Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Uroczystości jubileuszowe w parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Topilcu
protodiakon Wiaczesław Perek, 06 czerwca 2022
4 czerwca JE Najprzewielebniejszy Jakub Arcybiskup Białostocki i Gdański odprawił Boską Liturgię w cerkwi św. Mikołaja Cudotwórcy w Topilcu. Tuż po zakończonej Liturgii sprawowane było nabożeństwo dziękczynne z okazji 150. rocznicy wyświęcenia topileckiej świątyni, które miało miejsce 6 czerwca 1872 roku. Z tej okazji poświęcona została także pamiątkowa tablica, upamiętniająca ten wyjątkowy jubileusz. Ponadto podczas Liturgii wznoszone były modlitwy o spokój dusz zmarłych proboszczów topileckiej parafii. Nabożeństwa swym śpiewem upiększyły trzy chóry: chór Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku „Armonia”, parafialny oraz dziecięco-młodzieżowy.
Na zakończenie uroczystości Arcybiskup Jakub wyraził wdzięczność proboszczowi parafii w Topilcu ks. prot. Jarosławowi Jóźwikowi za pracę duszpasterską oraz opiekę nad zabytkową świątynią. Listami pochwalnymi odznaczeni zostali ponadto najbardziej zaangażowani w życie parafii. Szczególne odznaczenie otrzymał ks. Jarosław Jóźwik. Złotą odznakę za opiekę nad zabytkami w imieniu Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, wręczył mu wójt gminy Turośń Kościelna Grzegorz Jakuć. Okolicznościowy list gratulacyjny w imieniu Marszałka Województwa Podlaskiego Artura Kosickiego odczytała Katarzyna Korycka - kierownik Biura Mniejszości Narodowych Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku. W świątyni obecny był także radny sejmiku Województwa Podlaskiego Sławomir Nazaruk oraz prezes Fundacji Oikonomos Magdalena Żdanuk.
Na zakończenie uroczystości Arcybiskup Jakub wyraził wdzięczność proboszczowi parafii w Topilcu ks. prot. Jarosławowi Jóźwikowi za pracę duszpasterską oraz opiekę nad zabytkową świątynią. Listami pochwalnymi odznaczeni zostali ponadto najbardziej zaangażowani w życie parafii. Szczególne odznaczenie otrzymał ks. Jarosław Jóźwik. Złotą odznakę za opiekę nad zabytkami w imieniu Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, wręczył mu wójt gminy Turośń Kościelna Grzegorz Jakuć. Okolicznościowy list gratulacyjny w imieniu Marszałka Województwa Podlaskiego Artura Kosickiego odczytała Katarzyna Korycka - kierownik Biura Mniejszości Narodowych Urzędu Marszałkowskiego w Białymstoku. W świątyni obecny był także radny sejmiku Województwa Podlaskiego Sławomir Nazaruk oraz prezes Fundacji Oikonomos Magdalena Żdanuk.
Początki parafii św. Mikołaja Cudotwórcy w Topilcu były ściśle związane z Prawosławnym Męskim Monasterem Zwiastowania Bogurodzicy w Supraślu. Metropolita Józef Sołtan nadał w 1506 roku monasterowi ziemię, na której powstało z czasem sześć wsi, w tym Topilec i Baciuty. Cerkiew w Baciutach istniała już w roku 1506, natomiast pierwsze wzmianki o cerkwi w Topilcu pochodzą z 1545 roku. Do 1635 roku parafia w Topilcu pozostawała prawosławna.
Lata 1635-1839 to okres unicki parafii. W pierwszej połowie XIX w. wyposażenie cerkwi w Topilcu było silnie zlatynizowane, co odpowiadało ogólnym tendencjom zmian w unickich parafiach na Podlasiu po synodzie zamojskim. Cerkiew w Topilcu, jak i wiele innych na Podlasiu, wyglądała w środku niemalże jak świątynia rzymskokatolicka.
Dzięki staraniom metropolity Józefa Siemaszko parafie na terenie dzisiejszego Podlasia powróciły do Prawosławia na mocy postanowienia Soboru Połockiego z 1839 r. W momencie zmiany przynależności kościelnej cerkiew w Topilcu była w opłakanym stanie. Dach cerkwi pokryty był gontem, wyposażenie sakralne było niewystarczające, by duchowny mógł sprawować wszystkie sakramenty i obrzędy. Staraniami miejscowej wspólnoty parafialnej w latach 1870-72 wybudowano nową, murowaną cerkiew ku czci św. Mikołaja.
Parafia w Topilcu do momentu bieżeństwa liczyła niespełna 1500 wiernych. Okres pierwszej wojny światowej i dwudziestolecia międzywojennego był trudny w dziejach parafii. Z bieżeństwa nie powrócili wszyscy parafianie, władze państwowe skutecznie uniemożliwiały prawne utworzenie parafii. Parafia w Topilcu ponownie utworzona została dopiero w 1940 roku. Najtragiczniejszym okresem były jednak lata 1945-46, kiedy to ze wsi przynależących do parafii przymusowo wywieziono do Związku Radzieckiego ok. 70 % mieszkańców.
Koniec XX wieku to okres remontów świątyni, budowy nowej plebanii. Największy, kapitalny remont świątynia przeszła na początku XXI wieku. Ściany pokryto nowymi freskami, odrestaurowano zabytkowy ikonostas, wymieniono pokrycie dachowe, stolarkę okienną.
historia parafii za: Cerkiewna własność ziemska na Białostocczyźnie w XV-XX wieku ks. Grzegorza Sosny i Antoniny Troc-Sosny.
fotografie: Kamil Cywoniuk
