Zostań przyjacielem cerkiew.pl
4 Ezra: Biblijna księga, której prawdopodobnie nigdy nie czytałeś
tłum. Jakub Oniszczuk, 27 lutego 2022
W jednym z najwcześniejszych moich artykułów opisana została trudność w określeniu dokładnych granic Starego Testamentu w ramach wielu tradycji językowych Kościoła prawosławnego. Chociaż istnieje wyraźna zgoda co do pewnego zestawu ksiąg i ich autorytetu w całej tradycji prawosławnej, dokładna lista ksiąg znajdujących się w prawosławnych wydaniach Biblii będzie w dużej mierze wynikiem tradycji językowej, z której pochodzi ta Biblia. Wiele ksiąg Starego Testamentu, co do których wszystkie Kościoły lokalne zgadzają się, że są autorytatywne, nie jest publicznie odczytywanych w naszym obecnym życiu liturgicznym, co dodatkowo komplikuje kwestię kanoniczności niektórych z tych ksiąg. Jednym z takich tekstów jest 4 Księga Ezdrasza, czasami nazywana również 2 Księgą Ezdrasza. Chociaż uczeni zgadzają się, że centralna część tekstu została pierwotnie napisana po hebrajsku, a następnie przetłumaczona na język grecki, ani tekst hebrajski, ani grecki nie zachowały się do dziś, ponieważ nie był zawarty w greckiej tradycji Starego Testamentu. Jednakże tekst ten cieszył się powszechną popularnością we wczesnym Kościele i był cytowany przez szerokie grono Ojców Kościoła, zwykle jako „proroctwo Ezdrasza” lub „apokalipsa Ezdrasza”. Św. Ambroży z Mediolanu cytował go ze szczególną częstotliwością. Jego popularność była tak duża, że św. Hieronim przetłumaczył go jako część Starego Testamentu Wulgaty, chociaż umieścił go w dodatku z innymi popularnymi tekstami, których osobiście nie uważał za kanoniczne. Był on dobrze znany na Zachodzie w swojej łacińskiej formie aż do czasów reformacji protestanckiej. Krzysztof Kolumb zacytował 4 Ezdrasza 6,2 (jako jeden ze swoich dowodów na układ świata) w swoim apelu do monarchów katolickich o fundusze. Można go również znaleźć w Starym Testamencie etiopskim i ormiańskim, a co ważne dla Kościoła prawosławnego, w języku gruzińskim, przez który tekst trafił do słowiańskiej tradycji biblijnej. Księga została zawarta w każdej zatwierdzonej Biblii drukowanej słowiańskiej i rosyjskiej. 4 Ezdrasz jest zatem tekstem zarówno wewnątrz tradycji Starego Testamentu, na jej marginesie lub całkowicie poza nią, w zależności od tradycji językowej prawosławia, w której się znajdujemy.
Jeśli chodzi o tytuł tekstu, różne teksty związane z prorokiem Ezdraszem były wymieniane na różne sposoby przez judaizm Drugiej Świątyni i starożytny Kościół. W większości angielskich Biblii można znaleźć księgi Ezdrasza i Nehemiasza w Starym Testamencie, przedstawiające ten materiał. To, co obecnie znane jest jako Ezdrasz i Nehemiasz, było pierwotnie zawarte i zachowane w jednym zwoju. Zostały one później podzielone na 1 i 2 Ezdrasza, przy czym ten ostatni został później przemianowany na Nehemiasza. W obrębie greckiej tradycji Starego Testamentu istnieje jeszcze inny tekst "1 Ezdrasza", który reprezentuje wcześniejszy etap rozwoju tekstu Ezdrasza-Nehemiasza. 1 Ezdrasz w tradycji greckiej odtwarza dwa ostatnie rozdziały 2 Księgi Kronik, po których następuje większość tekstu Ezdrasza, choć w innej kolejności. A zatem w tradycyjnej greckiej numeracji 1 Ezdrasz to ta złożona księga, 2 Ezdrasz jest tym, co teraz nazywamy Ezdraszem, 3 Ezdrasz jest tym, co teraz nazywamy Nehemiaszem, a 4 Ezdrasz jest tekstem, który teraz omawiamy. Odnośnie numeracji łacińskiej, św. Hieronim przetłumaczył Ezdrasza-Nehemiasza jako jedną księgę, zatytułowaną 1 Ezdrasza, a księga, która teraz na interesuje, zatytułowana jest 2 Ezdrasza. Pozostała część artykułu będzie używać nazwy 4 Ezdrasza dla tej księgi.
Wiele żydowskich tekstów Drugiej Świątyni, które zachowały się w Kościele na obrzeżach kanonu chrześcijańskiego, przeszły chrześcijańską recenzję lub są chrześcijańskimi tłumaczeniami żydowskich oryginałów hebrajskich. W przypadku 4 Ezdrasza redakcja jest dość oczywista. Pierwsze dwa i ostatnie dwa rozdziały 4 Ezdrasza znajdują się tylko w wersji łacińskiej, nie ma ich w żadnej z wersji wschodnich i zawierają one wyraźnie chrześcijański materiał. Te dwa pierwsze rozdziały (czasami wydzielane przez uczonych i określane jako 5 Ezdrasza) są chrześcijańską interpretacją niektórych apokaliptycznych materiałów z oryginalnego tekstu. Koncentruje się to w szczególności na proroctwach z 4 Ezdrasza, dotyczących zniszczenia świątyni w Jerozolimie, jednoczesnego sądu nad ludem Judei i powołania pogan. Rozdziały te opisują spełnienie się tych proroctw w I wieku i wskazują na powrót Chrystusa. Ostatnie dwa rozdziały, 15 i 16, są podobnie wyraźnie chrześcijańskie i zawierają apokaliptyczne proroctwa dotyczące wydarzeń, które nastąpią po powrocie Chrystusa. Dwa ostatnie rozdziały są czasami wydzielane przez uczonych i określane jako 6 Ezdrasza.
Właściwy 4 Ezdrasz składa się więc z rozdziałów 3-14 tekstu łacińskiego lub 1-12 we wschodnich wydaniach tego tekstu. Powszechnie przyjmuje się, że był on produktem społeczności żydowskiej z początku do połowy I wieku naszej ery, chociaż wielu twierdziło, że pewne elementy, proroctwa i obrazy w tekście datują się na wcześniejsze wieki, przed ich kompilacją w tej księdze. Tekst opiera się na serii objawień otrzymanych przez Ezdrasza podczas jego ziemskiego życia w V wieku p.n.e. Istnieje wiele cech tekstu, które łączą go z inną literaturą żydowską okresu Drugiej Świątyni z ostatnich kilku stuleci przed Chrystusem. Jedną z głównych takich cech jest pojawienie się Archanioła Uriela jako mediatora i przewodnika Ezdrasza w wielu jego wizjach. Uriel jest czwartym z siedmiu archaniołów. Podczas gdy św. Gabriel i św. Michał są wymieniani w całym Piśmie Świętym, a św. Rafael pojawia się w Księdze Tobiasza, św. Uriel pojawia się w żydowskich i chrześcijańskich tradycjach i literaturze, ale nie jest wymieniony we właściwym Piśmie Świętym. Poza 4 Księgą Ezdrasza, Archanioł Uriel pojawia się jako anioł, który ratuje św. Jana Chrzciciela od rzezi betlejemskiej i prowadzi go na pustynię oraz jako ten, który towarzyszy nowonarodzonemu Chrystusowi, Bogurodzicy i Józefowi w ich ucieczce do Egiptu. W tradycji żydowskiej utożsamiany jest z aniołem z płonącym mieczem, który strzeże bramy raju (jego imię po hebrajsku oznacza „ogień Boży”). Podobnie Apokalipsa Piotra przedstawia św. Uriela jako anioła, który zasądza pokutę. Zarówno św. Dionizy Areopagita, jak i św. Grzegorz Dialog wymieniają go wśród archaniołów. W ikonografii prawosławnej św. Uriel jest często z imienia wymieniany w Synaksie Świętych Archaniołów.
Tekst 4 Księgi Ezdrasza zawiera siedem wizji, a św. archanioł Uriel służy w nich jako przewodnik w podobny sposób, w jaki św. Gabriel w księdze Daniela. Pierwsze trzy wizje podane są w odpowiedzi na pytania proroka. Najpierw pyta, jak Izrael może zostać pozostawiony w nędzy wygnania jeśli Bóg jest sprawiedliwy, ponieważ pomimo powrotu do kraju pozostawał on pod obcymi rządami. Po drugie, pyta, dlaczego Izrael został wysłany na wygnanie w pierwszej kolejności. Po trzecie, pyta, dlaczego Izrael nie jest potęgą, która kontroluje znany świat, w przeciwieństwie do pogańskiego imperium. We wszystkich trzech przypadkach używane są sformułowania przypominające sformułowania z Księgi Hioba, służące wyjaśnieniu, że ludzie nie mogą zrozumieć dróg Boga, ale cały ból, zamieszanie i cierpienie, na które wskazuje Ezdrasz, są tymczasowe, ponieważ nadchodzi dzień sądu. W tym dniu sprawiedliwość zostanie ustanowiona dla wszystkich, sprawiedliwi zostaną usprawiedliwieni, a niesprawiedliwi ukarani za swoje grzechy. Wyrok tutaj jest obiecany cierpiącym ludziom, a nie przedstawiany jako zagrożenie dla nich.
Drugi zestaw trzech wizji dotyczy przyjścia Mesjasza. Czwarta wizja dotyczy oblubieńca, który umiera na progu komnaty weselnej, zanim ślub może zostać skonsumowany. Śmierć tę opłakuje matka oblubieńca, która w wizji staje się miastem i utożsamia się z samym Syjonem. W następnych dniach ta żałoba przeradza się w radość. Obrazowość tej wizji nie tylko pachnie wieloma wyobrażeniami Nowego Testamentu dotyczącymi Chrystusa jako Oblubieńca, ale także staje się źródłem znacznej części hymnografii Wielkiego Tygodnia i Paschy w Kościele prawosławnym. Widać to na Jutrzniach Oblubieńca, a zwłaszcza w Teotokionie Paschy, gdzie obrazy Bogurodzicy, miasta i Syjonu są połączone w celebracji zmartwychwstania Chrystusa.
Piąta wizja to trójgłowy orzeł z dwoma zestawami odpowiednio dwunastu i ośmiu skrzydeł, który jest utożsamiany z wizjami czwartego królestwa Daniela, a więc z Rzymem. Ta bestia zostaje pokonana i spalona żywcem przez lwa, reprezentującego Mesjasza, lwa z plemienia Judy.
Szósta wizja przedstawia samego Mesjasza, którego atakuje rozgniewany tłum, który pożera ogień. Następnie zostawia go dla innej grupy ludzi, którzy stają się jego uczniami. Wizja ta jest interpretowana w późniejszych chrześcijańskich dodatkach jako odnosząca się do sądu nad ludem judzkim i skierowania Ewangelii do pogan.
Siódma i ostatnia wizja służy jako swego rodzaju zwieńczenie tekstu i przekazuje wersję żydowskiej tradycji, żywej w wielu wczesnych społecznościach chrześcijańskich i mówiącej o utracie pism Starego Testamentu. Istnieje wiele wersji tej historii, odzwierciedlonych także w tekstach takich jak List Barnaby i innych. Odwołują się do niego sporadycznie Ojcowie, w tym św. Hieronim, w pewnym momencie w odniesieniu do specyficznej formy tradycji w 4 Ezdrasz. Chociaż istnieje tu duży stopień zróżnicowania, to istniała również tradycja, zgodnie z którą w pewnym momencie historii Izraela zaginęły wszystkie teksty, które teraz nazywamy Starym Testamentem. Najczęściej mówiono, że miało to miejsce w momencie zniszczenia świątyni Salomona i wygnania babilońskiego. Jednak inne tradycje, takie jak prezentowana przez Barnabę, umieszczają moment utraty tych ksiąg już przy grzechu ze złotym cielcem, wkrótce po nadaniu Tory. W siódmej wizji z 4 Ezdrasza problem ten jest naprawiany przez Ezdrasza, który ponownie w sposób mistyczny otrzymuje te teksty i zapisuje je podczas swego rodzaju duchowego osłupienia, odtwarza je słowo w słowo. Odtwarza 24 księgi (starożytna numeracja 39 ksiąg Biblii hebrajskiej) i słyszy, że te księgi mają być dostępne dla wszystkich. Wtedy odtwarza również „70”, które ma powierzyć tylko mądrym. Chociaż niektórzy uczeni sugerowali, że reprezentuje to kolejne 70 ksiąg, należących do jakiejś sekty, nie mamy żadnej znanej nam sekty judaizmu lub chrześcijaństwa o takim kanonie, ani też nie ma innych ksiąg w jakiś sposób związanych z 4 Ezdrasza, które byłyby prawdopodobnymi kandydatami do wejścia w skład tych "70". Jest więc znacznie bardziej prawdopodobne, że jest to odniesienie do Septuaginty, dzieła siedemdziesięciu tłumaczy. Odzwierciedla to szczególny status, jaki greckie tłumaczenie pism hebrajskich nadal miało w judaizmie I wieku.
Księga 4 Ezdrasza, jak elipsa, jest zbudowana na dwóch ogniskach, które są ledwie podkreślone przy późniejszych chrześcijańskich dodatkach. Pierwsze to potężny moment przemiany zrozpaczonej matki, która staje się miastem, co w kulcie prawosławnym zostało przekształcone na dramatyczny i przemieniający moment liturgiczny w święto Paschy. Drugie jest związane z postacią Chrystusa, Mesjasza, który jest postrzegany w 4 Ezdrasz jako punkt zwrotny w historii, z jednej epoki na drugą, a nie jako ostateczny koniec, przy czym ten zwrot ma miejsce natychmiast po Jego śmierci. To z powodu tej zmiany i nadejścia Wieku Mesjańskiego, ludzkość ze wszystkich narodów musi przygotować się na nadchodzący sąd. „Dlatego mówię wam, narody, które słuchają i rozumieją: ‚Oczekujcie swego pasterza, on da wam wieczny odpoczynek, ponieważ ten, który nadejdzie przy końcu świata, jest blisko. Bądźcie gotowi na nagrody Królestwa, bo wieczne światło będzie wam świecić na zawsze'” (4 Ezdrasza 2,34-35 wg. Vulg.).
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Aimilianos / orthphoto.net /
Jeśli chodzi o tytuł tekstu, różne teksty związane z prorokiem Ezdraszem były wymieniane na różne sposoby przez judaizm Drugiej Świątyni i starożytny Kościół. W większości angielskich Biblii można znaleźć księgi Ezdrasza i Nehemiasza w Starym Testamencie, przedstawiające ten materiał. To, co obecnie znane jest jako Ezdrasz i Nehemiasz, było pierwotnie zawarte i zachowane w jednym zwoju. Zostały one później podzielone na 1 i 2 Ezdrasza, przy czym ten ostatni został później przemianowany na Nehemiasza. W obrębie greckiej tradycji Starego Testamentu istnieje jeszcze inny tekst "1 Ezdrasza", który reprezentuje wcześniejszy etap rozwoju tekstu Ezdrasza-Nehemiasza. 1 Ezdrasz w tradycji greckiej odtwarza dwa ostatnie rozdziały 2 Księgi Kronik, po których następuje większość tekstu Ezdrasza, choć w innej kolejności. A zatem w tradycyjnej greckiej numeracji 1 Ezdrasz to ta złożona księga, 2 Ezdrasz jest tym, co teraz nazywamy Ezdraszem, 3 Ezdrasz jest tym, co teraz nazywamy Nehemiaszem, a 4 Ezdrasz jest tekstem, który teraz omawiamy. Odnośnie numeracji łacińskiej, św. Hieronim przetłumaczył Ezdrasza-Nehemiasza jako jedną księgę, zatytułowaną 1 Ezdrasza, a księga, która teraz na interesuje, zatytułowana jest 2 Ezdrasza. Pozostała część artykułu będzie używać nazwy 4 Ezdrasza dla tej księgi.
Wiele żydowskich tekstów Drugiej Świątyni, które zachowały się w Kościele na obrzeżach kanonu chrześcijańskiego, przeszły chrześcijańską recenzję lub są chrześcijańskimi tłumaczeniami żydowskich oryginałów hebrajskich. W przypadku 4 Ezdrasza redakcja jest dość oczywista. Pierwsze dwa i ostatnie dwa rozdziały 4 Ezdrasza znajdują się tylko w wersji łacińskiej, nie ma ich w żadnej z wersji wschodnich i zawierają one wyraźnie chrześcijański materiał. Te dwa pierwsze rozdziały (czasami wydzielane przez uczonych i określane jako 5 Ezdrasza) są chrześcijańską interpretacją niektórych apokaliptycznych materiałów z oryginalnego tekstu. Koncentruje się to w szczególności na proroctwach z 4 Ezdrasza, dotyczących zniszczenia świątyni w Jerozolimie, jednoczesnego sądu nad ludem Judei i powołania pogan. Rozdziały te opisują spełnienie się tych proroctw w I wieku i wskazują na powrót Chrystusa. Ostatnie dwa rozdziały, 15 i 16, są podobnie wyraźnie chrześcijańskie i zawierają apokaliptyczne proroctwa dotyczące wydarzeń, które nastąpią po powrocie Chrystusa. Dwa ostatnie rozdziały są czasami wydzielane przez uczonych i określane jako 6 Ezdrasza.
Właściwy 4 Ezdrasz składa się więc z rozdziałów 3-14 tekstu łacińskiego lub 1-12 we wschodnich wydaniach tego tekstu. Powszechnie przyjmuje się, że był on produktem społeczności żydowskiej z początku do połowy I wieku naszej ery, chociaż wielu twierdziło, że pewne elementy, proroctwa i obrazy w tekście datują się na wcześniejsze wieki, przed ich kompilacją w tej księdze. Tekst opiera się na serii objawień otrzymanych przez Ezdrasza podczas jego ziemskiego życia w V wieku p.n.e. Istnieje wiele cech tekstu, które łączą go z inną literaturą żydowską okresu Drugiej Świątyni z ostatnich kilku stuleci przed Chrystusem. Jedną z głównych takich cech jest pojawienie się Archanioła Uriela jako mediatora i przewodnika Ezdrasza w wielu jego wizjach. Uriel jest czwartym z siedmiu archaniołów. Podczas gdy św. Gabriel i św. Michał są wymieniani w całym Piśmie Świętym, a św. Rafael pojawia się w Księdze Tobiasza, św. Uriel pojawia się w żydowskich i chrześcijańskich tradycjach i literaturze, ale nie jest wymieniony we właściwym Piśmie Świętym. Poza 4 Księgą Ezdrasza, Archanioł Uriel pojawia się jako anioł, który ratuje św. Jana Chrzciciela od rzezi betlejemskiej i prowadzi go na pustynię oraz jako ten, który towarzyszy nowonarodzonemu Chrystusowi, Bogurodzicy i Józefowi w ich ucieczce do Egiptu. W tradycji żydowskiej utożsamiany jest z aniołem z płonącym mieczem, który strzeże bramy raju (jego imię po hebrajsku oznacza „ogień Boży”). Podobnie Apokalipsa Piotra przedstawia św. Uriela jako anioła, który zasądza pokutę. Zarówno św. Dionizy Areopagita, jak i św. Grzegorz Dialog wymieniają go wśród archaniołów. W ikonografii prawosławnej św. Uriel jest często z imienia wymieniany w Synaksie Świętych Archaniołów.
Tekst 4 Księgi Ezdrasza zawiera siedem wizji, a św. archanioł Uriel służy w nich jako przewodnik w podobny sposób, w jaki św. Gabriel w księdze Daniela. Pierwsze trzy wizje podane są w odpowiedzi na pytania proroka. Najpierw pyta, jak Izrael może zostać pozostawiony w nędzy wygnania jeśli Bóg jest sprawiedliwy, ponieważ pomimo powrotu do kraju pozostawał on pod obcymi rządami. Po drugie, pyta, dlaczego Izrael został wysłany na wygnanie w pierwszej kolejności. Po trzecie, pyta, dlaczego Izrael nie jest potęgą, która kontroluje znany świat, w przeciwieństwie do pogańskiego imperium. We wszystkich trzech przypadkach używane są sformułowania przypominające sformułowania z Księgi Hioba, służące wyjaśnieniu, że ludzie nie mogą zrozumieć dróg Boga, ale cały ból, zamieszanie i cierpienie, na które wskazuje Ezdrasz, są tymczasowe, ponieważ nadchodzi dzień sądu. W tym dniu sprawiedliwość zostanie ustanowiona dla wszystkich, sprawiedliwi zostaną usprawiedliwieni, a niesprawiedliwi ukarani za swoje grzechy. Wyrok tutaj jest obiecany cierpiącym ludziom, a nie przedstawiany jako zagrożenie dla nich.
Drugi zestaw trzech wizji dotyczy przyjścia Mesjasza. Czwarta wizja dotyczy oblubieńca, który umiera na progu komnaty weselnej, zanim ślub może zostać skonsumowany. Śmierć tę opłakuje matka oblubieńca, która w wizji staje się miastem i utożsamia się z samym Syjonem. W następnych dniach ta żałoba przeradza się w radość. Obrazowość tej wizji nie tylko pachnie wieloma wyobrażeniami Nowego Testamentu dotyczącymi Chrystusa jako Oblubieńca, ale także staje się źródłem znacznej części hymnografii Wielkiego Tygodnia i Paschy w Kościele prawosławnym. Widać to na Jutrzniach Oblubieńca, a zwłaszcza w Teotokionie Paschy, gdzie obrazy Bogurodzicy, miasta i Syjonu są połączone w celebracji zmartwychwstania Chrystusa.
Piąta wizja to trójgłowy orzeł z dwoma zestawami odpowiednio dwunastu i ośmiu skrzydeł, który jest utożsamiany z wizjami czwartego królestwa Daniela, a więc z Rzymem. Ta bestia zostaje pokonana i spalona żywcem przez lwa, reprezentującego Mesjasza, lwa z plemienia Judy.
Szósta wizja przedstawia samego Mesjasza, którego atakuje rozgniewany tłum, który pożera ogień. Następnie zostawia go dla innej grupy ludzi, którzy stają się jego uczniami. Wizja ta jest interpretowana w późniejszych chrześcijańskich dodatkach jako odnosząca się do sądu nad ludem judzkim i skierowania Ewangelii do pogan.
Siódma i ostatnia wizja służy jako swego rodzaju zwieńczenie tekstu i przekazuje wersję żydowskiej tradycji, żywej w wielu wczesnych społecznościach chrześcijańskich i mówiącej o utracie pism Starego Testamentu. Istnieje wiele wersji tej historii, odzwierciedlonych także w tekstach takich jak List Barnaby i innych. Odwołują się do niego sporadycznie Ojcowie, w tym św. Hieronim, w pewnym momencie w odniesieniu do specyficznej formy tradycji w 4 Ezdrasz. Chociaż istnieje tu duży stopień zróżnicowania, to istniała również tradycja, zgodnie z którą w pewnym momencie historii Izraela zaginęły wszystkie teksty, które teraz nazywamy Starym Testamentem. Najczęściej mówiono, że miało to miejsce w momencie zniszczenia świątyni Salomona i wygnania babilońskiego. Jednak inne tradycje, takie jak prezentowana przez Barnabę, umieszczają moment utraty tych ksiąg już przy grzechu ze złotym cielcem, wkrótce po nadaniu Tory. W siódmej wizji z 4 Ezdrasza problem ten jest naprawiany przez Ezdrasza, który ponownie w sposób mistyczny otrzymuje te teksty i zapisuje je podczas swego rodzaju duchowego osłupienia, odtwarza je słowo w słowo. Odtwarza 24 księgi (starożytna numeracja 39 ksiąg Biblii hebrajskiej) i słyszy, że te księgi mają być dostępne dla wszystkich. Wtedy odtwarza również „70”, które ma powierzyć tylko mądrym. Chociaż niektórzy uczeni sugerowali, że reprezentuje to kolejne 70 ksiąg, należących do jakiejś sekty, nie mamy żadnej znanej nam sekty judaizmu lub chrześcijaństwa o takim kanonie, ani też nie ma innych ksiąg w jakiś sposób związanych z 4 Ezdrasza, które byłyby prawdopodobnymi kandydatami do wejścia w skład tych "70". Jest więc znacznie bardziej prawdopodobne, że jest to odniesienie do Septuaginty, dzieła siedemdziesięciu tłumaczy. Odzwierciedla to szczególny status, jaki greckie tłumaczenie pism hebrajskich nadal miało w judaizmie I wieku.
Księga 4 Ezdrasza, jak elipsa, jest zbudowana na dwóch ogniskach, które są ledwie podkreślone przy późniejszych chrześcijańskich dodatkach. Pierwsze to potężny moment przemiany zrozpaczonej matki, która staje się miastem, co w kulcie prawosławnym zostało przekształcone na dramatyczny i przemieniający moment liturgiczny w święto Paschy. Drugie jest związane z postacią Chrystusa, Mesjasza, który jest postrzegany w 4 Ezdrasz jako punkt zwrotny w historii, z jednej epoki na drugą, a nie jako ostateczny koniec, przy czym ten zwrot ma miejsce natychmiast po Jego śmierci. To z powodu tej zmiany i nadejścia Wieku Mesjańskiego, ludzkość ze wszystkich narodów musi przygotować się na nadchodzący sąd. „Dlatego mówię wam, narody, które słuchają i rozumieją: ‚Oczekujcie swego pasterza, on da wam wieczny odpoczynek, ponieważ ten, który nadejdzie przy końcu świata, jest blisko. Bądźcie gotowi na nagrody Królestwa, bo wieczne światło będzie wam świecić na zawsze'” (4 Ezdrasza 2,34-35 wg. Vulg.).
o. Stephen De Young
za: The Whole Counsel Blog
fotografia: Aimilianos / orthphoto.net /
Poprzedni z serii:
Królowa i Matka
Królowa i Matka
Kolejny z serii:
Księga Rodzaju i Upadek
Księga Rodzaju i Upadek