Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Hieromnich Krzysztof (Sakowicz)
dr Stefan Dmitruk, 14 lutego 2020
Wśród wiernych Białostocczyzny i północnego Podlasia w Wielkim Poście dużą popularnością cieszy się paraliturgiczny zbiór pieśni pt. „Krestnaja Pieśń” (pol. Pieśń przy Krzyżu), a w okresie bożonarodzeniowym kolęda „Ja umom chodiła”. Oba utwory napisał hieromnich Krzysztof (Sakowicz). Mnich, w latach 90. XIX stulecia, był przełożonym prawosławnego męskiego monasteru pw. św. Antoniego Pieczerskiego w Radecznicy koło Szczebrzeszyna.
Chryzant Sakowicz urodził się w 1833 r. w rodzinie duchownego ks. Jana Sakowicza. Ks. Jan był proboszczem parafii prawosławnej we wsi Swiateć (powiat krzemienieckim, gubernia wołyńska). W 1839 r. zmarła matka Chryzanta Sakowicza – Daria Sakowicz z domu Sawłuczyńska.
Chryzant ukończył Szkołę Duchowną i Wołyńskie Seminarium Duchowne w Krzemieńcu. Pod koniec nauki w seminarium krzemienieckim postanowił zostać mnichem i rozpoczął poszukiwania odpowiedniego dla siebie monasteru.
Nowicjat (cs. posłuszanije) odbył w Ławrze Kijowsko-Pieczerskiej. Poszukiwania drogi monastycznej prowadziły przez klasztory w Woroneżu, Zadońsku, Sarowie oraz Ławrę pw. Świętej Trójcy i św. Sergiusza z Radoneża koło Moskwy.
Po początkowych niepowodzeniach Sakowicz rozpoczął pracę pedagogiczną. Uczył katechezy prawosławnej w szkołach diecezji wołyńskiej: przy żeńskim monasterze w Horodyszczu (1864 – 1868) i Żukowsku (1868 – 1872) oraz był sekretarzem w Bractwie pw. św. św. Cyryla i Metodego w Ostrogu (1872 – 1873). W 1873 r. pracował w szkole ludowej im. św. św. Cyryla i Metodego w Brykowie.
Dzięki hrabinie Antoninie Błudowej (1812 – 1891) postanowił pozostać bezżennym duchownym - przyjął święcenia diakońskie, a 17 września 1879 r. – kapłańskie. Młody kapłan pozostał w Brykowie, w parafii pw. św. Jerzego Zwycięzcy. Podczas nabożeństw w świątyni brykowskiej śpiewali licznie zgromadzeni wierni. Zainspirowało to kapłana, który pisał utwory i komponował do nich melodie.
W Brykowie ks. Sakowicz napisał (w języku rosyjskim) „Duchownyje piesnopienija” (pol. „Pieśni duchowne”), czyli wierszowane utwory para liturgiczne, wydane przed 1896 r. W zbiorze znalazł się bardzo długi wiersz, w późniejszym okresie włączony do „Krestnoj Pieśni”. Poezja duchownego zawarta w „Pieśni przy Krzyżu” nawiązuje do fragmentów Ewangelii czytanych na jutrzni Wielkiego Piątku, związanych z Ostatnią Wieczerzą, Ukrzyżowaniem i złożeniem Chrystusa do Grobu. Synod Biskupów Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej za poezję religijną nagrodził ks. Chryzanta w 1885 r. prawem noszenia złotego krzyża. Należy podkreślić, że pierwotny cel wydania paraliturgiki pisanej w języku rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku był inny niż współczesna percepcja poezji Sakowicza.
Za namową władz diecezjalnych ks. Sakowicz wstąpił do Ławry pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Poczajowie. Tam, 19 grudnia 1886 r., ks. Chryzant (Sakowicz) przyjął postrzyżyny mnisze z imieniem Krzysztof.
Pod koniec 1886 r. kapłan został spowiednikiem w Chełmskim Seminarium Duchownym. Posługę niósł przez pięć lat. Wówczas wszedł w skład Domu Biskupiego w Chełmie. Mnich codziennie celebrował Liturgię, edukował dzieci oraz kierował chórem cerkiewnym.
16 września 1891 r. hieromnich Krzysztof poprosił biskupa lubelskiego Flawiana (Gorodeckiego; wikariusz arcybiskupa chełmsko-warszawskiego w latach 1885 - 1891) o przeniesienie z Chełmskiego Seminarium Duchownego do monasteru pw. św. Antoniego Pieczewskiego w Radecznicy, położonej na terenie Zamojszczyzny. Hierarcha pozytywnie rozpatrzył prośbę mnicha.
Posługując w Radecznicy duchowny m. in. kierował szkołą dla 18 chłopców, kontynuował pracę pedagogiczną z dziećmi oraz rozwijał twórczość literacką. W radecznickich murach powstała ostateczna wersja „Krestnoj Pieśni”, pisanej w języku rosyjskim, a wydanej w Poczajowie w 1905 r.
Prawosławny mnich cieszył się szacunkiem miejscowej ludności. Wierni nazywali go „świętym człowiekiem”. 11 lutego 1896 r. hieromnich Krzysztof poprosił biskupa lubelskiego Gedeona (Pokrowskiego; wikariusz arcybiskupa chełmsko-warszawskiego w latach 1892 – 1896) o zwolnienie go z funkcji kierowania monasterem i przekazanie obowiązków hieromnichowi Pimenowi (Gorbunowowi). W uzasadnieniu prośby duchowny napisał: „Chorobliwa starość nie pozwala mi pełnić cerkiewnych, gospodarczych i kancelaryjnych obowiązków. Hieromnich Pimen jest człowiekiem młodym, silnym, z uporem pracuje dla dobra monasteru i może wypełniać obowiązki”. Pomimo choroby przełożonego monasteru w Radecznicy, biskup Gedeon odrzucił prośbę.
15 lutego 1897 r. hieromnich Krzysztof służył ostatnią Liturgię i w tym samym dniu, po obiedzie, zmarł. Pogrzeb Krzysztofa (Sakowicza) odbył się 18 lutego 1897 r. Celebrowało go trzech duchownych i hieromnich Pimen (Gorbunow). Mowę pogrzebową wygłosił ks. Tymoteusz Tracz (1847 – po 1905) – proboszcz parafii pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyło ok. 300 osób.
Nieoznakowany grób hieromnicha Krzysztofa do chwili obecnej znajduje się na terenie rzymsko-katolickiego klasztoru bernardynów pw. św. Antoniego z Padwy w Radecznicy.
Na podstawie:
Dmitruk Stefan, Skład osobowy prawosławnego monasteru pw. św. Antoniego Pieczerskiego w Radecznicy w latach 1889 – 1899, „Elpis. Czasopismo Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku”, tom 16, 2014.
Chryzant Sakowicz urodził się w 1833 r. w rodzinie duchownego ks. Jana Sakowicza. Ks. Jan był proboszczem parafii prawosławnej we wsi Swiateć (powiat krzemienieckim, gubernia wołyńska). W 1839 r. zmarła matka Chryzanta Sakowicza – Daria Sakowicz z domu Sawłuczyńska.
Chryzant ukończył Szkołę Duchowną i Wołyńskie Seminarium Duchowne w Krzemieńcu. Pod koniec nauki w seminarium krzemienieckim postanowił zostać mnichem i rozpoczął poszukiwania odpowiedniego dla siebie monasteru.
Nowicjat (cs. posłuszanije) odbył w Ławrze Kijowsko-Pieczerskiej. Poszukiwania drogi monastycznej prowadziły przez klasztory w Woroneżu, Zadońsku, Sarowie oraz Ławrę pw. Świętej Trójcy i św. Sergiusza z Radoneża koło Moskwy.
Po początkowych niepowodzeniach Sakowicz rozpoczął pracę pedagogiczną. Uczył katechezy prawosławnej w szkołach diecezji wołyńskiej: przy żeńskim monasterze w Horodyszczu (1864 – 1868) i Żukowsku (1868 – 1872) oraz był sekretarzem w Bractwie pw. św. św. Cyryla i Metodego w Ostrogu (1872 – 1873). W 1873 r. pracował w szkole ludowej im. św. św. Cyryla i Metodego w Brykowie.
Dzięki hrabinie Antoninie Błudowej (1812 – 1891) postanowił pozostać bezżennym duchownym - przyjął święcenia diakońskie, a 17 września 1879 r. – kapłańskie. Młody kapłan pozostał w Brykowie, w parafii pw. św. Jerzego Zwycięzcy. Podczas nabożeństw w świątyni brykowskiej śpiewali licznie zgromadzeni wierni. Zainspirowało to kapłana, który pisał utwory i komponował do nich melodie.
W Brykowie ks. Sakowicz napisał (w języku rosyjskim) „Duchownyje piesnopienija” (pol. „Pieśni duchowne”), czyli wierszowane utwory para liturgiczne, wydane przed 1896 r. W zbiorze znalazł się bardzo długi wiersz, w późniejszym okresie włączony do „Krestnoj Pieśni”. Poezja duchownego zawarta w „Pieśni przy Krzyżu” nawiązuje do fragmentów Ewangelii czytanych na jutrzni Wielkiego Piątku, związanych z Ostatnią Wieczerzą, Ukrzyżowaniem i złożeniem Chrystusa do Grobu. Synod Biskupów Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej za poezję religijną nagrodził ks. Chryzanta w 1885 r. prawem noszenia złotego krzyża. Należy podkreślić, że pierwotny cel wydania paraliturgiki pisanej w języku rosyjskim na przełomie XIX i XX wieku był inny niż współczesna percepcja poezji Sakowicza.
Za namową władz diecezjalnych ks. Sakowicz wstąpił do Ławry pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Poczajowie. Tam, 19 grudnia 1886 r., ks. Chryzant (Sakowicz) przyjął postrzyżyny mnisze z imieniem Krzysztof.
Pod koniec 1886 r. kapłan został spowiednikiem w Chełmskim Seminarium Duchownym. Posługę niósł przez pięć lat. Wówczas wszedł w skład Domu Biskupiego w Chełmie. Mnich codziennie celebrował Liturgię, edukował dzieci oraz kierował chórem cerkiewnym.
16 września 1891 r. hieromnich Krzysztof poprosił biskupa lubelskiego Flawiana (Gorodeckiego; wikariusz arcybiskupa chełmsko-warszawskiego w latach 1885 - 1891) o przeniesienie z Chełmskiego Seminarium Duchownego do monasteru pw. św. Antoniego Pieczewskiego w Radecznicy, położonej na terenie Zamojszczyzny. Hierarcha pozytywnie rozpatrzył prośbę mnicha.
Posługując w Radecznicy duchowny m. in. kierował szkołą dla 18 chłopców, kontynuował pracę pedagogiczną z dziećmi oraz rozwijał twórczość literacką. W radecznickich murach powstała ostateczna wersja „Krestnoj Pieśni”, pisanej w języku rosyjskim, a wydanej w Poczajowie w 1905 r.
Prawosławny mnich cieszył się szacunkiem miejscowej ludności. Wierni nazywali go „świętym człowiekiem”. 11 lutego 1896 r. hieromnich Krzysztof poprosił biskupa lubelskiego Gedeona (Pokrowskiego; wikariusz arcybiskupa chełmsko-warszawskiego w latach 1892 – 1896) o zwolnienie go z funkcji kierowania monasterem i przekazanie obowiązków hieromnichowi Pimenowi (Gorbunowowi). W uzasadnieniu prośby duchowny napisał: „Chorobliwa starość nie pozwala mi pełnić cerkiewnych, gospodarczych i kancelaryjnych obowiązków. Hieromnich Pimen jest człowiekiem młodym, silnym, z uporem pracuje dla dobra monasteru i może wypełniać obowiązki”. Pomimo choroby przełożonego monasteru w Radecznicy, biskup Gedeon odrzucił prośbę.
15 lutego 1897 r. hieromnich Krzysztof służył ostatnią Liturgię i w tym samym dniu, po obiedzie, zmarł. Pogrzeb Krzysztofa (Sakowicza) odbył się 18 lutego 1897 r. Celebrowało go trzech duchownych i hieromnich Pimen (Gorbunow). Mowę pogrzebową wygłosił ks. Tymoteusz Tracz (1847 – po 1905) – proboszcz parafii pw. Zaśnięcia Bogurodzicy w Szczebrzeszynie. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyło ok. 300 osób.
Nieoznakowany grób hieromnicha Krzysztofa do chwili obecnej znajduje się na terenie rzymsko-katolickiego klasztoru bernardynów pw. św. Antoniego z Padwy w Radecznicy.
Na podstawie:
Dmitruk Stefan, Skład osobowy prawosławnego monasteru pw. św. Antoniego Pieczerskiego w Radecznicy w latach 1889 – 1899, „Elpis. Czasopismo Katedry Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Białymstoku”, tom 16, 2014.
Dmitruk Stefan, Zapomniany autor „Krestnoj Pieśni”, „Przegląd Prawosławny”, numer 3, 2012. [wersja elektroniczna] (tam też: Chciałem być mnichem. Wspomnienia Krzysztofa (Sakowicza), z języka rosyjskiego tłum. Stefan Dmitruk).
Więcej o dziejach męskiego i żeńskiego monasteru w Radecznicy zobacz:
Dmitruk Stefan, Dom bazylianów i parafia unicka w Radecznicy (1869 – 1875), „Res Historica”, tom 39, Lublin 2015.
[wersja elektroniczna]
Wspomnienia Zofii (Klimczuk) - siostry prawosławnego monasteru w Radecznicy, opracował Stefan Dmitruk, „Res Historica”, tom 43, Lublin 2017. [wersja elektroniczna]
Dmitruk Stefan, Żeńskie monastery prawosławne na terenie Królestwa Polskiego na przełomie XIX i XX w., „Teka Komisji Historycznej. Oddział Lubelski Polskiej Akademii Nauk”, tom 6, Lublin 2009.[wersja elektroniczna]
doktor Stefan Dmitruk (Białystok) – historyk; niezależny naukowiec i badacz; nauczyciel historii w białostockiej szkole podstawowej. Magister Instytutu Historii Uniwersytetu w Białymstoku (2004 r.), doktor Instytutu Historii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (2012 r.). Autor ponad 50 artykułów naukowych opublikowanych w periodykach (m. in. „Przeszłości Demograficznej Polski”, „Res Historice”, „Tekach Komisji Historycznej Oddziału Lubelskiego Polskiej Akademii Nauk”, „Studiach z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, „Białoruskich Zeszytach Historycznych”), zbiorach naukowych wydanych w Polsce, Ukrainie i Rosji. Bada kwestie wyznaniowe, narodowościowe, społeczność rosyjską Królestwa Polskiego i zachodnich guberni Rosji na przełomie XIX i XX w. oraz problem uchodźctwa ludności cywilnej w głąb Rosji podczas I wojny światowej.
