Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Nowość wydawnicza: Teologia w niewoli
Jarosław Charkiewicz, 27 grudnia 2022
Współczesny polski prawosławny teolog i historyk, autor wielu poczytnych książek, biskup siemiatycki Warsonofiusz (Doroszkiewicz) znany jest z podejmowania nietuzinkowych tematów swych kolejnych prac naukowych. Najnowszym tematem, który zgłębił i podzielił się swą wiedzą z czytelnikami, jest monografia poświęcona nurtom teologicznym w Prawosławiu okresu postbizantyńskiego.
Wraz z upadkiem Konstantynopola w 1453 r., rzeczywiście, rozpoczęła się nowa era w życiu całego Prawosławia. Ucierpiały na tym nie tylko Cerkwie greckojęzyczne, ale i Cerkwie słowiańskie, które nie miały już gdzie posyłać po nauki swoich utalentowanych młodych ludzi. „Nie było już gdzie jechać – jak pisze w swojej książce autor – by się uczyć teologii prawosławnej, pisania ikon, bizantyńskiego śpiewu cerkiewnego i zasad wschodniego monastycyzmu. (…) Ale gorsze miało dopiero nadejść. Na widnokręgu pojawiły się chimeryczne plany papiestwa odnośnie do podporządkowania sobie osłabionych przez brak patronatu z Bizancjum i konających pod islamem Cerkwi prawosławnych. Rzym naprawdę bardzo pragnął gorąco wprowadzić wschodnie Cerkwie do swej owczarni i ciągle uważał unię florencką za urzędowy model jedności ze wschodnim chrześcijaństwem”. Do nieustannie aktualizowanych przez kolejnych papieży unijnych planów Rzymu podporządkowania sobie Prawosławia doszły kolejne, a mianowicie związane z bogoburczą ideologią komunizmu, który w XX wieku na wschodzie Europy postawił sobie za cel zniszczenie Cerkwi.
Tymczasem, pomimo tych mnożących się i nawarstwiających przeciwności, Cerkiew prawosławna istniała, a nawet się rozwijała. Bramy piekielne nie przemogły jej, z jednej strony, dzięki laikatowi, prostym ludziom, którzy bez Prawosławia nie wyobrażali sobie życia, a z drugiej, dzięki geniuszom ducha, wyrastającym w Cerkwiach wszystkich tradycji i wskazującym prostemu ludowi prawidłowe i prawdziwe ścieżki wiodące do Chrystusa. To głównie o nich, owych herosach ducha, lampach, których nie stawia się pod korzec, traktuje praca biskupa Warsonofiusza. Poza wprowadzeniem i zakończeniem składa się ona z pięciu części, z której każda zawiera od kilku do nawet kilkudziesięciu niedługich rozdziałów. Pierwsza część została poświęcona teologii greckiej w Imperium Osmańskim, druga zaś prawosławnej teologii na Rusi. W części trzeciej autor przybliża najbardziej znane postacie, które odcisnęły swój ślad w teologii Cerkwi bułgarskiej. Części czwarta i piąta traktują zaś o prawosławnej teologii XVI-XX w. w Serbii i Rumunii.
Wydaje się oczywiste stwierdzenie, że prezentowana monografia nie wyczerpuje ogromu materiału z przedmiotowego zakresu, a jest tylko namiastką i wskazówką dla tych, którzy chcieliby się podjąć trudu badawczego w tej praktycznie mało znanej dziedzinie. Mimo to zasługuje na uwagę i lekturę, bowiem rzuca wiele nowego światła na teologię prawosławną ostatnich wieków.
Dystrybucją książki zajmuje się hajnowskie Wydawnictwo „Bratczyk”.
____
Biskup Warsonofiusz (Doroszkiewicz), Teologia w niewoli. Nurty teologiczne w okresie postbizantyńskim, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2022, s. 222.
Wraz z upadkiem Konstantynopola w 1453 r., rzeczywiście, rozpoczęła się nowa era w życiu całego Prawosławia. Ucierpiały na tym nie tylko Cerkwie greckojęzyczne, ale i Cerkwie słowiańskie, które nie miały już gdzie posyłać po nauki swoich utalentowanych młodych ludzi. „Nie było już gdzie jechać – jak pisze w swojej książce autor – by się uczyć teologii prawosławnej, pisania ikon, bizantyńskiego śpiewu cerkiewnego i zasad wschodniego monastycyzmu. (…) Ale gorsze miało dopiero nadejść. Na widnokręgu pojawiły się chimeryczne plany papiestwa odnośnie do podporządkowania sobie osłabionych przez brak patronatu z Bizancjum i konających pod islamem Cerkwi prawosławnych. Rzym naprawdę bardzo pragnął gorąco wprowadzić wschodnie Cerkwie do swej owczarni i ciągle uważał unię florencką za urzędowy model jedności ze wschodnim chrześcijaństwem”. Do nieustannie aktualizowanych przez kolejnych papieży unijnych planów Rzymu podporządkowania sobie Prawosławia doszły kolejne, a mianowicie związane z bogoburczą ideologią komunizmu, który w XX wieku na wschodzie Europy postawił sobie za cel zniszczenie Cerkwi.
Tymczasem, pomimo tych mnożących się i nawarstwiających przeciwności, Cerkiew prawosławna istniała, a nawet się rozwijała. Bramy piekielne nie przemogły jej, z jednej strony, dzięki laikatowi, prostym ludziom, którzy bez Prawosławia nie wyobrażali sobie życia, a z drugiej, dzięki geniuszom ducha, wyrastającym w Cerkwiach wszystkich tradycji i wskazującym prostemu ludowi prawidłowe i prawdziwe ścieżki wiodące do Chrystusa. To głównie o nich, owych herosach ducha, lampach, których nie stawia się pod korzec, traktuje praca biskupa Warsonofiusza. Poza wprowadzeniem i zakończeniem składa się ona z pięciu części, z której każda zawiera od kilku do nawet kilkudziesięciu niedługich rozdziałów. Pierwsza część została poświęcona teologii greckiej w Imperium Osmańskim, druga zaś prawosławnej teologii na Rusi. W części trzeciej autor przybliża najbardziej znane postacie, które odcisnęły swój ślad w teologii Cerkwi bułgarskiej. Części czwarta i piąta traktują zaś o prawosławnej teologii XVI-XX w. w Serbii i Rumunii.
Wydaje się oczywiste stwierdzenie, że prezentowana monografia nie wyczerpuje ogromu materiału z przedmiotowego zakresu, a jest tylko namiastką i wskazówką dla tych, którzy chcieliby się podjąć trudu badawczego w tej praktycznie mało znanej dziedzinie. Mimo to zasługuje na uwagę i lekturę, bowiem rzuca wiele nowego światła na teologię prawosławną ostatnich wieków.
Dystrybucją książki zajmuje się hajnowskie Wydawnictwo „Bratczyk”.
____
Biskup Warsonofiusz (Doroszkiewicz), Teologia w niewoli. Nurty teologiczne w okresie postbizantyńskim, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2022, s. 222.