publicystyka: Kim byli trzej mędrcy?

Kim byli trzej mędrcy?

John Malov (tłum. Gabriel Szymczak), 05 stycznia 2023

Pomimo dużej popularności historia mędrców przynoszących swoje dary nowonarodzonemu Chrystusowi praktycznie nie znajduje poparcia w Ewangelii. Wszystko, co wiemy o tych ludziach, pochodzi z literatury wczesnochrześcijańskiej i rozwinęło się do obecnej formy w średniowieczu. Biblia nawet nie podaje ich liczby. Powszechne założenie o istnieniu trzech mędrców (przypisywane Orygenesowi) opiera się na liczbie ich darów dla Zbawiciela. Istnieje jednak wiele tradycji wskazujących na znacznie większe liczby. Na przykład Ormianie i Syryjczycy uważają, że do Jerozolimy przybyło 12 mędrców z licznym orszakiem.

W Ewangelii mędrców określa się greckim słowem „μάγοι”, zwykle tłumaczonym w tradycji łacińskiej jako „magowie”. W literaturze starożytnej istnieją dwa znaczenia tego terminu: kapłani zoroastryjscy pochodzenia perskiego oraz astrolodzy babilońscy, stanowiący odrębną grupę zawodową. Tradycja perskiego pochodzenia mędrców zawarta jest głównie w ikonografii bizantyjskiej. Sztuka europejska albo nie wspomina o ich przynależności etnicznej, albo całkowicie koreluje ją z arabskim lub bizantyjskim Wschodem. Św. Grzegorz Teolog uważał mędrców za astrologów chaldejskich.

Według św. Mateusza mędrcy mieszkali gdzieś na wschodzie. Fakt, że podążali za gwiazdą betlejemską przez około pięć miesięcy, sprawia, że ​​bibliści sądzą, iż mogli mieszkać w Babilonie, Mezopotamii lub Indiach.

Możliwość pojawienia się niezwykle jasnej gwiazdy prowadzącej trzech mędrców do Jezusa nie tylko jest rozważana, ale również wyjaśniana przez badaczy. Na przykład astronom Johannes Kepler pisze o pojawiającej się okresowo koniunkcji Jowisza i Saturna w konstelacji Ryb, która synchronicznie zbliża się do Marsa i ostatecznie daje jasne zjawisko na niebie.

Od czasów wczesnego chrześcijaństwa istniały różne wersje czasów, kiedy mędrcy odwiedzili małego Chrystusa. Według starożytnej wschodniej legendy adoracja ta miała miejsce po spotkaniu Jezusa Chrystusa ze starcem Symeonem i przed ucieczką świętej rodziny do Egiptu.

Jest jednak wiele innych dat tego wydarzenia. Justyn Męczennik pisze, że „zaraz po Jego narodzeniu mędrcy z Arabii przybyli, aby Go uczcić, przybywszy najpierw do Heroda, który następnie rządził w twojej ziemi” (Dialog z Tryfonem). Według św. Jana Chryzostoma gwiazda ukazała się mędrcom przed narodzeniem Chrystusa. „Mędrcy nie przyszli do Matki podczas porodu, ani nie znali czasu, kiedy Ona urodziła. Nie mieli więc powodu, by wyciągać wnioski na temat przyszłości na podstawie układu gwiazd. Wręcz przeciwnie, widząc gwiazdę, która pojawiła się na ich ziemi na długo przed narodzinami Chrystusa, poszli spojrzeć na Tego, który się narodził.” Inni starożytni autorzy (tacy jak Euzebiusz) uważają, że przybycie mędrców miało miejsce mniej więcej w drugim roku po narodzinach Chrystusa.

Ponieważ imiona mędrców nie zostały wymienione w Biblii, nie można dokładnie powiedzieć, jakie one były. Według najpopularniejszej wersji, wywodzącej się z tradycji kościelnych i apokryficznych średniowiecznego Zachodu, nazywano ich Kacper, Melchior i Baltazar. Takie są imiona na mozaice w Ravennie w Sant’Apollinare Nuovo. Pojawiają się po raz pierwszy w pismach benedyktyńskiego mnicha Bedy Czcigodnego (około VI w.).

Literatura wczesnochrześcijańska podaje kilka innych wersji, według których imiona mędrców brzmiały: Abimelech, Ahuzzath i Phichol (Orygenes); Hormizd, Yazgerd i Peroz (tradycja syryjska) itp. Tradycje grecka i żydowska również mają swoje własne wersje.

Według teorii biskupa Cezara z Arles, mędrcy byli królami ze Wschodu. Idea mędrców jako królów ugruntowała się w średniowiecznej Europie po IX wieku. Tradycyjnie uważa się, że Melchior był królem Arabii, Kacper - królem Tarsu, a Baltazar – Etiopii.

Wraz z rozwojem ikonograficznego wizerunku mędrców, zaczęto przedstawiać ich jako przedstawicieli trzech różnych grup wiekowych (Kacper jako młody człowiek, Baltazar jako mężczyzna w średnim wieku i Melchior jako starzec). W epoce odkryć magowie stali się symbolami trzech części świata (Europy, Afryki, Ameryki) i trzech ras ludzkich – białej, czarnej i azjatyckiej. Ta interpretacja pojawia się tylko w historii nowożytnej, podczas gdy w przenośni mędrcy zawsze reprezentowali świat pogański.

Według legendy mędrcy zostali ochrzczeni przez apostoła Tomasza i przyłączyli się do niego w głoszeniu Ewangelii. Po latach prawego życia przyjęli męczeństwo w krajach wschodnich. Ich relikwie znalazła cesarzowa Helena, która przywiozła je do Konstantynopola. W V wieku relikwie mędrców zostały przeniesione do Mediolanum (Mediolan), a w 1164r. na prośbę Fryderyka Barbarossy do Kolonii, gdzie są przechowywane w złoconym trzyczęściowym relikwiarzu w katedrze.

John Malov (tłum. Gabriel Szymczak)

za: Catalogue of Good Deeds

fotografia: jarek /orthphoto.net/