Zostań przyjacielem cerkiew.pl
4 Księga Machabejska: Męczeństwo i rozum
tłum. Jakub Oniszczuk, 11 kwietnia 2022
Podobnie jak w przypadku 4 Księgi Ezdrasza, 4 Księga Machabejczyków to tekst biblijny, który leży na samym skraju kanonu Starego Testamentu Kościoła prawosławnego. W późniejszych rękopisach greckich, 4 Księga Machabejska znajduje się w dodatkach. W starszych manuskryptach greckich nie dokonuje się takiego rozróżnienia, chociaż 4 Księga Machabeuszy, wraz z Psalmem 151 i Modlitwą Manassesa, często znajdują się na końcu tych manuskryptów, a nie bezpośrednio po 3 Księdze Machabeuszy. Jest obecna w gruzińskim Starym Testamencie i przez pewien czas była w rumuńskim Starym Testamencie. Ze względu na ich spadek do rangi ‘apokryfu’ w większości angielskich [i polskich - przyp. tłum.] Biblii, 1-3 Księgi Machabeuszy nie są dobrze znane większości angielskich [i polskich - przyp. tłum.] czytelników. 4 Księga Machabeuszy jest więc jeszcze mniej znana.
Cztery księgi Machabejskie różnią się gatunkiem, typem i zawartością, chociaż dotyczą wydarzeń z tej samej epoki. Po śmierci Aleksandra Wielkiego jego następcy, znani po grecku jako „diadochoi”, walczyli między sobą, aby podzielić imperium między siebie. Greckie mocarstwa, które rządziły światem, były z natury wrogie Żydom, którzy w tym momencie historii, od III do I wieku p.n.e., mieli wielkie ośrodki w Judei, Egipcie (Aleksandria), Syrii (Antiochia), Mezopotamii i byli rozproszeni po całym znanym świecie w mniejszych społecznościach. Ponieważ Żydzi odmówili oddawania czci bogom Greków, byli postrzegani jako zdrajcy. Ofiarne rytuały Greków były aktami obywatelskimi, w których uczestniczyła cała polis. Rytuały związywały społeczność i wszystkich razem z ich bogami. Kiedy więc nieszczęście spotkało pogańską grecką społeczność i intuicyjnie wyczuwało się, że mają oni niełaskę bogów, ci, którzy odmówili wykonywania obrzędów wobec bogów, byli oczywistym celem do obwiniania. Księgi Machabejskie opisują takie prześladowania i ich skutki.
3 Księga Machabeuszy nie do końca pasuje do pozostałych ksiąg Machabejskich, jej akcja została umieszczona w Egipcie pod dynastią Ptolemejską, grecką dynastią, która rządziła Egiptem aż do czasów Kleopatry. Opisuje prześladowania, z jakimi borykają się pod koniec III wieku p.n.e. wierni Żydzi mieszkający w Egipcie, szczególnie w Aleksandrii i wokół niej. Wydarzenia te mają miejsce kilkadziesiąt lat przed wydarzeniami z innych ksiąg Machabejskich. 1, 2 i 4 Machabejska zajmują się uciskiem samej Judei przez dynastię Seleucydów na początku II wieku p.n.e. Ta dynastia rządziła z nowo założonej stolicy, Antiochii Syryjskiej. Po katastrofalnej bitwie z Ptolemeuszami, próbując rozszerzyć swoje imperium na południe i zachód, Antioch IV Epifanes powrócił do Jerozolimy. Obwiniał za swoją porażkę wojskową Żydów, którzy nie oddali czci bogom i dlatego wszedł do świątyni w Jerozolimie, odbudowanej po powrocie z wygnania i złożył tam świnię w ofierze Zeusowi. Dla Żydów była to "obrzydliwość, która powoduje spustoszenie", takie sytuacje są często wspominane w innych częściach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie. Ten czyn splugawił świątynię i uczynił ją niezdatną do zamierzonego celu, oddawaniu czci Panu, Bogu Izraela. Już wcześniej na naród żydowski wywierano niewiarygodną presję, aby dostosował się do greckiej kultury i religii, czemu wielu się poddało. Prześladowanie z rąk Antiocha nasiliło się po zbezczeszczeniu świątyni.
1 Księga Machabejska opisuje, w prostej relacji historycznej, rewolucję, która nastąpiła. Judasz Machabeusz, co oznacza "Juda Młot", i jego bracia wzięli okrucieństwo w świątyni za przelanie czary i utworzyli rewolucyjną armię, aby obalić Greków. Odnieśli sukces i ustanowili niezależną Judeę, zawierając traktaty ze Spartą i Rzymem w celu obrony przed potencjalnym kontratakiem Seleucydów. Juda i jego bracia ustanowili nową monarchię, dynastię Hasmoneuszy, a członek rodziny został również arcykapłanem. Rodziny kapłańskie Saduceuszy, napotkane w ewangeliach, są potomkami tych ludzi, a nie Aarona czy Lewiego. Po zwycięstwie w bitwie pod Emaus, świątynia została ponownie poświęcona i przywrócona do służby. Rocznica tego ponownego poświęcenia stała się coroczną ucztą, obecnie obchodzoną przez społeczności żydowskie jako Chanuka. 2 Machabejska obejmuje ten sam okres, ale daje bardziej osobisty portret osób, które cierpiały za wiarę z rąk Seleucydów. Najbardziej znanymi z nich, których historia jest szczegółowo opowiedziana w 2 Machabejskiej, jest 7 męczenników machabejskich, ich matka i ich nauczyciel Eleazar. Tych świętych męczenników wspominamy w Kościele prawosławnym 1 sierpnia.
4 Księga Machabejska to zupełnie inny gatunek, zgodny z formą traktatu filozoficznego lub literatury mądrościowej Starego Testamentu. W rzeczywistości jest to najprawdopodobniej połączenie tych dwóch, napisane przez osobę żydowską pochodzenia hellenistycznego, pod koniec I wieku naszej ery. Tekst ma również cechy homilii lub oratorstwa, skupiając się na lekcji cnoty, której należy się nauczyć na przykładzie męczenników machabejskich. Ze względu na niektóre szczegóły zawarte w księdze i odzwierciedlone w niej tradycje, najprawdopodobniej została ona napisana w Antiochii Syryjskiej. Relikwie męczenników machabejskich były przechowywane w tym mieście w sanktuarium, najpierw żydowskim, a później chrześcijańskim, od czasu ich śmierci aż do upadku starożytnego miasta na początku XV wieku. Przed ich upamiętnieniem jako chrześcijańskich świętych, męczennicy ci byli upamiętniani w żydowskich synagogach dniem postu przypadającym na 9 dzień miesiąca Aw. Kompozycja 4 Księgi Machabejskiej była prawdopodobnie związana z wyeksponowaniem męczenników w żydowskiej społeczności Antiochii w I wieku. Przez długi okres wierzono, że napisał ją Józef Flawiusz, żydowski historyk. W rzeczywistości, w okresie, w którym tekst ten był zawarty w rumuńskiej Biblii, istniał on tam pod jego imieniem. Od tego czasu jednak jednoznacznie zaprzeczono, że dzieła Józefa i ten tekst mogłyby być tego samego autorstwa z powodu sprzeczności nie tylko w gramatyce, stylu i słownictwie, ale także sprzeczności pojęciowych.
4 Księgę Machabejską można z grubsza podzielić na dwie części. Pierwsza połowa przybiera formę traktatu o rozumie lub mądrości. Głównym tematem tej części wprowadzającej jest wyższość rozumu (logos lub logismos) nad namiętnościami (pathe). Rozum istnieje jako kategoria nadrzędna i jest mocą duszy, która pozwala jej oprzeć się, przezwyciężyć i oswoić namiętności, które wyrażają się poprzez konkretne pragnienia. Rozum jest nadrzędną kategorią, która ma realną obecność w świecie i jest opisana przez Torę. W życiu poszczególnych ludzi rozum przybiera formę mądrości, która wytwarza cnoty. Cnoty te są nieustannie atakowane przez pragnienia, które same ostatecznie wynikają z namiętności. Dla autora 4 Księgi Machabejskiej, mądrość i zrozumienie stworzenia, w którym żyjemy i stworzenia, jakim jesteśmy, wzmocniły prawdę o tym, co jest przekazywane w Torze i produkuje cnoty, które pozwalają ludziom oprzeć się pokusom i przezwyciężyć namiętności. W tej części tekstu, podaje on wiele przykładów ze Starego Testamentu, takich jak ucieczka Józefa od żony Potifara.
Istnieją wyraźne i bezpośrednie znamiona kontynuacji pomiędzy pierwszą częścią tego tekstu a prawosławną literaturą monastyczną. Zrozumienie grzechu jako namiętności i namiętności wyrażających się jako pragnienia, które powodują pokusy, jest obecne w obu. Konieczność kultywowania szczególnej cnoty poprzez przestrzeganie przykazań, które same są wzmacniane przez wnikliwość duchową, jest tu jasno opisana. Autor 4 Księgi Machabejskiej rozważa o potrzebie przesiewania myśli. Myśli nie można powstrzymać przed wejściem do umysłu, ale można ją odciąć, zanim zdołają się zakorzenić. Tutaj również znajduje się początek, w rozumieniu "logos", tkanki łącznej między Słowem Bożym w Starym i Nowym Testamencie oraz zrozumieniu "Logos" i "logia" u Św. Maksyma Wyznawcy. 4 Księga Machabejska stanowi zatem ważne ogniwo w łańcuchu łączącym literaturę mądrościową Starego Testamentu z mądrością klasztorną, która tak bardzo scharakteryzowała myśl Kościoła prawosławnego.
Druga ważna część 4 Księgi Machabejskiej jest rozszerzoną medytacją na te tematy na przykładzie Eleazara, siedmiu męczenników Machabejskich i ich matki. Na cześć tych męczenników autor 4 Księgi Machabejskiej opowiada historię opowiedzianą w 2 Księdze Machabejskiej, ale w jeszcze bardziej dramatyzującej formie. Najpierw Eleazar był torturowany na śmierć przez Seleucydów, próbujących nakłonić go do naruszenia Tory, w szczególności przez zjedzenie wieprzowiny. Wieprzowina była główną częścią greckiej diety podstawowej, ale świnie były również zwierzętami, które były najczęściej ofiarowane greckim bogom, więc oferowana tu wieprzowina prawdopodobnie była również ofiarowana bożkom, dodając grzech bałwochwalstwa do rytualnej nieczystości. Po jego śmierci przez tortury, siedmiu męczenników jest torturowanych na śmierć na oczach ich matki, zarówno po to, aby spróbować zmusić ich do odrzucenia Tory, jak i po to, aby ich matka zrobiła to samo. Ich matka jednak zachęca ich do odwagi, a po swoich synach jest również torturowana na śmierć.
W tej narracji w 4 Księgi Machabejskiej odzwierciedlone jest żydowskie rozumienie męczeństwa w jego najpełniejszej formie. Występują tu wszystkie elementy, które będą charakteryzować literaturę wczesnochrześcijańskiej martyrologii na początku II wieku, odsłaniając kolejny punkt ciągłości. Bohaterski opór męczenników wobec zaprzeczania ich wierze, scharakteryzowanie ich tortur jako walki lub konkursu, w których są zwycięzcami ze względu na chęć pójścia na śmierć, nakłanianie bliskich członków rodziny i przyjaciół, aby nie ratowali się przez zaprzeczanie, ale znosili wszystko nawet do śmierci, wszystkie te elementy są tutaj obecne. Ta historia pomaga nam również zrozumieć gwałtowność św. Pawła przed drogą do Damaszku, z którą on sam zmierzył się po tym doświadczeniu, w odniesieniu do nakazów Tory aż do poziomu tego, co powinno, a czego nie powinno się jeść. W żywej pamięci ludu, któremu św. Paweł głosił Ewangelię, ich przodkowie i bohaterowie w wierze byli gotowi poświęcić swoje życie dla tych właśnie spraw.
Co jednak ważniejsze, w ramach żydowskiego pojmowania męczeństwa w Judaizmie Drugiej Świątyni, wyrażonego tutaj w 4 Księdze Machabejskiej, otrzymujemy ważne informacje o tym, jak wierzący Żydzi w I wieku mogliby zrozumieć śmierć ofiarną. Podczas gdy ofiara ludzka była zawsze wyraźnie zakazana jako obrzydliwość, w Judaizmie Drugiej Świątyni, w dużej mierze rozwiniętym w odniesieniu do męczenników ery Machabejskiej, obecna była idea, że można przez wierną śmierć ofiarować swoje życie jako ofiarę Bogu Izraela. W 4 Mch 6,27-29 Eleazar, gdy umiera, modli się: „Wiesz, Boże, że chociaż mogłem się uratować, umieram w palących mękach dla Prawa. Bądź miłosierny dla swojego ludu i niech moja sprawiedliwość wystarczy i dla nich! Uczyń moją krew ich oczyszczeniem i weź moje życie w zamian za ich życie”. Zarówno element ofiary za grzech w Starym Testamencie, idea, że ofiara została złożona jako okup za życie ofiarodawców, jak i idea pojednania, oczyszczenia z grzechu i wymazania go, są obecne w tym przedstawieniu śmierci św. Eleazara. Kiedy żydowscy wierzący z tego okresu byli informowani o ofiarnej śmierci Mesjasza, 4 Księga Machabejska opisuje nam soczewkę, przez którą mogliby oni zrozumieć tą nowinę.
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
Fotografia: ChelcanMihai/ orthphoto.net /
Cztery księgi Machabejskie różnią się gatunkiem, typem i zawartością, chociaż dotyczą wydarzeń z tej samej epoki. Po śmierci Aleksandra Wielkiego jego następcy, znani po grecku jako „diadochoi”, walczyli między sobą, aby podzielić imperium między siebie. Greckie mocarstwa, które rządziły światem, były z natury wrogie Żydom, którzy w tym momencie historii, od III do I wieku p.n.e., mieli wielkie ośrodki w Judei, Egipcie (Aleksandria), Syrii (Antiochia), Mezopotamii i byli rozproszeni po całym znanym świecie w mniejszych społecznościach. Ponieważ Żydzi odmówili oddawania czci bogom Greków, byli postrzegani jako zdrajcy. Ofiarne rytuały Greków były aktami obywatelskimi, w których uczestniczyła cała polis. Rytuały związywały społeczność i wszystkich razem z ich bogami. Kiedy więc nieszczęście spotkało pogańską grecką społeczność i intuicyjnie wyczuwało się, że mają oni niełaskę bogów, ci, którzy odmówili wykonywania obrzędów wobec bogów, byli oczywistym celem do obwiniania. Księgi Machabejskie opisują takie prześladowania i ich skutki.
3 Księga Machabeuszy nie do końca pasuje do pozostałych ksiąg Machabejskich, jej akcja została umieszczona w Egipcie pod dynastią Ptolemejską, grecką dynastią, która rządziła Egiptem aż do czasów Kleopatry. Opisuje prześladowania, z jakimi borykają się pod koniec III wieku p.n.e. wierni Żydzi mieszkający w Egipcie, szczególnie w Aleksandrii i wokół niej. Wydarzenia te mają miejsce kilkadziesiąt lat przed wydarzeniami z innych ksiąg Machabejskich. 1, 2 i 4 Machabejska zajmują się uciskiem samej Judei przez dynastię Seleucydów na początku II wieku p.n.e. Ta dynastia rządziła z nowo założonej stolicy, Antiochii Syryjskiej. Po katastrofalnej bitwie z Ptolemeuszami, próbując rozszerzyć swoje imperium na południe i zachód, Antioch IV Epifanes powrócił do Jerozolimy. Obwiniał za swoją porażkę wojskową Żydów, którzy nie oddali czci bogom i dlatego wszedł do świątyni w Jerozolimie, odbudowanej po powrocie z wygnania i złożył tam świnię w ofierze Zeusowi. Dla Żydów była to "obrzydliwość, która powoduje spustoszenie", takie sytuacje są często wspominane w innych częściach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie. Ten czyn splugawił świątynię i uczynił ją niezdatną do zamierzonego celu, oddawaniu czci Panu, Bogu Izraela. Już wcześniej na naród żydowski wywierano niewiarygodną presję, aby dostosował się do greckiej kultury i religii, czemu wielu się poddało. Prześladowanie z rąk Antiocha nasiliło się po zbezczeszczeniu świątyni.
1 Księga Machabejska opisuje, w prostej relacji historycznej, rewolucję, która nastąpiła. Judasz Machabeusz, co oznacza "Juda Młot", i jego bracia wzięli okrucieństwo w świątyni za przelanie czary i utworzyli rewolucyjną armię, aby obalić Greków. Odnieśli sukces i ustanowili niezależną Judeę, zawierając traktaty ze Spartą i Rzymem w celu obrony przed potencjalnym kontratakiem Seleucydów. Juda i jego bracia ustanowili nową monarchię, dynastię Hasmoneuszy, a członek rodziny został również arcykapłanem. Rodziny kapłańskie Saduceuszy, napotkane w ewangeliach, są potomkami tych ludzi, a nie Aarona czy Lewiego. Po zwycięstwie w bitwie pod Emaus, świątynia została ponownie poświęcona i przywrócona do służby. Rocznica tego ponownego poświęcenia stała się coroczną ucztą, obecnie obchodzoną przez społeczności żydowskie jako Chanuka. 2 Machabejska obejmuje ten sam okres, ale daje bardziej osobisty portret osób, które cierpiały za wiarę z rąk Seleucydów. Najbardziej znanymi z nich, których historia jest szczegółowo opowiedziana w 2 Machabejskiej, jest 7 męczenników machabejskich, ich matka i ich nauczyciel Eleazar. Tych świętych męczenników wspominamy w Kościele prawosławnym 1 sierpnia.
4 Księga Machabejska to zupełnie inny gatunek, zgodny z formą traktatu filozoficznego lub literatury mądrościowej Starego Testamentu. W rzeczywistości jest to najprawdopodobniej połączenie tych dwóch, napisane przez osobę żydowską pochodzenia hellenistycznego, pod koniec I wieku naszej ery. Tekst ma również cechy homilii lub oratorstwa, skupiając się na lekcji cnoty, której należy się nauczyć na przykładzie męczenników machabejskich. Ze względu na niektóre szczegóły zawarte w księdze i odzwierciedlone w niej tradycje, najprawdopodobniej została ona napisana w Antiochii Syryjskiej. Relikwie męczenników machabejskich były przechowywane w tym mieście w sanktuarium, najpierw żydowskim, a później chrześcijańskim, od czasu ich śmierci aż do upadku starożytnego miasta na początku XV wieku. Przed ich upamiętnieniem jako chrześcijańskich świętych, męczennicy ci byli upamiętniani w żydowskich synagogach dniem postu przypadającym na 9 dzień miesiąca Aw. Kompozycja 4 Księgi Machabejskiej była prawdopodobnie związana z wyeksponowaniem męczenników w żydowskiej społeczności Antiochii w I wieku. Przez długi okres wierzono, że napisał ją Józef Flawiusz, żydowski historyk. W rzeczywistości, w okresie, w którym tekst ten był zawarty w rumuńskiej Biblii, istniał on tam pod jego imieniem. Od tego czasu jednak jednoznacznie zaprzeczono, że dzieła Józefa i ten tekst mogłyby być tego samego autorstwa z powodu sprzeczności nie tylko w gramatyce, stylu i słownictwie, ale także sprzeczności pojęciowych.
4 Księgę Machabejską można z grubsza podzielić na dwie części. Pierwsza połowa przybiera formę traktatu o rozumie lub mądrości. Głównym tematem tej części wprowadzającej jest wyższość rozumu (logos lub logismos) nad namiętnościami (pathe). Rozum istnieje jako kategoria nadrzędna i jest mocą duszy, która pozwala jej oprzeć się, przezwyciężyć i oswoić namiętności, które wyrażają się poprzez konkretne pragnienia. Rozum jest nadrzędną kategorią, która ma realną obecność w świecie i jest opisana przez Torę. W życiu poszczególnych ludzi rozum przybiera formę mądrości, która wytwarza cnoty. Cnoty te są nieustannie atakowane przez pragnienia, które same ostatecznie wynikają z namiętności. Dla autora 4 Księgi Machabejskiej, mądrość i zrozumienie stworzenia, w którym żyjemy i stworzenia, jakim jesteśmy, wzmocniły prawdę o tym, co jest przekazywane w Torze i produkuje cnoty, które pozwalają ludziom oprzeć się pokusom i przezwyciężyć namiętności. W tej części tekstu, podaje on wiele przykładów ze Starego Testamentu, takich jak ucieczka Józefa od żony Potifara.
Istnieją wyraźne i bezpośrednie znamiona kontynuacji pomiędzy pierwszą częścią tego tekstu a prawosławną literaturą monastyczną. Zrozumienie grzechu jako namiętności i namiętności wyrażających się jako pragnienia, które powodują pokusy, jest obecne w obu. Konieczność kultywowania szczególnej cnoty poprzez przestrzeganie przykazań, które same są wzmacniane przez wnikliwość duchową, jest tu jasno opisana. Autor 4 Księgi Machabejskiej rozważa o potrzebie przesiewania myśli. Myśli nie można powstrzymać przed wejściem do umysłu, ale można ją odciąć, zanim zdołają się zakorzenić. Tutaj również znajduje się początek, w rozumieniu "logos", tkanki łącznej między Słowem Bożym w Starym i Nowym Testamencie oraz zrozumieniu "Logos" i "logia" u Św. Maksyma Wyznawcy. 4 Księga Machabejska stanowi zatem ważne ogniwo w łańcuchu łączącym literaturę mądrościową Starego Testamentu z mądrością klasztorną, która tak bardzo scharakteryzowała myśl Kościoła prawosławnego.
Druga ważna część 4 Księgi Machabejskiej jest rozszerzoną medytacją na te tematy na przykładzie Eleazara, siedmiu męczenników Machabejskich i ich matki. Na cześć tych męczenników autor 4 Księgi Machabejskiej opowiada historię opowiedzianą w 2 Księdze Machabejskiej, ale w jeszcze bardziej dramatyzującej formie. Najpierw Eleazar był torturowany na śmierć przez Seleucydów, próbujących nakłonić go do naruszenia Tory, w szczególności przez zjedzenie wieprzowiny. Wieprzowina była główną częścią greckiej diety podstawowej, ale świnie były również zwierzętami, które były najczęściej ofiarowane greckim bogom, więc oferowana tu wieprzowina prawdopodobnie była również ofiarowana bożkom, dodając grzech bałwochwalstwa do rytualnej nieczystości. Po jego śmierci przez tortury, siedmiu męczenników jest torturowanych na śmierć na oczach ich matki, zarówno po to, aby spróbować zmusić ich do odrzucenia Tory, jak i po to, aby ich matka zrobiła to samo. Ich matka jednak zachęca ich do odwagi, a po swoich synach jest również torturowana na śmierć.
W tej narracji w 4 Księgi Machabejskiej odzwierciedlone jest żydowskie rozumienie męczeństwa w jego najpełniejszej formie. Występują tu wszystkie elementy, które będą charakteryzować literaturę wczesnochrześcijańskiej martyrologii na początku II wieku, odsłaniając kolejny punkt ciągłości. Bohaterski opór męczenników wobec zaprzeczania ich wierze, scharakteryzowanie ich tortur jako walki lub konkursu, w których są zwycięzcami ze względu na chęć pójścia na śmierć, nakłanianie bliskich członków rodziny i przyjaciół, aby nie ratowali się przez zaprzeczanie, ale znosili wszystko nawet do śmierci, wszystkie te elementy są tutaj obecne. Ta historia pomaga nam również zrozumieć gwałtowność św. Pawła przed drogą do Damaszku, z którą on sam zmierzył się po tym doświadczeniu, w odniesieniu do nakazów Tory aż do poziomu tego, co powinno, a czego nie powinno się jeść. W żywej pamięci ludu, któremu św. Paweł głosił Ewangelię, ich przodkowie i bohaterowie w wierze byli gotowi poświęcić swoje życie dla tych właśnie spraw.
Co jednak ważniejsze, w ramach żydowskiego pojmowania męczeństwa w Judaizmie Drugiej Świątyni, wyrażonego tutaj w 4 Księdze Machabejskiej, otrzymujemy ważne informacje o tym, jak wierzący Żydzi w I wieku mogliby zrozumieć śmierć ofiarną. Podczas gdy ofiara ludzka była zawsze wyraźnie zakazana jako obrzydliwość, w Judaizmie Drugiej Świątyni, w dużej mierze rozwiniętym w odniesieniu do męczenników ery Machabejskiej, obecna była idea, że można przez wierną śmierć ofiarować swoje życie jako ofiarę Bogu Izraela. W 4 Mch 6,27-29 Eleazar, gdy umiera, modli się: „Wiesz, Boże, że chociaż mogłem się uratować, umieram w palących mękach dla Prawa. Bądź miłosierny dla swojego ludu i niech moja sprawiedliwość wystarczy i dla nich! Uczyń moją krew ich oczyszczeniem i weź moje życie w zamian za ich życie”. Zarówno element ofiary za grzech w Starym Testamencie, idea, że ofiara została złożona jako okup za życie ofiarodawców, jak i idea pojednania, oczyszczenia z grzechu i wymazania go, są obecne w tym przedstawieniu śmierci św. Eleazara. Kiedy żydowscy wierzący z tego okresu byli informowani o ofiarnej śmierci Mesjasza, 4 Księga Machabejska opisuje nam soczewkę, przez którą mogliby oni zrozumieć tą nowinę.
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
Fotografia: ChelcanMihai/ orthphoto.net /
Poprzedni z serii:
Wybrany, by przynieść owoc
Wybrany, by przynieść owoc
Kolejny z serii:
Literatura pozabiblijna w Kościele prawosławnym
Literatura pozabiblijna w Kościele prawosławnym