Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Święto Wprowadzenia Bogurodzicy do świątyni - dwa słowa i wybrana hymnografia
opracował Michał Diemianiuk, 03 grudnia 2023
Wprowadzenie Bogarodzicy do świątyni jest nieruchomym świętem z grona 12 Wielkich Świąt, obchodzonym 21 listopada / 4 grudnia. Jego wydarzenie nie jest opisane w Ewangelii, jest znane z tradycji wczesnochrześcijańskiej i apokryfów. Według nich, gdy Maria ukończyła 3 lata, jej rodzice – Joachim i Anna – zgodnie z obietnicą postanowili poświęcić ją Bogu; udali się do Jerozolimy, aby oddać ją na wychowanie do świątyni. Tam mała Maria sama weszła po stopniach świątyni, a arcykapłan Zachariasz, ojciec Jana Chrzciciela, wprowadził ją do Świętego Świętych. W świątyni Maria poświęcała się pracy i modlitwie, i spożywała chleb niebiański przynoszony przez anioła, i przebywała w niej do czasu, gdy została zaślubiona i powierzona opiece sprawiedliwego Józefa.
Święto jest powszechnie obchodzone od VIII-IX wieku, chociaż jego początki mogą sięgać nawet IV wieku, na co wskazują homilie św. Grzegorza z Nyssy oraz tradycja mówiąca o tym, że cesarzowa Helena wybudowała świątynię pod wezwaniem Ofiarowania.
Święto ma 1 dzień przedświąteczny i 4 poświąteczne. W przeddzień sprawowane jest całonocne czuwanie z litiją. W czasie wieczerni czytane są 3 paremije (czytania ze Starego Testamentu). Pierwsza z nich, pochodząca z Księgi Wyjścia, opisuje poświęcenie Namiotu Spotkania, czyli przenośnej świątyni zbudowanej na polecenie Boga po wyjściu z Egiptu. Druga lekcja, z Pierwszej Księgi Królewskiej (Trzeciej Księgi według porządku i nazewnictwa w Septuagincie), opisuje przeniesienie Arki Przymierza do świątyni w Jerozolimie, zbudowanej przez Salomona. Trzecie czytanie, z Księgi proroka Ezechiela, odnosi się do wizji świątyni przyszłości. Wspominane w niej wschodnie drzwi, przez które przejdzie tylko Pan, są symbolem Bogurodzicy. Czytania z Ewangelii na jutrzni oraz z Apostoła i Ewangelii na liturgii, są takie same jak na święto Narodzenia Bogurodzicy. Od tego święta do oddania święta Narodzenia Chrystusa śpiewana jest katawasja „Chrystos rażdajetsia – sławitie, Chrystos s niebies – sriaszczitie”. Jest to też święto, od którego według tradycji można śpiewać kolędy.
Stosunkowo późne rozpowszechnienie święta powoduje, że późno pojawia się też w ikonografii. Kompozycja ikonograficzna przedstawia procesję idącą do Świątyni Jerozolimskiej, przedstawionej symbolicznie na ikonie. W bramie świątyni stoi arcykapłan Zachariasz w tradycyjnych szatach arcykapłańskich, wyciągający ręce w stronę Bogurodzicy. Za nią ukazani są jej rodzice, Joachim i Anna, oraz towarzyszące im młode niewiasty z zapalonymi świecami. Na niektórych ikonach jest jeszcze jeden charakterystyczny element – Matka Boża jest przedstawiona dwukrotnie, także na górze ikony, gdzie siedzi na miejscu ołtarza i wyciąga ręce w kierunku lecącego anioła, którzy przynosi jej pożywienie.
Na podstawie:
- Jarosław Charkiewicz „Wielkie święta prawosławne”
- o. Konstanty Bondaruk „O nabożeństwie prawosławnym”
opracował lektor Michał Diemianiuk
* * *
Wybrana hymnografia, za: liturgia.cerkiew.pl
do: Panie, wołam do Ciebie dodajemy stichery, ton 1:
Wierni, dzisiaj będziemy się radować, śpiewając Panu w psalmach i pieśniach, czcząc świętą arkę i uduchowiony namiot, który ogarnął nieogarnione Słowo. Maria bowiem zostaje przyprowadzona do Pana w swym nadprzyrodzonym dziewictwie ciała i wielki arcykapłan Zachariasz przyjmuje Ją z radością, jako przybytek Boga.
Ton 4:
Z radością przyjmij, Zachariaszu – woła chwalebna Anna – Tę, którą w Duchu Bożym głosili prorocy, i wprowadź Ją do świętej świątyni ku świętemu wychowaniu, aby stała się dla Władcy wszystkiego Bożym tronem, pałacem, łożem i pełnym światłości przybytkiem”
Chwała, i teraz. Ton 8:
Po swym urodzeniu, Boża Niewiasto, Władczyni, przyszłaś do świątyni Pańskiej, aby wychowywać się, jako uświęcona, w Świętym Świętych. Wtedy został do Ciebie, Najczystsza, posłany Gabriel, który przynosił Tobie pokarm. Wszyscy aniołowie zadziwili się, widząc Ducha Świętego przebywającego w Tobie. Przeto, Najczystsza, Nieskalana, wysławiana na niebie i na ziemi, Matko Boża, zbaw nasz rodzaj.
Podczas litii udajemy się do narteksu, śpiewając następujące stichery:
Stichery Jerzego z Nikomedii. Ton 1:
Niechaj raduje się teraz najwyższe niebo i obłoki niech kropią z weselem z powodu niezwykłych i wielkich czynów naszego Boga: Oto bowiem brama zwrócona na Wschód, zrodzona według obietnicy z niepłodnej i nierodzącej, zostaje poświęcona Bogu w Jego przybytku, dzisiaj zostaje przyprowadzona do świątyni jako czysta ofiara. Niechaj raduje się Dawid, trącając gęśle i mówiąc: „Przywiodą królowi dziewice w ślad za Nią, Jej bliskie zostaną przywiedzione do wnętrza Bożej arki, do wnętrza Jego oczyszczalnicy”, aby wychować Ją w przybytku Tego, który od wieków jest zrodzony z Ojca na zbawienie dusz naszych.
Chwała, i teraz. Stichera Leona Magistra. Ton 5:
Zajaśniał radosny dzień i najchwalebniejsze święto, bowiem dzisiaj Ta, która przed zrodzeniem i po zrodzeniu pozostała Dziewicą, zostaje przywiedziona do świątyni Pana. Raduje się starzec Zachariasz, ojciec Poprzednika, i woła: „Do świętej świątyni zbliża się święta, orędowniczka za wszystkimi cierpiącymi, aby zostać uświęcona jako przybytek Króla wszystkich”. Niech weseli się praojciec Joachim i Anna niech się raduje, bowiem to oni przywiedli Bogu jako trzechletnią ofiarę nieskalaną Panią. Radujcie się też matki, tryumfujcie dziewice, współweselcie się niepłodne, bowiem wybrana Królowa całego świata otworzyła nam Królestwo niebieskie. Ludzie, radujcie się i weselcie!
Troparion:
Dzisiaj wstępne okazanie Bożej dobroci i wstępne ogłoszenie zbawienia ludzi. W Bożej świątyni uroczyście zjawia się Dziewica i wszystkim głosi Chrystusa. I my donośnie Jej zawołajmy: Raduj się, wypełnienie Opatrzności Stwórcy!
Katyzma poetycka po 3 pieśni kanonu, ton 4:
Powiedz, Dawidzie, co to jest za święto ku czci Tej, którą kiedyś wyśpiewałeś w psalmach jako córkę Boga i Dziewicę. Mówiłeś bowiem: „Tajemniczo przywiodą Królowi w ślad za Nią dziewice i jej krewne”. Uczyń to święto wspaniałym i powszechnym dla tych, którzy wołają: Na naszym czele stanęła Bogurodzica, Orędowniczka zbawienia.
Kontakion, ton 4:
Przeczysta świątynia Zbawcy, najcenniejszy pałac i Dziewica, święta skarbnica chwały Bożej dzisiaj wchodzi do Domu Bożego, wiodąc ze sobą łaskę Bożego Ducha. Sławią Ją aniołowie Boży: Oto jest niebieska arka.
fotografia: MichalSacharczuk /orthphoto.net/
Święto jest powszechnie obchodzone od VIII-IX wieku, chociaż jego początki mogą sięgać nawet IV wieku, na co wskazują homilie św. Grzegorza z Nyssy oraz tradycja mówiąca o tym, że cesarzowa Helena wybudowała świątynię pod wezwaniem Ofiarowania.
Święto ma 1 dzień przedświąteczny i 4 poświąteczne. W przeddzień sprawowane jest całonocne czuwanie z litiją. W czasie wieczerni czytane są 3 paremije (czytania ze Starego Testamentu). Pierwsza z nich, pochodząca z Księgi Wyjścia, opisuje poświęcenie Namiotu Spotkania, czyli przenośnej świątyni zbudowanej na polecenie Boga po wyjściu z Egiptu. Druga lekcja, z Pierwszej Księgi Królewskiej (Trzeciej Księgi według porządku i nazewnictwa w Septuagincie), opisuje przeniesienie Arki Przymierza do świątyni w Jerozolimie, zbudowanej przez Salomona. Trzecie czytanie, z Księgi proroka Ezechiela, odnosi się do wizji świątyni przyszłości. Wspominane w niej wschodnie drzwi, przez które przejdzie tylko Pan, są symbolem Bogurodzicy. Czytania z Ewangelii na jutrzni oraz z Apostoła i Ewangelii na liturgii, są takie same jak na święto Narodzenia Bogurodzicy. Od tego święta do oddania święta Narodzenia Chrystusa śpiewana jest katawasja „Chrystos rażdajetsia – sławitie, Chrystos s niebies – sriaszczitie”. Jest to też święto, od którego według tradycji można śpiewać kolędy.
Stosunkowo późne rozpowszechnienie święta powoduje, że późno pojawia się też w ikonografii. Kompozycja ikonograficzna przedstawia procesję idącą do Świątyni Jerozolimskiej, przedstawionej symbolicznie na ikonie. W bramie świątyni stoi arcykapłan Zachariasz w tradycyjnych szatach arcykapłańskich, wyciągający ręce w stronę Bogurodzicy. Za nią ukazani są jej rodzice, Joachim i Anna, oraz towarzyszące im młode niewiasty z zapalonymi świecami. Na niektórych ikonach jest jeszcze jeden charakterystyczny element – Matka Boża jest przedstawiona dwukrotnie, także na górze ikony, gdzie siedzi na miejscu ołtarza i wyciąga ręce w kierunku lecącego anioła, którzy przynosi jej pożywienie.
Na podstawie:
- Jarosław Charkiewicz „Wielkie święta prawosławne”
- o. Konstanty Bondaruk „O nabożeństwie prawosławnym”
opracował lektor Michał Diemianiuk
* * *
Wybrana hymnografia, za: liturgia.cerkiew.pl
do: Panie, wołam do Ciebie dodajemy stichery, ton 1:
Wierni, dzisiaj będziemy się radować, śpiewając Panu w psalmach i pieśniach, czcząc świętą arkę i uduchowiony namiot, który ogarnął nieogarnione Słowo. Maria bowiem zostaje przyprowadzona do Pana w swym nadprzyrodzonym dziewictwie ciała i wielki arcykapłan Zachariasz przyjmuje Ją z radością, jako przybytek Boga.
Ton 4:
Z radością przyjmij, Zachariaszu – woła chwalebna Anna – Tę, którą w Duchu Bożym głosili prorocy, i wprowadź Ją do świętej świątyni ku świętemu wychowaniu, aby stała się dla Władcy wszystkiego Bożym tronem, pałacem, łożem i pełnym światłości przybytkiem”
Chwała, i teraz. Ton 8:
Po swym urodzeniu, Boża Niewiasto, Władczyni, przyszłaś do świątyni Pańskiej, aby wychowywać się, jako uświęcona, w Świętym Świętych. Wtedy został do Ciebie, Najczystsza, posłany Gabriel, który przynosił Tobie pokarm. Wszyscy aniołowie zadziwili się, widząc Ducha Świętego przebywającego w Tobie. Przeto, Najczystsza, Nieskalana, wysławiana na niebie i na ziemi, Matko Boża, zbaw nasz rodzaj.
Podczas litii udajemy się do narteksu, śpiewając następujące stichery:
Stichery Jerzego z Nikomedii. Ton 1:
Niechaj raduje się teraz najwyższe niebo i obłoki niech kropią z weselem z powodu niezwykłych i wielkich czynów naszego Boga: Oto bowiem brama zwrócona na Wschód, zrodzona według obietnicy z niepłodnej i nierodzącej, zostaje poświęcona Bogu w Jego przybytku, dzisiaj zostaje przyprowadzona do świątyni jako czysta ofiara. Niechaj raduje się Dawid, trącając gęśle i mówiąc: „Przywiodą królowi dziewice w ślad za Nią, Jej bliskie zostaną przywiedzione do wnętrza Bożej arki, do wnętrza Jego oczyszczalnicy”, aby wychować Ją w przybytku Tego, który od wieków jest zrodzony z Ojca na zbawienie dusz naszych.
Chwała, i teraz. Stichera Leona Magistra. Ton 5:
Zajaśniał radosny dzień i najchwalebniejsze święto, bowiem dzisiaj Ta, która przed zrodzeniem i po zrodzeniu pozostała Dziewicą, zostaje przywiedziona do świątyni Pana. Raduje się starzec Zachariasz, ojciec Poprzednika, i woła: „Do świętej świątyni zbliża się święta, orędowniczka za wszystkimi cierpiącymi, aby zostać uświęcona jako przybytek Króla wszystkich”. Niech weseli się praojciec Joachim i Anna niech się raduje, bowiem to oni przywiedli Bogu jako trzechletnią ofiarę nieskalaną Panią. Radujcie się też matki, tryumfujcie dziewice, współweselcie się niepłodne, bowiem wybrana Królowa całego świata otworzyła nam Królestwo niebieskie. Ludzie, radujcie się i weselcie!
Troparion:
Dzisiaj wstępne okazanie Bożej dobroci i wstępne ogłoszenie zbawienia ludzi. W Bożej świątyni uroczyście zjawia się Dziewica i wszystkim głosi Chrystusa. I my donośnie Jej zawołajmy: Raduj się, wypełnienie Opatrzności Stwórcy!
Katyzma poetycka po 3 pieśni kanonu, ton 4:
Powiedz, Dawidzie, co to jest za święto ku czci Tej, którą kiedyś wyśpiewałeś w psalmach jako córkę Boga i Dziewicę. Mówiłeś bowiem: „Tajemniczo przywiodą Królowi w ślad za Nią dziewice i jej krewne”. Uczyń to święto wspaniałym i powszechnym dla tych, którzy wołają: Na naszym czele stanęła Bogurodzica, Orędowniczka zbawienia.
Kontakion, ton 4:
Przeczysta świątynia Zbawcy, najcenniejszy pałac i Dziewica, święta skarbnica chwały Bożej dzisiaj wchodzi do Domu Bożego, wiodąc ze sobą łaskę Bożego Ducha. Sławią Ją aniołowie Boży: Oto jest niebieska arka.
fotografia: MichalSacharczuk /orthphoto.net/