkich prześladowań za to, że w duchu zawsze pozostawali prawosławnymi, siłą zmuszeni do przyjęcia unii nie mogą patrzeć jak niszczona jest przez nich tradycja cerkwi Łemków i wprowadza się obce łacińskie zwyczaje – wstają z kolan dzięki misji i męczeńskiej krwi św. Maksyma… dzisiaj jesteśmy tutaj, aby wznieść za nich dziękczynną modlitwę o co i prosimy Was Arcypasterzy Cerkwi Chrystusuwej.

Po Ewangelii ze słowem do wiernych zwrócił się arcybiskup Abel, wspominając czasy swej pasterskiej posługi na Łemkowszczyźnie przywołał dzień, kiedy poświęcił krzyż w tym miejscu, a po kilku dniach ktoś postarał się aby zniknął z tego miejsca, ale stał się on zaczynem tego, co ma miejsce dzisiaj. - Unia miała nas zniszczyć, nie zniszczyła a wzmocniła, krew męczenników woła do Boga za nas wiernych Świętemu Prawosławiu. Unia przyniosła nie tylko naszym ziemiom, ale całemu światu tragiczne skutki – krew męczenników i łzy…  Przyszedł czas zaświadczenia o prawdziwości wiary prawosławnej, apostolskiej, soborowej – zaczęło się tutaj w Tylawie – dzięki misji Św. Maksyma Sandowycza…

Przed Sakramentem Eucharystii odczytano orędzie biskupa Paisjusza: „ (…). Kiedy 420 lat temu w Brześciu podpisano bezbożny akt jedności z Rzymem (…) nasze ziemie do 1691 roku nie poddawały się unii i były wierne Św. Prawosławiu ( sama wieś Tylawa do 1710 roku pozostawała wierna Prawosławiu nie poddając się unii). Nie patrząc na prześladowania unia na naszych ziemiach przyjmowała się z wielkim trudem a to, dlatego, że nasze ziemie oświecone Chrztem Świętym jeszcze w IX wieku były wierne testamentowi Św. Św. Cyryla i Metodego (…) a po prześladowaniach wzmocnione światłością Prawosławia z Kijowskich Gór od Św. Włodzimierza – naród nasz pozbawiony świątyń i duchowieństwa w duchu zawsze pozostawał wierny Św. Prawosławiu – jak złoto w ogniu wzmocnił się, aby w odpowiednim czasie powstać z kolan i zapłonąć światłością prawdy Wiary Chrystusowej. (…) Niechaj Pan Bóg błogosławi naszej męczeńskiej ziemi i jej Narodowi abyśmy mogli czynić dobro dla umocnienia wiary naszej Prawosławnej i ku chwale naszego Narodu (…)”.

Po zakończeniu Liturgii ze słowem do wiernych zwrócił się biskup Paisjusz: Narodowi naszemu po 235 latach przebywania w ciemności unii Pan Bóg ogniem wiary i męczeństwa św. Maksyma Sandowicza, jego naśladowców a także niewinnych ofiar obozu koncentracyjnego w Thalerhofie – jak by Świętym Ogniem od Życiodajnego Grobu – wskazuje drogę wyjścia z kłamstwa i oszustwa i powrotu na drogę światłości prowadzącej ku zbawieniu – dzisiaj wznieśliśmy dziękczynną modlitwę za ich wielkie apostolskie dzieło, za dar wiary prawosławnej… Władyka podziekował arcybiskupowi Ablowi za przybycie i słowa pouczenia skierowane do wiernych.  Słowa podziękowania władyka skierował także na ręce obecnego na Liturgii Burmistrza Miasta i Gminy Dukla p. Andrzeja Bytnara – swoją obecnością na naszych uroczystościach zaświadczył Pan, iż jest gospodarzem wszystkich mieszkańców ziemi dukielskiej bez względu na wyznanie… oraz przedstawicielom mediów: Telewizji Rzeszów i Telewizji Sojuz. Ordynariusz diecezji przemysko-gorlickiej podziękował także duchowieństwu, gościom z Rumunii, pielgrzymom i wiernym oraz chórowi za śpiew podczas nabożeństwa.

Następnie władyka Paisjusz nagrodził ks. dra Romana Dubeca medalem Św. Maksyma Gorlickiego za trud przy budowie kaplicy i szczególne poświęcenie badaniu historii prawosławia na Łemkowszczyźnie.

Arcybiskup Abel na ręce biskupa Paisjusza przekazał w darze diecezji przemysko-gorlickiej ikonę św. Atanazego Brzeskiego – wielkiego obrończy wiary prawosławnej, który nie bał się świadczyć przed królem i sejmem o fałszu płynącym z unii i jej zgubnych skutkach dla Rzeczpospolitej – za to poniósł męczeńską śmierć a dzisiaj za nas wznosi swe modlitwy. Jakże wymownym jest fakt, iż tylawskie uroczystości wypadły w wigilię Jego niebiańskiego wspomnienia – czyż nie zauważamy w tym działania opatrzności Bożej?


Od momentu wydarzeń z 1926 roku rozpoczął się masowy powrót  Łemków do prawosławia. Do 1947 r. na Łemkowszczyźnie powróciło do wiary Ojców ponad 40 tysięcy wiernych i wybudowano 40 nowych cerkwi, odprawiano nabożeństwa w ponad 60 cerkwiach i założono skit Ławry Poczajowskiej we wsi Bortne.

Fot.: Mikołaj Grycz

za: orthodox.pl