publicystyka: Spotkanie Pańskie - ikony i freski
cerkiew.pl kuchnia | muzyka | sklep
kuchnia muzyka sklep ogłoszenia wydarzenia fotogalerie

Spotkanie Pańskie - ikony i freski

tłum. Michał Diemianiuk, 14 lutego 2021

Ikonografia Spotkania Pańskiego wykształciła się w oparciu o opowieść świętego ewangelisty Łukasza (Łk 2, 22-39). Na ikonach, freskach i miniaturach kluczową akcją jest przekazanie przez Bogurodzicę Dzieciątka na ręce Symeona, przy tym za plecami Matki Bożej wyobrażony jest Józef Oblubieniec, niosący w rękach albo w klatce gołębie, a za plecami sprawiedliwego Symeona - prorokini Anna ze zwojem w ręku.


Polichromia końca VII wieku, kościół Santa Maria Foris Portas w Castelseprio, Włochy.


Miniatura z Menologionu Bazylego II, pierwsza ćwierć XI wieku, Biblioteka Watykańska (Vat. gr. 1613).


Spotkanie Pańskie. Mozaika łuku tęczowego bazyliki Santa Maria Maggiore w Rzymie. Lata 432-440.

 
Spotkanie Pańskie. Emalia. Koniec XII-początek XIII wieku. Gruzja. Narodowe Muzeum Sztuk Pięknych im. Szalwy Amiranaszwilego, Tbilisi.


Polichromia cerkwi św. Trójcy monasteru Sopoćani. Około 1265 roku, Serbia.


Spotkanie Pańskie, XII wiek. Część tympanonu zachodniej fasady kościoła Sainte-Croix-Notre-Dame w La Charité-sur-Loire, Burgundia, Francja.


Polichromia cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej, monaster Gračanica, Serbia, 1321 rok.


Detal “Wrót Bazylego” (wrota zamówione do soboru św. Sofii w Nowogrodzie Wielkim przez św. abp Bazylego Kalikę - przyp. tłum.), 1336 rok. Technika złota nanoszonego na miedź.

 
Polichromia cerkwi Bogurodzicy Hodegetrii w monasterze Pećka patrijaršija, Kosowo, około 1337 roku.


Polichromia cerkwi Zaśnięcia Matki Bożej na Bołotowym Polu. Nowogród Wielki, druga połowa XIV wieku, stracona (zniszczona w czasie II WŚ - przyp. tłum.).


Bizantyjska ikona XV wieku, tempera na desce, 44.45 x 42,2 cm. Przechowywana w Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork.


Polichromia cerkwi Agios Nikolaos Tis Stegis (“Pod Dachem”). Kakopetria, Cypr, XVII wiek.


Mozaika cerkwi Bogurodzicy Kyriotissy (obecnie meczet Kalenderhane) w Stambule, przechowywana w Muzeum Archeologicznym w Stambule.


Ikona pierwszej połowy XVI wieku, z rzędu świątecznego cerkwi archaniołów Michała i Gabriela w Pskowie, Pskowskie Państwowe Historyczno-Architektoniczne i Artystyczne Muzeum-Rezerwat (Pskowskie Muzeum-Rezerwat).


Duccio di Buoninsegna, szkoła sieneńska, Spotkanie Pańskie, XIII wiek.


Ikona z połowy XVIII wieku, Uglickie Państwowe Historyczno-Architektoniczne i Artystyczne Muzeum.


Styl bizantyjski, koniec XIX-początek XX wieku. Przechowywane w Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork.


Około 1597 roku, z ikonostasu soboru Zaśnięcia Matki Bożej w monasterze świętego Cyryla Biełozierskiego, Cyrylo-Biełozierskie Historyczno-Architektoniczne i Artystyczne Muzeum-Rezerwat (Cyrylo-Biełozierskie Muzeum-Rezerwat).


Krąg pracowni Gurija Nikitina, lata 1680., Kostroma, Jarosławskie Muzeum Artystyczne.


Ikona z początku XV wieku, ze świątecznego rzędu soboru Zwiastowania Bogurodzicy w Moskiewskim Kremlu.


Ikona z ikonostasu soboru św. Trójcy w Ławrze Troicko-Sergijewskiej, około 1425 roku. Przypisywana Andrejowi Rublowowi.


1408 rok. Pracownia Andreja Rublowa. Z Ikonostasu soboru Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu, Państwowe Muzeum Rosyjskie.


Dwustronna “ikona-tabliczka” z końca XV-początku XVI wieku (икона-таблетка, specyficzna technika ikonograficzna na Rusi. Taka ikona składała się z dwóch sklejonych ze sobą arkuszy płótna, czasem między nimi była karta papieru. Następnie obie strony gruntowano i malowano tak, jak ikony na drewnie i czasami oprawiano w ramkę. Sam termin powstał na początku XX wieku - przyp. tłum.), Nowogródzkie Muzeum-Rezerwat.


Dwustronna “ikona-tabliczka” z drugiej ćwierci XV wieku. Sergijewo-Posadskie Muzeum-Rezerwat (Sergijewo-Posadskie Państwowe Historyczno-Artystyczne Muzeum-Rezerwat).


Ikona ze świątecznego rzędu soboru św. Sofii w Nowogrodzie Wielkim. Pierwsza połowa XIV wieku.







 







 
Najstarszy zachowany do naszych dni obraz Spotkania uwieczniony jest w jednej z mozaik łuku tęczowego, okalającego część ołtarzową kościoła Santa Maria Maggiore w Rzymie (lata 432-440). Wielopostaciowa scena Spotkania traktowana jest tu jako pójście Matki Bożej z Dzieciątkiem na rękach w towarzystwie aniołów na spotkanie ze świętym Symeonem. Miarowy rytm tego pochodu wyznaczany jest przez rytm kolumnady z łukami, na tle której odbywa się akcja. Pochylony Symeon w zrywie wyciąga do Chrystusa owinięte w szatę ręce. Za jego plecami przedstawieni są mężczyźni (prawdopodobnie uczeni w Piśmie albo kapłani świątyni jerozolimskiej). Na freskach kościoła Santa Maria w Castelseprio we Włoszech, stworzonych przez bizantyjskiego mistrza (koniec VII wieku), Symeon przedstawiony jest jako wyraźnie sędziwy starzec z długimi włosami - według tradycji, w oczekiwaniu na obiecane przez anioła spotkanie z Panem przeżył on ponad 300 lat. Jeszcze innym dawnym zabytkiem ikonografii Spotkania Pańskiego, stworzonym przed epoką ikonoklazmu, jest mozaika z konstantynopolitańskiej cerkwi Bogurodzicy Kyriotissy (w epoce panowania tureckiego przemieniona na meczet Kalenderhane). Tutaj Dzieciątko Chrystus także trzyma na rękach Matka Boża, podczas gdy w zabytkach stworzonych po epoce ikonoklazmu, Dzieciątko Chrystus najczęściej trzymane jest przez Symeona. Matka Boża zaś nierzadko przedstawiona jest jako zasmucona, przeczuwająca cierpienia Syna na krzyżu, zgodnie z proroctwem Symeona: “I Twoją duszę przeniknie miecz” (Łk 2, 35). Obok Zwiastowania, Narodzenia Chrystusa i Chrztu, Spotkanie Pańskie było jedną z głównych scen w dekorowaniu mozaiką cerkwi środkowobizantyjskiego okresu - świętego Łukasza w Fokidzie, Nea Moni na wyspie Chios, cerkwi Zaśnięcia w Dafni. Na Rusi najstarszymi wzorcami sceny Spotkania Pańskiego są freski połowy XII wieku w pskowskim soborze Monasteru Mirożskiego, a także polichromie XII wieku w cerkwi św. Cyryla (Kijów) i cerkwi Spasa na Neredicy (Nowogród Wielki). Na fresku z cerkwi Zaśnięcia na Bołotowym Polu (Nowogród Wielki, połowa XIV wieku) Symeon z Dzieciątkiem na rękach przedstawieni są za niskimi, zamkniętymi drzwiami, prowadzącymi do Świętego Świętych. Bardzo liczne ikony Spotkania Pańskiego, zachowane do naszych dni, są częścią świątecznego rzędu cerkiewnych ikonostasów.

za: https://pravoslavie.ru/51541.html