Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Księga Luminarzy i Księga Snów
o. Stephen De Young (tłum. Jakub Oniszczuk), 18 września 2023
Ostatnie trzy części Księgi Henocha, ostatnie trzy partie tekstu, które zostały włączone do 1 Księgi Henocha, są znacznie krótsze niż pierwsze dwie, które najprawdopodobniej reprezentują najstarsze tradycje. Te trzy sekcje nazywane są odpowiednio Księgą Luminarzy, Księgą Snów i Listem Henocha. Te trzy sekcje reprezentują również bardziej zróżnicowane elementy w odniesieniu do ich nauczania. Księga Czuwających i Księga Przypowieści (w tym Księga Noego) reprezentują tradycje apokaliptyczne, zarówno protologiczne, opisujące pochodzenie zła, jak i eschatologiczne, opisujące jego ostateczne przeznaczenie. Te apokaliptyczne tradycje stały się bazowymi dla społeczności żydowskich w Etiopii, Egipcie, a nawet w Palestynie (takich jak Qumran). Te ostatnie części Księgi Henocha reprezentują zatem refleksje tych społeczności na temat historii Izraela i ich miejsca w nim, a także porządku ich społeczności. Literatura enochiczna historycznie wytwarzała prorockie wspólnoty o cechach, które zostaną zaadoptowane przez późniejsze chrześcijańskie tradycje monastyczne, nieprzypadkowo pojawiające się w niektórych z tych samych regionów świata. Jak już zauważono, kilka tekstów Nowego Testamentu, w tym Ewangelia św. Mateusza i Listy Powszechne, jest głębiej zakorzenionych w judaizmie enochicznym niż judaizmie faryzeuszy opartym na Torze, który wieki później ewoluował w judaizm rabiniczny.
Księga Luminarzy stanowi obecnie rozdziały 72-82 Pierwszej Księgi Henocha. Podstawowym celem tego materiału jest rozplanowanie podstawy kalendarza enochicznego. Ostatecznie jest to 364-dniowy kalendarz słoneczny, podzielony na cztery kwartały po trzy 30-dniowe miesiące, z jednym dniem włożonym między kwartały. Henoch otrzymuje wizję niebiańskiego zastępu, słońca, księżyca i gwiazd oraz ich ścieżek przez niebiosa w różnych kwartałach lub porach roku. Koncepcja tych członków niebiańskiego zastępu jako istot podróżujących rydwanami jest zgodna z ogólnym wyobrażeniem Słońca, Księżyca i gwiazd w Judaizmie Drugiej Świątyni. Te anielskie istoty mają za zadanie dwie rzeczy, udział w Bożym zarządzaniu stworzeniem [Rdz 1,16; Ps 136,8] i komunikowanie w imieniu Boga, w szczególności w odniesieniu do upływu czasu i zmiany pór roku [Rdz 1,14; Ps 104,19].
Po szczegółowym przedstawieniu dat i pór roku, Archanioł Uriel stosuje język, który mógłby być jedynie obskuranckim dziwactwem starożytnego mierzenia czasu [1 Hen 80-81]. Ruchy słońca, księżyca i gwiazd są wielokrotnie opisywane jako podążające za Boskimi „prawami”. Ich regularność i posłuszeństwo są doskonałe. Jest to przeciwstawione sposobowi, w jaki ludzkość zachowuje się wobec prawa Bożego. Mówi nie tylko o pewnych gwiazdach, które przekroczą swoje prawa i zostaną zrzucone z nieba na ziemię, ale także o tych, którzy mieszkają na ziemi, którzy są nieposłuszni [1 Hen 81,3-4]. Grzech oznacza zatem oddzielenie siebie od porządku Bożego stworzenia. Sposób, w jaki wola Boża jest wypełniana w niebie, jest skontrastowany ze stanem nieposłuszeństwa na ziemi, z tymi właśnie anielskimi istotami zapisującymi wszystkie czyny ludzi na niebiańskich tablicach lub w niebiańskich księgach [1 Hen 81,1-4; por. Ap 20,12].
Księga Luminarzy kończy się dostarczeniem przez Henocha ksiąg zawierających jego wizje do Matuszalecha, mają one zostać zachowane dla potomności [1 Hen 81,5-82,3]. Jest to tkanka łączna, która prawdopodobnie ma połączyć zawartość Księgi Luminarzy w większą całość. Następna sekcja 1 Księgi Henocha to Księga Snów. Rozdziały 83-90 Księgi Henocha, Księga Snów składa się z serii opowieści Henocha o swoich wizjach Matuszalechowi, swojemu potomkowi, powodując, że wprowadzenie Matuszalecha pod koniec Księgi Luminarzy służy jako most łączący te partie tekstów.
Pierwsza wizja ze snu Henocha jest opisana w rozdziałach 83 i 84. Henoch widzi obraz nadchodzącej powodzi i zniszczenia wszystkich żyjących za ich niegodziwość. Henoch mówi, że miał ten sen w młodości i natychmiast opowiedział go swojemu dziadkowi Mahalaleelowi. W odpowiedzi na sen Henoch wychodzi i modli się do Pana Chwały [por. 1 Kor 2,8; Jk 2,1], aby zachował sobie resztkę sprawiedliwych na ziemi [1 Hen 83,8]. Wizja ta włącza opowieść o potopie do narracji o zachowaniu resztki sprawiedliwych, która przepływa przez opowieść o św. Eliaszu, pojawia się u proroków Starego Testamentu, a ostatecznie przejawia się w posłudze św. Jana Poprzednika i w rozumieniu Izraela przez św. Pawła. Co więcej, Henoch tutaj bezpośrednio łączy resztkę z wiernym zastępem anielskim, a niegodziwców z tymi, którzy popadli w grzech, włączając duchową wojnę w gniew potopu [1 Hen 83,11; 84,4-6].
Większa część Księgi Snów składa się z tego, co jest znane jako Apokalipsa Zwierząt. To nie jest jakaś masakra życia zwierząt, ale raczej apokaliptyczna wizja, która przedstawia historię świata od początku do końca w postaci interakcji różnych zwierząt, zarówno dzikich, jak i domowych. Podobnie jak w przypadku większości literatury apokaliptycznej, intencją jest tu nie tylko opowiedzenie historii świata za pomocą alegorycznej bajki, ale połączenie w jedną narrację zarówno rzeczywistości historii materialnej, jak i wydarzeń w sferze duchowej. Szczególnie w literaturze apokaliptycznej historia nie jest postrzegana jako łańcuch przyczyn i skutków ziemskich wydarzeń, czasami przerywany przez boską interwencję. Łańcuch przyczynowo-skutkowy przenika zarówno przez widzialne, jak i niewidzialne sfery, wpływając na siebie nawzajem i na istoty przechodzące od jednej do drugiej w regularnych interakcjach.
Henoch wiąże tę wizję, Zwierzęcą Apokalipsę, również ze swoim synem Matuszelachem. Zaczyna się od byka, który wychodzi z ziemi, i jałówki, która również „wychodzi”, wyraźnie mającej reprezentować Adama i Ewę. Następnie, również jako byki, opisywani są ich synowie i potomkowie, w tym sam Henoch [1 Hen 85,3-10]. To właśnie w tym czasie Henoch widzi spadającą z nieba gwiazdę [1 Hen 86,1], łączącą upadek diabła z wydarzeniami otaczającymi Adama i Ewę oraz z wypędzeniem z Raju. Ta gwiazda chwyta Kaina, czarnego byka, i zaczyna działać przez niego [1 Hen 86,2; por. 1 J 3,12]. Wkrótce potem widzi, jak wiele gwiazd spada na ziemię i zaczyna, w dość graficzny sposób, zapładniać różne jałówki [1 Hen 86,3-4]. Krowy tak zapłodnione rodzą wszelkiego rodzaju dzikie, krwiożercze bestie. To wyraźnie reprezentuje upadek Czuwających i początek Nefilimów. Trzeci upadek człowieka opisany jest później, gdy Bóg powierza dzikie zwierzęta reprezentujące 70 narodów 70 pasterzom z poleceniem, aby ich czyny w pasterstwie zostały spisane do późniejszego osądu [1 Hen 89,59-60; por. Pwt 32,8].
Wszyscy ludzie przed potopem są opisywani jako byki, prawdopodobnie związane z symboliką opisywanego wcześniej Behemota. Adam i Ewa zostali stworzeni jako istoty zarówno duchowe, jak i ziemskie, i pomimo popadnięcia w grzech ich duchowa natura utrzymuje się, co wyraża się w znacznie wydłużonych żywotach opisanych w genealogiach Księgi Rodzaju przed potopem. Jedynym wyjątkiem jest Noe, który rodzi się jako byk, ale staje się człowiekiem [1 Hen 89,1]. Więcej o szczególnej naturze Noego w literaturze enochicznej zostanie powiedziane w następnym artykule dotyczącym Listu Henocha, końcowej części Księgi Henocha.
Upadli aniołowie są karani przez siedmiu archaniołów, a potop niszczy niegodziwą ludzkość i Nefilimów [1 Hen 88,3-89,8]. Z byków - synów Noego rodzą się narody [1 Hen 89,10]. Sem rodzi kolejnego białego byka, reprezentującego Abrahama, ale Abraham jest ostatnim bykiem opisanym w upadku człowieka w Apokalipsie Zwierząt [1 Hen 89,10]. Abraham, ten ostatni i niepowtarzalny biały byk, reprezentuje ostatni typ człowieka zrodzony z Adama, pochodzący z linii Seta, przez Noego i Sema. Jego syn Izaak jest białym cielcem, który rodzi dzika i białą owcę, reprezentujące odpowiednio Edom i Izrael [1 Hen 89,12]. Od tego momentu w narracji Izrael i wszyscy jego potomkowie są przedstawiani jako owce, w przeciwieństwie do dzikich bestii narodów, z których wiele jest drapieżnikami lub padlinożercami. Bóg przedstawiany jest od tego momentu w narracji jako Pan owiec, czyli Bóg Izraela [por. Hbr 13,20]. Tożsamość resztki Izraela jako „owcy” jest powracającym tematem w Ewangeliach [por. Mt 9,36; 10,6; 15,24; 25,32-33; 26,31; J 10,1-16; 26-27; 21,16-17].
Egipcjanie w opowieści o zwierzęcej apokalipsie są przedstawiani jako wilki, wśród których owce zostały wysłane przez Pana na pastwisko. Pomimo odpowiedzialności pasterza Egiptu, a tym samym Egipcjan, za ochronę owiec, sprzeniewierzyli się i żerowali na nich [1 Hen 89,13-15; por. Mt 7,15; 10,16]. Mojżesz jest tu przedstawiony jako jedna z owiec [1 Hen 89,16]. Chociaż subtelny, nacisk na degradację Mojżesza, a tym samym Tory, jako definitywnej dla wiary i życia, znajduje tutaj swoje odzwierciedlenie w literaturze enochicznej. Poprzednie postacie, aż do Abrahama, a nawet Izaaka, są bykami. Dawid i jego potomkowie będą baranami. Mojżesz i Aaron są po prostu owcami, jak inni. To sam Pan wybawia owce z Egiptu.
Zaczynając od grzechu związanego ze złotym cielcem i kontynuując przez resztę opowiadania, wiele owiec jest zaślepionych [1 Hen 89,33]. Język jest tutaj ważny. Nie są to owce ślepe, jakby się urodziły ślepymi, ale owce, które ze względu na swoją niegodziwość i bunt zostały oślepione. Ich ślepota nie jest winą ich stworzenia, ale karą spowodowaną bezdusznością [por. Mt 12,22; 15,14; 23,16-26; J 9,39-41; 12,40].
Jak już wspomniano, w miarę rozwoju historii Izraela najpierw pojawia się Saul, a potem Dawid, jako barany [1 Hen 89,42-48]. Salomon, inny baran, buduje świątynię, która jest opisywana jako niski dom i wysoka wieża. Celem domu jest ofiara, jest on tu opisany jako szeroki stół rozłożony przed Panem owiec. Ofiara jest zatem rozumiana jako Pan karmiący swoje owce [1 Hen 89,50]. Św. Eliasz, prorok Eliasz, jest owcą, którą inne owce próbują zabić, zanim zostanie on wzięty do Henocha w niebie, aby tam z nim zamieszkać, łącząc te dwie postacie [1 Hen 89,52]. Gdy sądzone są królestwa północne i południowe, Henoch jest przedstawiany jako znajdujący się w niebie i wstawiający się za owcami poniżej, aby Pan zmiłował się nad nimi [1 Hen 9,57]. Owce są wysyłane na wygnanie, oddawane pasterzom narodów, którzy je wydają na pożarcie, każdą po kolei, gdy imperia następują po sobie [1 Hen 89,68]. Świątynia zostaje zniszczona [1 Hen 89,66-67]. Opisano odbudowę świątyni pod rządami Ezdrasza i Nehemiasza, ale tutaj druga świątynia jest wyraźnie odrzucona jako nieczysta, co jest kolejnym wyróżnikiem literatury enochicznej [1 Hen 89,72-73]. Oślepianie i ogłuszanie owiec jest ciągłe i trwa, dopóki nie pojawi się późniejsze pokolenie, które całkowicie nie jest w stanie zobaczyć i usłyszeć Pana owiec [1 Hen 90,7].
Zwierzęca Apokalipsa, pomimo niegodziwości głuchych i ślepych owiec oraz rojących się zwierząt narodów żywiących się nielicznymi niewinnymi jagniętami, kończy się nutą eschatologicznej obietnicy. Wreszcie człowiek, zobowiązany do utrwalania uczynków pasterzy, objawia ich uczynki w dniu ostatecznym Panu owiec i w odpowiedzi rozdziera On niebo i ziemię [1 Hen 90,17-18]. Wszystkie księgi zostają otwarte i następuje sąd, wspomagany przez siedmiu archaniołów. Po pierwsze, sądzony jest diabeł [1 Hen 90,21]. Następnie inne gwiazdy, które upadły - osądzani są Czuwający [1 Hen 90,24]. Następnie sądzonych jest 70 pasterzy narodów [1 Hen 90,22-23.25; por. Ps 82]. Wszyscy osądzeni zostają wrzuceni w otchłań ognia. Po osądzeniu złych mocy duchowych ślepe owce, które nie chciały widzieć i słyszeć przez niegodziwość, otrzymują ten sam los [1 Hen 90,26-27; por. Ap 20,9-15].
Przedstawione są dwa obrazy nadchodzącego Mesjasza. Pierwszym jest nowa świątynia, druga świątynia zostaje bowiem odrzucona jako nieczysta. Świątynia ta wywodzi się z symboliki obiecanej świątyni Ezechiela, ale wyraźnie wiąże ją z epoką mesjańską [1 Hen 90,29-36]. Co ważne, dom ten jest wypełniony nie tylko sprawiedliwymi owcami, ale także wszelkiego rodzaju dzikimi zwierzętami i ptakami z innych narodów [1 Hen 90,33]. Wejście do domu przywraca im wzrok [1 Hen 90,35]. To nie zwierzęta, które były doskonałe, ale te, które nie trwały w zatwardziałości i w związku z tym zostały uzdrowione. Znajdujący się w tym nowym domu są następnie przekształcani. Przekształcają się, ponieważ rodzi się wśród nich Mesjasz, największy i najpotężniejszy biały byk, który jest czczony przez wszystkich [1 Hen 90,37]. Jego narodziny wśród nich przekształcają je z owiec w białe byki, takie jak Adam i Ewa oraz inni ludzie dawnych czasów [1 Hen 90,38]. Pięćset lat przed narodzinami św. Atanazego, przed narodzinami Chrystusa, wizja Henocha antycypuje tutaj zrozumienie, że wcielenie Syna Człowieczego przywróci i przekształci rasę ludzką na jego obraz.
Henoch budzi się następnie ze snu i uwielbia Pana sprawiedliwości za tę drugą wizję, a następnie płacze na wspomnienie swojego pierwszego snu i zniszczeń potopu [1 Hen 90,39-42]. W następnym artykule omówiona zostanie ostatnia część księgi, List Henocha.
o. Stephen De Young (tłum. Jakub Oniszczuk)
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Paweł Turczyński / cerkiew.pl /
Księga Luminarzy stanowi obecnie rozdziały 72-82 Pierwszej Księgi Henocha. Podstawowym celem tego materiału jest rozplanowanie podstawy kalendarza enochicznego. Ostatecznie jest to 364-dniowy kalendarz słoneczny, podzielony na cztery kwartały po trzy 30-dniowe miesiące, z jednym dniem włożonym między kwartały. Henoch otrzymuje wizję niebiańskiego zastępu, słońca, księżyca i gwiazd oraz ich ścieżek przez niebiosa w różnych kwartałach lub porach roku. Koncepcja tych członków niebiańskiego zastępu jako istot podróżujących rydwanami jest zgodna z ogólnym wyobrażeniem Słońca, Księżyca i gwiazd w Judaizmie Drugiej Świątyni. Te anielskie istoty mają za zadanie dwie rzeczy, udział w Bożym zarządzaniu stworzeniem [Rdz 1,16; Ps 136,8] i komunikowanie w imieniu Boga, w szczególności w odniesieniu do upływu czasu i zmiany pór roku [Rdz 1,14; Ps 104,19].
Po szczegółowym przedstawieniu dat i pór roku, Archanioł Uriel stosuje język, który mógłby być jedynie obskuranckim dziwactwem starożytnego mierzenia czasu [1 Hen 80-81]. Ruchy słońca, księżyca i gwiazd są wielokrotnie opisywane jako podążające za Boskimi „prawami”. Ich regularność i posłuszeństwo są doskonałe. Jest to przeciwstawione sposobowi, w jaki ludzkość zachowuje się wobec prawa Bożego. Mówi nie tylko o pewnych gwiazdach, które przekroczą swoje prawa i zostaną zrzucone z nieba na ziemię, ale także o tych, którzy mieszkają na ziemi, którzy są nieposłuszni [1 Hen 81,3-4]. Grzech oznacza zatem oddzielenie siebie od porządku Bożego stworzenia. Sposób, w jaki wola Boża jest wypełniana w niebie, jest skontrastowany ze stanem nieposłuszeństwa na ziemi, z tymi właśnie anielskimi istotami zapisującymi wszystkie czyny ludzi na niebiańskich tablicach lub w niebiańskich księgach [1 Hen 81,1-4; por. Ap 20,12].
Księga Luminarzy kończy się dostarczeniem przez Henocha ksiąg zawierających jego wizje do Matuszalecha, mają one zostać zachowane dla potomności [1 Hen 81,5-82,3]. Jest to tkanka łączna, która prawdopodobnie ma połączyć zawartość Księgi Luminarzy w większą całość. Następna sekcja 1 Księgi Henocha to Księga Snów. Rozdziały 83-90 Księgi Henocha, Księga Snów składa się z serii opowieści Henocha o swoich wizjach Matuszalechowi, swojemu potomkowi, powodując, że wprowadzenie Matuszalecha pod koniec Księgi Luminarzy służy jako most łączący te partie tekstów.
Pierwsza wizja ze snu Henocha jest opisana w rozdziałach 83 i 84. Henoch widzi obraz nadchodzącej powodzi i zniszczenia wszystkich żyjących za ich niegodziwość. Henoch mówi, że miał ten sen w młodości i natychmiast opowiedział go swojemu dziadkowi Mahalaleelowi. W odpowiedzi na sen Henoch wychodzi i modli się do Pana Chwały [por. 1 Kor 2,8; Jk 2,1], aby zachował sobie resztkę sprawiedliwych na ziemi [1 Hen 83,8]. Wizja ta włącza opowieść o potopie do narracji o zachowaniu resztki sprawiedliwych, która przepływa przez opowieść o św. Eliaszu, pojawia się u proroków Starego Testamentu, a ostatecznie przejawia się w posłudze św. Jana Poprzednika i w rozumieniu Izraela przez św. Pawła. Co więcej, Henoch tutaj bezpośrednio łączy resztkę z wiernym zastępem anielskim, a niegodziwców z tymi, którzy popadli w grzech, włączając duchową wojnę w gniew potopu [1 Hen 83,11; 84,4-6].
Większa część Księgi Snów składa się z tego, co jest znane jako Apokalipsa Zwierząt. To nie jest jakaś masakra życia zwierząt, ale raczej apokaliptyczna wizja, która przedstawia historię świata od początku do końca w postaci interakcji różnych zwierząt, zarówno dzikich, jak i domowych. Podobnie jak w przypadku większości literatury apokaliptycznej, intencją jest tu nie tylko opowiedzenie historii świata za pomocą alegorycznej bajki, ale połączenie w jedną narrację zarówno rzeczywistości historii materialnej, jak i wydarzeń w sferze duchowej. Szczególnie w literaturze apokaliptycznej historia nie jest postrzegana jako łańcuch przyczyn i skutków ziemskich wydarzeń, czasami przerywany przez boską interwencję. Łańcuch przyczynowo-skutkowy przenika zarówno przez widzialne, jak i niewidzialne sfery, wpływając na siebie nawzajem i na istoty przechodzące od jednej do drugiej w regularnych interakcjach.
Henoch wiąże tę wizję, Zwierzęcą Apokalipsę, również ze swoim synem Matuszelachem. Zaczyna się od byka, który wychodzi z ziemi, i jałówki, która również „wychodzi”, wyraźnie mającej reprezentować Adama i Ewę. Następnie, również jako byki, opisywani są ich synowie i potomkowie, w tym sam Henoch [1 Hen 85,3-10]. To właśnie w tym czasie Henoch widzi spadającą z nieba gwiazdę [1 Hen 86,1], łączącą upadek diabła z wydarzeniami otaczającymi Adama i Ewę oraz z wypędzeniem z Raju. Ta gwiazda chwyta Kaina, czarnego byka, i zaczyna działać przez niego [1 Hen 86,2; por. 1 J 3,12]. Wkrótce potem widzi, jak wiele gwiazd spada na ziemię i zaczyna, w dość graficzny sposób, zapładniać różne jałówki [1 Hen 86,3-4]. Krowy tak zapłodnione rodzą wszelkiego rodzaju dzikie, krwiożercze bestie. To wyraźnie reprezentuje upadek Czuwających i początek Nefilimów. Trzeci upadek człowieka opisany jest później, gdy Bóg powierza dzikie zwierzęta reprezentujące 70 narodów 70 pasterzom z poleceniem, aby ich czyny w pasterstwie zostały spisane do późniejszego osądu [1 Hen 89,59-60; por. Pwt 32,8].
Wszyscy ludzie przed potopem są opisywani jako byki, prawdopodobnie związane z symboliką opisywanego wcześniej Behemota. Adam i Ewa zostali stworzeni jako istoty zarówno duchowe, jak i ziemskie, i pomimo popadnięcia w grzech ich duchowa natura utrzymuje się, co wyraża się w znacznie wydłużonych żywotach opisanych w genealogiach Księgi Rodzaju przed potopem. Jedynym wyjątkiem jest Noe, który rodzi się jako byk, ale staje się człowiekiem [1 Hen 89,1]. Więcej o szczególnej naturze Noego w literaturze enochicznej zostanie powiedziane w następnym artykule dotyczącym Listu Henocha, końcowej części Księgi Henocha.
Upadli aniołowie są karani przez siedmiu archaniołów, a potop niszczy niegodziwą ludzkość i Nefilimów [1 Hen 88,3-89,8]. Z byków - synów Noego rodzą się narody [1 Hen 89,10]. Sem rodzi kolejnego białego byka, reprezentującego Abrahama, ale Abraham jest ostatnim bykiem opisanym w upadku człowieka w Apokalipsie Zwierząt [1 Hen 89,10]. Abraham, ten ostatni i niepowtarzalny biały byk, reprezentuje ostatni typ człowieka zrodzony z Adama, pochodzący z linii Seta, przez Noego i Sema. Jego syn Izaak jest białym cielcem, który rodzi dzika i białą owcę, reprezentujące odpowiednio Edom i Izrael [1 Hen 89,12]. Od tego momentu w narracji Izrael i wszyscy jego potomkowie są przedstawiani jako owce, w przeciwieństwie do dzikich bestii narodów, z których wiele jest drapieżnikami lub padlinożercami. Bóg przedstawiany jest od tego momentu w narracji jako Pan owiec, czyli Bóg Izraela [por. Hbr 13,20]. Tożsamość resztki Izraela jako „owcy” jest powracającym tematem w Ewangeliach [por. Mt 9,36; 10,6; 15,24; 25,32-33; 26,31; J 10,1-16; 26-27; 21,16-17].
Egipcjanie w opowieści o zwierzęcej apokalipsie są przedstawiani jako wilki, wśród których owce zostały wysłane przez Pana na pastwisko. Pomimo odpowiedzialności pasterza Egiptu, a tym samym Egipcjan, za ochronę owiec, sprzeniewierzyli się i żerowali na nich [1 Hen 89,13-15; por. Mt 7,15; 10,16]. Mojżesz jest tu przedstawiony jako jedna z owiec [1 Hen 89,16]. Chociaż subtelny, nacisk na degradację Mojżesza, a tym samym Tory, jako definitywnej dla wiary i życia, znajduje tutaj swoje odzwierciedlenie w literaturze enochicznej. Poprzednie postacie, aż do Abrahama, a nawet Izaaka, są bykami. Dawid i jego potomkowie będą baranami. Mojżesz i Aaron są po prostu owcami, jak inni. To sam Pan wybawia owce z Egiptu.
Zaczynając od grzechu związanego ze złotym cielcem i kontynuując przez resztę opowiadania, wiele owiec jest zaślepionych [1 Hen 89,33]. Język jest tutaj ważny. Nie są to owce ślepe, jakby się urodziły ślepymi, ale owce, które ze względu na swoją niegodziwość i bunt zostały oślepione. Ich ślepota nie jest winą ich stworzenia, ale karą spowodowaną bezdusznością [por. Mt 12,22; 15,14; 23,16-26; J 9,39-41; 12,40].
Jak już wspomniano, w miarę rozwoju historii Izraela najpierw pojawia się Saul, a potem Dawid, jako barany [1 Hen 89,42-48]. Salomon, inny baran, buduje świątynię, która jest opisywana jako niski dom i wysoka wieża. Celem domu jest ofiara, jest on tu opisany jako szeroki stół rozłożony przed Panem owiec. Ofiara jest zatem rozumiana jako Pan karmiący swoje owce [1 Hen 89,50]. Św. Eliasz, prorok Eliasz, jest owcą, którą inne owce próbują zabić, zanim zostanie on wzięty do Henocha w niebie, aby tam z nim zamieszkać, łącząc te dwie postacie [1 Hen 89,52]. Gdy sądzone są królestwa północne i południowe, Henoch jest przedstawiany jako znajdujący się w niebie i wstawiający się za owcami poniżej, aby Pan zmiłował się nad nimi [1 Hen 9,57]. Owce są wysyłane na wygnanie, oddawane pasterzom narodów, którzy je wydają na pożarcie, każdą po kolei, gdy imperia następują po sobie [1 Hen 89,68]. Świątynia zostaje zniszczona [1 Hen 89,66-67]. Opisano odbudowę świątyni pod rządami Ezdrasza i Nehemiasza, ale tutaj druga świątynia jest wyraźnie odrzucona jako nieczysta, co jest kolejnym wyróżnikiem literatury enochicznej [1 Hen 89,72-73]. Oślepianie i ogłuszanie owiec jest ciągłe i trwa, dopóki nie pojawi się późniejsze pokolenie, które całkowicie nie jest w stanie zobaczyć i usłyszeć Pana owiec [1 Hen 90,7].
Zwierzęca Apokalipsa, pomimo niegodziwości głuchych i ślepych owiec oraz rojących się zwierząt narodów żywiących się nielicznymi niewinnymi jagniętami, kończy się nutą eschatologicznej obietnicy. Wreszcie człowiek, zobowiązany do utrwalania uczynków pasterzy, objawia ich uczynki w dniu ostatecznym Panu owiec i w odpowiedzi rozdziera On niebo i ziemię [1 Hen 90,17-18]. Wszystkie księgi zostają otwarte i następuje sąd, wspomagany przez siedmiu archaniołów. Po pierwsze, sądzony jest diabeł [1 Hen 90,21]. Następnie inne gwiazdy, które upadły - osądzani są Czuwający [1 Hen 90,24]. Następnie sądzonych jest 70 pasterzy narodów [1 Hen 90,22-23.25; por. Ps 82]. Wszyscy osądzeni zostają wrzuceni w otchłań ognia. Po osądzeniu złych mocy duchowych ślepe owce, które nie chciały widzieć i słyszeć przez niegodziwość, otrzymują ten sam los [1 Hen 90,26-27; por. Ap 20,9-15].
Przedstawione są dwa obrazy nadchodzącego Mesjasza. Pierwszym jest nowa świątynia, druga świątynia zostaje bowiem odrzucona jako nieczysta. Świątynia ta wywodzi się z symboliki obiecanej świątyni Ezechiela, ale wyraźnie wiąże ją z epoką mesjańską [1 Hen 90,29-36]. Co ważne, dom ten jest wypełniony nie tylko sprawiedliwymi owcami, ale także wszelkiego rodzaju dzikimi zwierzętami i ptakami z innych narodów [1 Hen 90,33]. Wejście do domu przywraca im wzrok [1 Hen 90,35]. To nie zwierzęta, które były doskonałe, ale te, które nie trwały w zatwardziałości i w związku z tym zostały uzdrowione. Znajdujący się w tym nowym domu są następnie przekształcani. Przekształcają się, ponieważ rodzi się wśród nich Mesjasz, największy i najpotężniejszy biały byk, który jest czczony przez wszystkich [1 Hen 90,37]. Jego narodziny wśród nich przekształcają je z owiec w białe byki, takie jak Adam i Ewa oraz inni ludzie dawnych czasów [1 Hen 90,38]. Pięćset lat przed narodzinami św. Atanazego, przed narodzinami Chrystusa, wizja Henocha antycypuje tutaj zrozumienie, że wcielenie Syna Człowieczego przywróci i przekształci rasę ludzką na jego obraz.
Henoch budzi się następnie ze snu i uwielbia Pana sprawiedliwości za tę drugą wizję, a następnie płacze na wspomnienie swojego pierwszego snu i zniszczeń potopu [1 Hen 90,39-42]. W następnym artykule omówiona zostanie ostatnia część księgi, List Henocha.
o. Stephen De Young (tłum. Jakub Oniszczuk)
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Paweł Turczyński / cerkiew.pl /