polska: Żywoty Nektariusza, arcybiskupa Tobolska, Achillasa ze Sketis i Aleksego Teklackiego

Żywoty Nektariusza, arcybiskupa Tobolska, Achillasa ze Sketis i Aleksego Teklackiego

27 stycznia 2022

Kontynuując publikacje fragmentów z Synaksarionu, chcielibyśmy przedstawić wam żywoty kolejnych świętych.

Teksty pochodzą ze wspaniałego zbioru, którego pełny tytuł brzmi "Synaksarion. Żywoty świętych Cerkwi Prawosławnej spisane na Świętej Górze Atos przez Hieromnicha Makarego z monasteru Simonopetra". Trudu tłumaczenia i wydania polskiej wersji tego zbioru podjęło się Wydawnictwo "Bratczyk". Prace nad kolejnymi tomami nadal trwają.

Publikowane co tydzień teksty zasilą również katalog żywotów świętych, zebrany w aplikacji kalendarz.cerkiew.pl.

Mamy nadzieję, że wybrane fragmenty posłużą jako zachęta do zagłębienia się w lekturę Synaksarionów.

Wspomnienie świętego Nektariusza, arcybiskupa Tobolska
(15 stycznia/28 stycznia)

Św. Nektariusz urodził się w 1586 roku w chłopskiej rodzinie w okolicach Tweru. Jako trzynastoletni chłopiec wstąpił do monasteru św. Nila Słupnika. W roku 1601 przyjął postrzyżyny, a po 12 latach święcenia kapłańskie. Potem został wybrany ihumenem monasteru, który uczynił jednym z najsłynniejszych i najlepiej zorganizowanych klasztorów w Rosji.

Św. Nektariusz był człowiekiem wykształconym, znał język grecki i łacinę. Sam przepisywał pisma św. Symeona Nowego Teologa i św. Efrema. Utrzymywał bliskie kontakty z rodziną carską, składającą hojne ofiary na monaster.

W roku 1636 patriarcha Joasaf udzielił mu chirotonii na biskupa Tobolskiego na Syberii. Początkowo św. Nektariusz nie chciał opuszczać monasteru, w którym przy postrzyżynach ślubował pozostać do końca swoich dni. Ostatecznie podporządkował się woli patriarchy i cara, i wyjechał do swojej odległej eparchii.

Pobyt w Tobolsku surowego ascety, który umiłował modlitwę i pracę naukową, zapoczątkował duchowy rozwój miasta. Św. Nektariusz uporządkował sprawy gospodarcze eparchii, zaczął prowadzić kronikę i przede wszystkim zaczął walczyć z pogańskimi obyczajami, rozpowszechnionymi wśród ludności. Po trzech latach poprosił o pozwolenie zakończenia swej posługi biskupiej, powrócił do monasteru i żył tam jak zwykły mnich (1639 r.). W roku 1647 znowu wbrew swej woli został powołany na ihumena, zyskując dla monasteru carską łaskę. Św. Nektariusz zasnął w pokoju 15 stycznia 1667 roku.

Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 231.

Wspomnienie świętego Achillasa ze Sketis
17 stycznia/30 stycznia

Św. Achillas żył pod koniec IV w. na pustyni Sketis w Egipcie. Prowadził bardzo surowe życie ascetyczne i mówił tak: „Bądź jak zwierzę, żeby nie było cię ani słychać, ani widać”. Kiedyś przyszedł on w odwiedziny do abby Izajasza i zobaczył, że je on chleb z solą, zamoczony w wodzie. Wtedy abba Achillas zaczął go strofować: „Jeżeli chcesz jeść smacznie, idź do Egiptu. To nie jest odpowiednie dla mieszkańców Sketis”.

Będąc bardzo surowym w ascezie, abba Achillas był bardzo gorliwy w miłosierdziu wobec braci. Kiedyś ktoś powiedział mu jakieś obraźliwe słowa. Aby pohamować się i powściągnąć gniew, św. Achillas uczynił nad sobą taki wysiłek, że jego usta napełniły się krwią. Kiedy wypluł krew, na jego duszę natychmiast spłynął pokój. Pewnemu mnichowi, który skarżył się na to, że demony mają nad nim władzę, św. Achillas powiedział: „Jedyna ich władza w rozwydrzeniu naszej woli, którą biją nas jak toporem”.

Przyszło kiedyś do abby Achillasa trzech starców, a o jednym z nich źle mówiono. Jeden z nich poprosił, by abba Achillas uplótł dla niego sieć, lecz on odmówił. Odmówił także prośbie drugiego starca, mówiąc: „Nie mam czasu”. Kiedy poprosił go o to trzeci starzec, który miał złą sławę, wtedy abba Achillas od razu się zgodził: „Dobrze, dla ciebie zrobię”. Kiedy dwaj starcy pytali go, dlaczego im odmówił, a nie odmówił trzeciemu, odparł: „Wam powiedziałem, że nie zrobię i nie zmartwiliście się, bo wiedzieliście, że nie mam czasu, ale gdybym odmówił jemu, pomyślałby, że przyczyną tego jest jego grzech, a w ten sposób przerwalibyśmy więź. Dodałem więc jego duszy otuchy, aby ten biedak nie utonął w smutku”.

Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 263.

Wspomnienie świętego Aleksego Teklackiego*
18 stycznia/31 stycznia

Św. Aleksy (Szuszania) urodził się w roku 1852. Pochodził z Mingrelii w Gruzji. Kiedy miał szesnaście lat, umarł jego ojciec. Potem św. Aleksy udał się w pielgrzymkę do Ziemi Świętej. Stamtąd pojechał do Konstantynopola, do stryja, dobrze prosperującego kupca. Tam poczuł powołanie do życia duchowego, ale nie mógł się zdecydować na opuszczenie rodziny, o którą troskę powierzył mu ojciec. Którejś nocy, targany sprzecznymi myślami, nie mógł zasnąć i usłyszał głos, który polecił mu zdać się na Opatrzność Bożą. Wtedy św. Aleksy zamknął się w pokoju i spędził kilka miesięcy poszcząc, modląc się i rozmyślając nad Pismem Świętym.

Po powrocie do Gruzji zamieszkał w pobliżu żeńskiego monasteru w Teklati i zaczął prowadzić surowe życie ascetyczne, chodząc po wsiach, opiekując się chorymi na gruźlicę i cholerę, pomagając chować samotnych biedaków. Żarliwie głosił Słowo Boże i dawał przykład życia ewangelicznego. Pod wpływem św. Aleksego jego matka, brat i młodsza siostra także przyjęli postrzyżyny do stanu monastycznego.

Św. Aleksy odbył pielgrzymkę na Świętą Górę Atos, potem odwiedził Ławrę Kijowo-Pieczorską i znów powrócił do Gruzji, aby uprawiać ascezę. W roku 1855 zamieszkał w monasterze Gelati, gdzie napisał wiele dzieł duchowych. Potem przeniósł się do monasteru Chobi i tutaj został wyświęcony w roku 1888 na hieromnicha.

Po dwóch latach św. Aleksy zachorował i powrócił do monasteru Teklati, gdzie były mniszkami jego matka i siostra. Kiedy się podleczył, wybudował sobie celę na górze nieopodal rodzinnej wsi (1891) i razem z kilkoma uczniami praktykował tu ascezę. Podczas modlitwy brał na ramiona ciężki krzyż, naśladując Szymona Cyrenejczyka, który niósł na Golgotę krzyż Pański. Św. Aleksy zawsze był bliski ludowi, który kochał go jak ojca.

W roku 1915 zachorował. Opuścił uczniów i udał się do swoich kuzynek mniszek, aby spędzić u nich ostatnie lata życia. Św. Aleksy zmarł w roku 1923. Jego relikwie znaleziono w stanie nietkniętym rozkładem. W roku 1960 przeniesiono je do monasteru, który powstał wokół jego celi.

[*] Św. Aleksy jest czczony w Gruzińskim Kościele Prawosławnym.

Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 289-290.


Żywoty świętych z Synaksarionów publikujemy dzięki uprzejmości Wydawnictwa "Bratczyk".
Więcej na temat prac nad ich tłumaczeniem: TUTAJ.