Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Żywoty Maksyma i Domecjusza ze Sketis, Anatola z Odessy i Włodzimierza (Chirasko)
20 stycznia 2022
Kontynuując publikacje fragmentów z Synaksarionu, chcielibyśmy przedstawić wam żywoty kolejnych świętych.
Teksty pochodzą ze wspaniałego zbioru, którego pełny tytuł brzmi "Synaksarion. Żywoty świętych Cerkwi Prawosławnej spisane na Świętej Górze Atos przez Hieromnicha Makarego z monasteru Simonopetra". Trudu tłumaczenia i wydania polskiej wersji tego zbioru podjęło się Wydawnictwo "Bratczyk". Prace nad kolejnymi tomami nadal trwają.
Publikowane co tydzień teksty zasilą również katalog żywotów świętych, zebrany w aplikacji kalendarz.cerkiew.pl.
Mamy nadzieję, że wybrane fragmenty posłużą jako zachęta do zagłębienia się w lekturę Synaksarionów.
Wspomnienie świętych Maksyma i Domecjusza ze Sketis
(10 stycznia)
Pewnego razu do św. Makarego Wielkiego (19 stycznia), który w IV wieku wiódł życie ascetyczne na pustyni Sketis, przyszli dwaj młodzi cudzoziemcy, z wyglądu zamożni, i zaczęli prosić o pozwolenie, by mogli osiedlić się koło niego. Starzec odpowiedział, że ich ciała nie zdołają znieść surowych warunków życia na pustyni. Młodzieńcy nalegali. Wtedy starzec wskazał im miejsce, dał siekierę i koszyk z chlebem i solą, kazał im wyrąbać w skale komin i przynieść z bagna kije, żeby zbudować sobie celę. Młodzi ludzie podporządkowali się bez szemrania i zrobiwszy wszystko, poprosili starca, by wskazał im, jaką pracą mają się potem zająć. Św. Makary pokazał im, jak się wyplata koszyki, żeby oddawać je przychodzącym ludziom w zamian za chleb.
Zrobili wszystko, co im powiedziano i przez trzy lata prowadzili wzorowe życie ascetyczne. Pod koniec każdego tygodnia młodzieńcy przychodzili do kościoła, przyjmowali Komunię i w głębokim milczeniu odchodzili, nie zaprzątając starca swoimi myślami, jak to czyniło wielu innych mnichów, przychodzących tu z daleka. Wtedy św. Makary postanowił sam ich odwiedzić.
Powitali go milczeniem i po zwykłej modlitwie starszy z nich, Maksym, dał znak młodszemu, Domecjuszowi, aby odszedł, a sam zabrał się do wyplatania koszyka, nie mówiąc ani słowa. Nadeszła dziewiąta godzina, wtedy znów wezwał swego towarzysza, który przyniósł chleb, sól i wodę na posiłek. Wtedy starzec powiedział, że chce u nich przenocować. Młodzieńcy zrobili mu posłanie, a sami położyli się w przeciwległym kącie.
Św. Makary udał, że zasnął. Wtedy Maksym i Domecjusz wstali i spędzili całą noc na modlitwie, przy czym wokół nich rozpościerał się nieziemski blask. Biesy, bojąc się napadać na starszego, atakowały młodszego, próbując przeszkodzić mu w śpiewaniu psalmów. O świcie święci odprawili razem nabożeństwo dwunastu psalmów, przy czym z ust św. Domecjusza wydobywał się języczek płomienia, a kiedy śpiewać zaczął św. Maksym, z jego ust uniosła się ku niebu ognista dróżka.
Po tym pouczającym widowisku św. Makary opuścił ich, pewien, że św. Maksym już osiągnął doskonałość i tylko ze św. Domecjuszem wróg jeszcze próbuje walczyć. Po kilku dniach starszy z ascetów oddał duszę Bogu, a po trzech dniach młodszy odszedł w ślad za nim do krainy sprawiedliwych.
Później, kiedy do św. Makarego przychodzili odwiedzający, prowadził ich do celi świętych Maksyma i Domecjusza ze słowami: „Idźcie i spójrzcie na świadka wielkich czynów młodych pielgrzymów”[1].
[1] Święci ci pozostali bezimienni w opowieści św. Makarego, którą tu przytaczamy (Об авве Макарии, 32; Достопамятные сказания о подвижничестве святых и блаженных отцов, Свято-Троицкая Сергиева Лавра, 1993). Jest także obszerny koptyjski tekst z wieloma legendarnymi szczegółami, przypisywany abbie Pseusowi ze Sketis. Według tego tekstu dwaj młodzieńcy byli synami cesarza Walentyniana (363-364). Wspomnienie tych świętych nie występuje w synaksarionach bizantyjskich, ale są czczeni w Kościele koptyjskim i syryjskim, jako założyciele monasteru Baramuss („monasteru Rzymian”) w Wadi Natrun. Są także wspominani w niektórych melekickich kalendarza pod datą 10 stycznia. Patrz: Amelineau, Vie des saintes Maxime at Domece dans Histoire des monasteries de Basee Egypte, Annales du Musee Guimet, Paris 1894, t. 25.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 169-170.
Wspomnienie kapłana męczennika Anatola, metropolity odeskiego
(10 stycznia)
Św. Anatol (Andrzej Grysiuk) urodził się 20 sierpnia 1880 roku w Kowlu na Wołyniu. Był synem powiatowego urzędnika. Ukończywszy seminarium duchowne, podjął naukę w kijowskiej Akademii Duchownej. Tutaj jako student złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskał stopień magistra teologii i zajął się pracą naukową jako docent i profesor nadzwyczajny kijowskiej akademii. Specjalizował się w badaniach monastycyzmu syryjskiego przed podbojem arabskim. W roku 1911 otrzymał godność archimandryty, a rok później został inspektorem moskiewskiej Akademii Duchownej. W 1913 roku odbyła się jego chirotonia i mianowanie na biskupa czystopolskiego, wikariusza diecezji kazańskiej. Wkrótce został rektorem kazańskiej Akademii Duchownej. Po zdobyciu władzy przez bolszewików wszystkie prawosławne uczelnie zostały zamknięte, ale biskup prowadził nadal nauczanie pod pozorem prywatnych wykładów. W roku 1921 został aresztowany i skazany na rok więzienia. Po zwolnieniu św. Anatol objął katedrę biskupią w Samarze, ale w roku 1923 został znów aresztowany na skutek donosu.
Po ponownym zwolnieniu został podniesiony do godności arcybiskupa, po czym OGPU aresztowało go po raz trzeci za „działalność antyradziecką”. Arcybiskup był torturowany w śledztwie, po ciężkiej chorobie przeszedł operację w szpitalu więziennym, a następnie został zesłany na trzy lata do Aszchabadu i Krasnowodska w Turkmenii.
W roku 1927 po powrocie z zesłania osiedlił się w Moskwie. Św. Anatol poparł deklarację metropolity Sergiusza (Stargorodskiego) i był jego bliskim współpracownikiem. W roku 1928 został arcybiskupem odeskim i członkiem Tymczasowego Synodu, a w roku 1932 podniesiono go do godności metropolity. W tym czasie zamknięto niemal wszystkie cerkwie w diecezji i w całym Związku Radzieckim. Jedyną świątynią, która pozostała w Odessie i w której odprawiał nabożeństwa metropolita, była cerkiew św. Dymitra. Aresztowano także niemal wszystkich duchownych. Metropolita interweniował u władz w sprawie ich zwolnienia, ale wkrótce sam zaczął być wzywany przez OGPU (NKWD) na przesłuchania, a w lipcu 1936 roku aresztowano go i wywieziono do więzienia w Kijowie. Pół roku przebywał w bardzo ciężkich warunkach, po czym wysłano go w celu dalszego śledztwa do Moskwy. 27 stycznia 1937 roku metropolita został skazany na pięć lat obozu pracy.
W tym czasie św. Anatol był już ciężko chory, niemal całkowicie utracił władzę w nogach i cierpiał na wrzody żołądka. Mimo to przez kilka miesięcy po przybyciu do łagru na północy Rosji, w republice Komi, zmuszany był do pracy. Pod koniec roku nie był już zdolny do pracy, tracił wzrok. 10 (23) stycznia 1938 roku zmarł w szpitalu obozowym wskutek zapalenia płuc.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 170-171.
Wspomnienie świętego wyznawcy Włodzimierza Chirasko, prezbitera
(11 stycznia)
Urodził się 11 stycznia 1864 r. w rodzinie duchownego, w Podolsku na Ukrainie. Po ukończeniu Seminarium Duchownego przyjął święcenia kapłańskie i został proboszczem cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego we wsi Omelno. Dał się poznać jako gorliwy kapłan i głosiciel Słowa Boże. W roku 1911 został przeniesiony do Mińska jako proboszcz cerkwi ikony Matki Bożej „Pocieszenie Wszystkich Cierpiących” przy szkole dla niewidomych.
Po rewolucji bolszewickiej o. Włodzimierza dotknęły represje. W roku 1919 był dwukrotnie aresztowany, jednak zwolniono go. W roku 1925 zesłano metropolitę Melchizedeka, którego o. Włodzimierz dobrze znał i próbował mu pomóc, interweniując w różnych instancjach. W odpowiedzi został ponownie aresztowany przez władze bolszewickie i zesłany do Orła, gdzie spędził trzy lata.
Wkrótce po powrocie do Mińska w roku 1929 znów aresztowano o. Włodzimierza pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. Równocześnie w prasie ukazał się oskarżający go artykuł. Odpowiadając na zarzuty, o Włodzimierz pisał: „W moich ostatnich wystąpieniach nie było żadnych haseł antyradzieckich. W pierwszym z nich zawarta była myśl o tym, że triumf prawosławia polega na dobrym chrześcijańskim życiu. (…) W drugim mówiłem o tym, że wszelkiego rodzaju cierpienia i wyrzeczenia trzeba znosić bez sprzeciwu za przykładem Chrystusa…”
Ojciec Włodzimierz został zesłany na trzy lata do łagru, gdzie niemal całkowicie oślepł. Ciężko chory, został zwolniony w roku 1932 i wkrótce zmarł.
O. Włodzimierz Chirasko został kanonizowany w roku 1999 przez święty Synod Białoruskiej Cerkwi Prawosławnej, a w roku 2000 przez Sobór Biskupów RCP.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 182-183.
Teksty pochodzą ze wspaniałego zbioru, którego pełny tytuł brzmi "Synaksarion. Żywoty świętych Cerkwi Prawosławnej spisane na Świętej Górze Atos przez Hieromnicha Makarego z monasteru Simonopetra". Trudu tłumaczenia i wydania polskiej wersji tego zbioru podjęło się Wydawnictwo "Bratczyk". Prace nad kolejnymi tomami nadal trwają.
Publikowane co tydzień teksty zasilą również katalog żywotów świętych, zebrany w aplikacji kalendarz.cerkiew.pl.
Mamy nadzieję, że wybrane fragmenty posłużą jako zachęta do zagłębienia się w lekturę Synaksarionów.
Wspomnienie świętych Maksyma i Domecjusza ze Sketis
(10 stycznia)
Pewnego razu do św. Makarego Wielkiego (19 stycznia), który w IV wieku wiódł życie ascetyczne na pustyni Sketis, przyszli dwaj młodzi cudzoziemcy, z wyglądu zamożni, i zaczęli prosić o pozwolenie, by mogli osiedlić się koło niego. Starzec odpowiedział, że ich ciała nie zdołają znieść surowych warunków życia na pustyni. Młodzieńcy nalegali. Wtedy starzec wskazał im miejsce, dał siekierę i koszyk z chlebem i solą, kazał im wyrąbać w skale komin i przynieść z bagna kije, żeby zbudować sobie celę. Młodzi ludzie podporządkowali się bez szemrania i zrobiwszy wszystko, poprosili starca, by wskazał im, jaką pracą mają się potem zająć. Św. Makary pokazał im, jak się wyplata koszyki, żeby oddawać je przychodzącym ludziom w zamian za chleb.
Zrobili wszystko, co im powiedziano i przez trzy lata prowadzili wzorowe życie ascetyczne. Pod koniec każdego tygodnia młodzieńcy przychodzili do kościoła, przyjmowali Komunię i w głębokim milczeniu odchodzili, nie zaprzątając starca swoimi myślami, jak to czyniło wielu innych mnichów, przychodzących tu z daleka. Wtedy św. Makary postanowił sam ich odwiedzić.
Powitali go milczeniem i po zwykłej modlitwie starszy z nich, Maksym, dał znak młodszemu, Domecjuszowi, aby odszedł, a sam zabrał się do wyplatania koszyka, nie mówiąc ani słowa. Nadeszła dziewiąta godzina, wtedy znów wezwał swego towarzysza, który przyniósł chleb, sól i wodę na posiłek. Wtedy starzec powiedział, że chce u nich przenocować. Młodzieńcy zrobili mu posłanie, a sami położyli się w przeciwległym kącie.
Św. Makary udał, że zasnął. Wtedy Maksym i Domecjusz wstali i spędzili całą noc na modlitwie, przy czym wokół nich rozpościerał się nieziemski blask. Biesy, bojąc się napadać na starszego, atakowały młodszego, próbując przeszkodzić mu w śpiewaniu psalmów. O świcie święci odprawili razem nabożeństwo dwunastu psalmów, przy czym z ust św. Domecjusza wydobywał się języczek płomienia, a kiedy śpiewać zaczął św. Maksym, z jego ust uniosła się ku niebu ognista dróżka.
Po tym pouczającym widowisku św. Makary opuścił ich, pewien, że św. Maksym już osiągnął doskonałość i tylko ze św. Domecjuszem wróg jeszcze próbuje walczyć. Po kilku dniach starszy z ascetów oddał duszę Bogu, a po trzech dniach młodszy odszedł w ślad za nim do krainy sprawiedliwych.
Później, kiedy do św. Makarego przychodzili odwiedzający, prowadził ich do celi świętych Maksyma i Domecjusza ze słowami: „Idźcie i spójrzcie na świadka wielkich czynów młodych pielgrzymów”[1].
[1] Święci ci pozostali bezimienni w opowieści św. Makarego, którą tu przytaczamy (Об авве Макарии, 32; Достопамятные сказания о подвижничестве святых и блаженных отцов, Свято-Троицкая Сергиева Лавра, 1993). Jest także obszerny koptyjski tekst z wieloma legendarnymi szczegółami, przypisywany abbie Pseusowi ze Sketis. Według tego tekstu dwaj młodzieńcy byli synami cesarza Walentyniana (363-364). Wspomnienie tych świętych nie występuje w synaksarionach bizantyjskich, ale są czczeni w Kościele koptyjskim i syryjskim, jako założyciele monasteru Baramuss („monasteru Rzymian”) w Wadi Natrun. Są także wspominani w niektórych melekickich kalendarza pod datą 10 stycznia. Patrz: Amelineau, Vie des saintes Maxime at Domece dans Histoire des monasteries de Basee Egypte, Annales du Musee Guimet, Paris 1894, t. 25.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 169-170.
Wspomnienie kapłana męczennika Anatola, metropolity odeskiego
(10 stycznia)
Św. Anatol (Andrzej Grysiuk) urodził się 20 sierpnia 1880 roku w Kowlu na Wołyniu. Był synem powiatowego urzędnika. Ukończywszy seminarium duchowne, podjął naukę w kijowskiej Akademii Duchownej. Tutaj jako student złożył śluby zakonne i przyjął święcenia kapłańskie. Uzyskał stopień magistra teologii i zajął się pracą naukową jako docent i profesor nadzwyczajny kijowskiej akademii. Specjalizował się w badaniach monastycyzmu syryjskiego przed podbojem arabskim. W roku 1911 otrzymał godność archimandryty, a rok później został inspektorem moskiewskiej Akademii Duchownej. W 1913 roku odbyła się jego chirotonia i mianowanie na biskupa czystopolskiego, wikariusza diecezji kazańskiej. Wkrótce został rektorem kazańskiej Akademii Duchownej. Po zdobyciu władzy przez bolszewików wszystkie prawosławne uczelnie zostały zamknięte, ale biskup prowadził nadal nauczanie pod pozorem prywatnych wykładów. W roku 1921 został aresztowany i skazany na rok więzienia. Po zwolnieniu św. Anatol objął katedrę biskupią w Samarze, ale w roku 1923 został znów aresztowany na skutek donosu.
Po ponownym zwolnieniu został podniesiony do godności arcybiskupa, po czym OGPU aresztowało go po raz trzeci za „działalność antyradziecką”. Arcybiskup był torturowany w śledztwie, po ciężkiej chorobie przeszedł operację w szpitalu więziennym, a następnie został zesłany na trzy lata do Aszchabadu i Krasnowodska w Turkmenii.
W roku 1927 po powrocie z zesłania osiedlił się w Moskwie. Św. Anatol poparł deklarację metropolity Sergiusza (Stargorodskiego) i był jego bliskim współpracownikiem. W roku 1928 został arcybiskupem odeskim i członkiem Tymczasowego Synodu, a w roku 1932 podniesiono go do godności metropolity. W tym czasie zamknięto niemal wszystkie cerkwie w diecezji i w całym Związku Radzieckim. Jedyną świątynią, która pozostała w Odessie i w której odprawiał nabożeństwa metropolita, była cerkiew św. Dymitra. Aresztowano także niemal wszystkich duchownych. Metropolita interweniował u władz w sprawie ich zwolnienia, ale wkrótce sam zaczął być wzywany przez OGPU (NKWD) na przesłuchania, a w lipcu 1936 roku aresztowano go i wywieziono do więzienia w Kijowie. Pół roku przebywał w bardzo ciężkich warunkach, po czym wysłano go w celu dalszego śledztwa do Moskwy. 27 stycznia 1937 roku metropolita został skazany na pięć lat obozu pracy.
W tym czasie św. Anatol był już ciężko chory, niemal całkowicie utracił władzę w nogach i cierpiał na wrzody żołądka. Mimo to przez kilka miesięcy po przybyciu do łagru na północy Rosji, w republice Komi, zmuszany był do pracy. Pod koniec roku nie był już zdolny do pracy, tracił wzrok. 10 (23) stycznia 1938 roku zmarł w szpitalu obozowym wskutek zapalenia płuc.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 170-171.
Wspomnienie świętego wyznawcy Włodzimierza Chirasko, prezbitera
(11 stycznia)
Urodził się 11 stycznia 1864 r. w rodzinie duchownego, w Podolsku na Ukrainie. Po ukończeniu Seminarium Duchownego przyjął święcenia kapłańskie i został proboszczem cerkwi Wniebowstąpienia Pańskiego we wsi Omelno. Dał się poznać jako gorliwy kapłan i głosiciel Słowa Boże. W roku 1911 został przeniesiony do Mińska jako proboszcz cerkwi ikony Matki Bożej „Pocieszenie Wszystkich Cierpiących” przy szkole dla niewidomych.
Po rewolucji bolszewickiej o. Włodzimierza dotknęły represje. W roku 1919 był dwukrotnie aresztowany, jednak zwolniono go. W roku 1925 zesłano metropolitę Melchizedeka, którego o. Włodzimierz dobrze znał i próbował mu pomóc, interweniując w różnych instancjach. W odpowiedzi został ponownie aresztowany przez władze bolszewickie i zesłany do Orła, gdzie spędził trzy lata.
Wkrótce po powrocie do Mińska w roku 1929 znów aresztowano o. Włodzimierza pod zarzutem działalności kontrrewolucyjnej. Równocześnie w prasie ukazał się oskarżający go artykuł. Odpowiadając na zarzuty, o Włodzimierz pisał: „W moich ostatnich wystąpieniach nie było żadnych haseł antyradzieckich. W pierwszym z nich zawarta była myśl o tym, że triumf prawosławia polega na dobrym chrześcijańskim życiu. (…) W drugim mówiłem o tym, że wszelkiego rodzaju cierpienia i wyrzeczenia trzeba znosić bez sprzeciwu za przykładem Chrystusa…”
Ojciec Włodzimierz został zesłany na trzy lata do łagru, gdzie niemal całkowicie oślepł. Ciężko chory, został zwolniony w roku 1932 i wkrótce zmarł.
O. Włodzimierz Chirasko został kanonizowany w roku 1999 przez święty Synod Białoruskiej Cerkwi Prawosławnej, a w roku 2000 przez Sobór Biskupów RCP.
Za: Synaksarion. Styczeń, Wydawnictwo „Bratczyk”, Hajnówka 2014, s. 182-183.
Żywoty świętych z Synaksarionów publikujemy dzięki uprzejmości Wydawnictwa "Bratczyk".
Więcej na temat prac nad ich tłumaczeniem: TUTAJ.