Zostań przyjacielem cerkiew.pl
Synaksarion Wielkiej Środy
tłum. ks. Henryk Paprocki, 11 kwietnia 2017
Stichosy: Kobieta mirrą namaściwszy Chrystusowe ciało, uprzedza mirrę i aloes Nikodema.
W Świętą Wielką Środę teoforyczni ojcowie nakazali wspominać kobietę nierządnicę, która namaściła Pana mirrą, bowiem było to niedługo przed zbawczymi Mękami. W tym celu ustanowiono właśnie teraz jej wspomnienie, aby według słowa Zbawiciela, wszędzie i wszystkim był głoszony jej odważny uczynek.
Kiedy Jezus wszedł do Jerozolimy i był w domu Szymona Trędowatego, podeszła do Niego kobieta i wylała na Jego głowę drogocenny olejek. Cóż ją pobudziło, że postanowiła przyjść? Skoro obserwowała współczucie i szczodrobliwość Chrystusa do wszystkich, a zwłaszcza teraz, widząc jak On wszedł do domu trędowatego, którego Prawo nakazywało uważać za nieczystego i zabraniało kontaktów z nim, to myślała, że Chrystus tak samo oczyści jej duchową nieczystość, jak i trąd Szymona. I oto, gdy Pan spoczywał na wieczerzy, kobieta wylała z góry na Jego głowę mirrę o wartości w przybliżeniu trzystu denarów, to znaczy tysiącu dwustu sestercji i trzech tysięcy ośmiuset asów. Uczniowie, a przede wszystkim Judasz Iskariota, zabraniali jej, a Chrystus ją bronił, żeby nie przeszkadzali w jej dobrym zamiarze. Następnie On wspomniał o swoim pogrzebie, żeby odciągnąć Judasza od zdrady, a kobietę uczynił godną nagrody tym, że wszędzie w świecie będzie opowiadany jej dobry uczynek.
Niektórzy myślą, że wszyscy ewangeliści mówią o jednej i tej samej kobiecie. Należy wiedzieć, że nie jest tak. Jedynie trzej ewangeliści, jak mówi święty Chryzostom [1] , opowiadają o jednej i tej samej kobiecie, którą nazywają nierządnicą, natomiast Jan nie mówi o niej, ale o innej, wspaniałej kobiecie świętego życia, o Marii, siostrze Łazarza, która nie była nierządnicą i była umiłowana przez Chrystusa [2].
Z nich właśnie ta ostatnia Maria sześć dni przed Paschą w swoim domu, który był w Betanii, gdy Pan spoczywał na wieczerzy, dokonała namaszczenia, wylewając mirrę na przeczyste Jego nogi i wycierając je włosami swojej głowy.
Ona przyniosła Jemu jako Bogu mirrę kupioną za dużą cenę, bowiem dobrze wiedziała, że wśród ofiar przynosi się Bogu olej i kapłanów namaszcza się olejem [3] , Jakub w starożytności wylał olej na kamienny pomnik, poświęcając go Bogu [4] . Przyniosła zaś mirrę jawnie jako dar dla Nauczyciela jako Boga, a także za wskrzeszenie brata. Dlatego też jej nie obiecano nagrody, a i szemrał wtedy tylko Judasz, ponieważ był chciwy.
Inna kobieta, rzeczywiście nierządnica, dwa dni przed Paschą, gdy Chrystus był jeszcze w Betanii i spoczywał na wieczerzy w domu Szymona Trędowatego, wylała drogocenny olej Jezusowi na głowę, jak opowiadają święci Mateusz i Marek [5]. To na tę nierządnicę oburzali się uczniowie, gdyż ciągle słuchali nauk Chrystusa o gorliwości i jałmużnie [6]. Za ten czyn dano jej nagrodę w wysławianiu jej dobrego czynu po całym świecie.
Niektórzy powiadają, że jakoby była jedna i ta sama kobieta, a Chryzostom mówi, iż chodzi o dwie różne. Są jeszcze i tacy, którzy doliczają się nawet trzech kobiet, dwóch już wspomnianych, które namaściły Chrystusa tuż przed Jego męką, i trzeciej, jeszcze innej, która uczyniła to wcześniej, raczej jako pierwsza, gdzieś w połowie nauczania Pańskiego. To była nierządnica i grzesznica, która wylała mirrę na nogi Chrystusa w domu Szymona, ale nie trędowatego, a faryzeusza, i uczyniła to sama, bez świadków, gdy zgorszył się tym tylko faryzeusz, a Zbawiciel dał jej w nagrodę odpuszczenie grzechów. O niej, która pojawiła się około połowy nauczania Chrystusa, wspomina tylko święty Łukasz w swojej Ewangelii [7] . Po opowieści o tej nierządnicy od razu dodał słowa następujące: „Potem chodził po miastach i wioskach, nauczając dobrą nowinę o Królestwie Bożym” [8] , z czego wynika, że to nie mogło mieć miejsca bezpośrednio przed Jego Męką. Przeto niektórzy myślą, sądząc po czasie i po tych, którzy Go przyjmowali, i po miejscu, i po osobach, i po domach, a także po sposobie namaszczenia, że były trzy kobiety: dwie nierządnice i trzecia, Maria siostra Łazarza, która słynęła z czystego życia. Jednym był dom faryzeusza Szymona, drugim dom Szymona Trędowatego w Betanii, a trzecim dom Marii i Marty, sióstr Łazarza, także w Betanii. Można to wyprowadzić z faktu, że dwie wieczerze przygotowano Chrystusowi i obie w Betanii: jedną sześć dni przed Paschą w domu Łazarza, gdy spoczywał z Nim także Łazarz, jak podaje Syn Gromu, czyli Ewangelista Jan: „Sześć dni przed Paschą poszedł Jezus do Betanii, gdzie był Łazarz, który umarł, a którego Jezus wskrzesił z martwych. Tam więc przygotowali mu wieczerzę, a Maria posługiwała, Łazarz zaś był jednym z tych, którzy z Nim spoczywali przy stole. A Maria wzięła funt czystej, bardzo drogiej maści nardowej, namaściła nogi Jezusa i otarła je swoimi włosami” [9] . Natomiast drugą wieczerzę przygotowano dla Niego dwa dni przed Paschą, gdy Jezus był jeszcze w Betanii, w domu Szymona Trędowatego, i przyszła do Jezusa nierządnica, i wylała na Niego drogocenną mirrę, jak opowiada święty Mateusz: „Jezus powiedział swoim uczniom: Wiecie, że za dwa dni będzie Pascha” [10], po czym dodaje: „Gdy Jezus był w Betanii w domu Szymona Trędowatego, przystąpiła do Niego kobieta, mająca alabastrowy słoik bardzo kosztownego olejku i wylała go na głowę Jego, gdy spoczywał przy stole” [11] . Podobnie jak Mateusz podaje też Marek: „A po dwóch dniach była Pascha i święto Przaśników … A gdy On był w Betanii, w domu Szymona Trędowatego, i spoczywał przy stole, przyszła kobieta, mająca alabastrowy słoik czystego olejku nardowego, bardzo kosztownego, stłukła alabastrowy słoik i wylała olejek na głowę Jego” [12].
Ci, którzy się z tym nie zgadzają, mówią, jakoby jedna i ta sama kobieta namaszczała Pana mirrą, wspomniana przez czterech ewangelistów. Uważają także, że jeden i ten sam Szymon był zarazem faryzeuszem i trędowatym, a inni jeszcze uważają go za ojca Łazarza z siostrami Marią i Martą, że była jedna i ta sama wieczerza, jeden i ten sam dom w Betanii, w którym przygotowali izbę przestronną i przystrojoną, w której miała miejsce Wieczerza, ale nie myślą oni prawidłowo. Te dwie wieczerze były bowiem dla Chrystusa przygotowane poza Jerozolimą, w Betanii, sześć i dwa dni – jak już powiedziano – przed starotestamentową Paschą, gdy i kobiety w różny sposób przyniosły Chrystusowi mirrę. Natomiast Ostatnia Wieczerza i przystrojona izba były przygotowane w samej Jerozolimie dzień przed Paschą żydowską i dniem Męki Chrystusa. Jedni powiadają, że było to w domu nieznanego człowieka, a inni, że w domu Jana, przyjaciela i ucznia Chrystusa, na świętym Syjonie, gdzie zgromadzili się apostołowie ze strachu przed Żydami, i gdzie miało miejsce dotknięcie Tomasza po Zmartwychwstaniu, Zstąpienie Ducha Świętego w Pięćdziesiątnicę, a także dokonały się inne cuda i tajemnice.
Opinia Chryzostoma wydaje się słuszniejsza, że tutaj rozróżnia się dwie kobiety: jedną, jak powiedziano, wymieniają trzej ewangeliści, nierządnicę i grzesznicę, która wylała mirrę na głowę Chrystusa, i drugą, wymienioną przez Jana, Marię, siostrę Łazarza, która namaściła tylko nogi Chrystusa. Myślę też, że były różne wieczerze: jedne w Betanii i jedna Ostatnia Wieczerza. Wynika to także z faktu, że po historii z nierządnicą Zbawiciel posłał uczniów do miasta, żeby przygotowali Paschę, nakazując: „Pójdziecie do miasta do pewnego człowieka i powiecie mu: Nauczyciel mówi: U Ciebie spełnię Paschę z moimi uczniami” [13]. Jeszcze mówi: „Spotkacie człowieka niosącego naczynie z wodą. On pokaże wam dużą przygotowaną izbę. Tam przygotujecie dla nas. Oni poszli i znaleźli, jak im powiedział”, i przygotowali Paschę [14], oczywiście zbliżającą się Paschę Prawa, którą Jezus po przyjściu spełnił z uczniami, jak powiada święty Chryzostom, a potem była Ostatnia Wieczerza. Spełniwszy podczas niej Boskie umycie nóg, On spoczął znowu [15] i spełnił naszą Paschę, podczas jednej uczty ze starotestamentową, jak mówi Jan Chryzostom, co rzeczywiście miało miejsce.
Święty Jan i Marek, święci ewangeliści, precyzują, co to była za mirra, nazywając ją czystą i drogocenną [16]. Dlaczego określają ją jako „pistikos”, co oznacza, „autentyczna”, „niesfałszowana”, „bez domieszek” i „sprawdzonej czystości” lub też – być może – jest to nazwa jakiegoś szczególnego, najlepszego gatunku nardu [17]. Mirra była przygotowywana z wielu rozlicznych olejków, przede wszystkim z mirry, wonnego cynamonu lub aromatycznej trzciny oraz oliwy z oliwek [18]. Marek dodaje jeszcze, że kobieta z gorliwości rozbiła naczynie, dlatego że miało ono wąską szyjkę, i nazywa to naczynie alabastrem. Było to, jak mówi święty Epifaniusz, szklane naczynie, niemające szyjki, zwane także „bikia”.
Chryste Boże, namaszczony duchową mirrą, wyzwól nas z atakujących żądz i zmiłuj się nad nami, albowiem tylko Ty jesteś Świętym i Przyjacielem człowieka. Amen.
Przypisy:
[1] Św. Jan Chryzostom (ok. 350-407), biskup Konstantynopola, pisarz chrześcijański, uznawany za największego kaznodzieję kościoła Wschodniego, Ojciec Kościoła. Wraz ze świętymi Bazylim Wielkim i Grzegorzem z Nazjanzu jest uznawany za jednego z największych Ojców Kościoła. Wspomnienie liturgiczne 14 IX, 13 XI raz 27 i 30 I.
[2] Św. Jan Chryzostom, In Matthaeum homilia 80, PG 58, kol. 723-729
[3] Wj 30,25-30.
[4] Rdz 28,18; 35,14.
[5] Mt 26,6-13; Mk 14,3-9.
[6] Dlatego też chcieli ten olejek „drogo sprzedać i rozdać ubogim”, Mt 26,9.
[7] Łk 7,36-50.
[8] Łk 8,1.
[9] J 12,1-3.
[10] Mt 26,1-2.
[11] Mt 26,6-7.
[12] Mk 14,1-3.
[13] Mt 26,18.
[14] Mk 14,13-16; Łk 22,10-13.
[15] J 13,2-12.
[16] J 12,3; Mk 14,3.
[17] Indyjska roślina, z której przygotowuje się mirrę (por.: Mk 14,3; J 12,3).
[18] Wj 30,23-25.
Za: liturgia.cerkiew.pl
W Świętą Wielką Środę teoforyczni ojcowie nakazali wspominać kobietę nierządnicę, która namaściła Pana mirrą, bowiem było to niedługo przed zbawczymi Mękami. W tym celu ustanowiono właśnie teraz jej wspomnienie, aby według słowa Zbawiciela, wszędzie i wszystkim był głoszony jej odważny uczynek.
Kiedy Jezus wszedł do Jerozolimy i był w domu Szymona Trędowatego, podeszła do Niego kobieta i wylała na Jego głowę drogocenny olejek. Cóż ją pobudziło, że postanowiła przyjść? Skoro obserwowała współczucie i szczodrobliwość Chrystusa do wszystkich, a zwłaszcza teraz, widząc jak On wszedł do domu trędowatego, którego Prawo nakazywało uważać za nieczystego i zabraniało kontaktów z nim, to myślała, że Chrystus tak samo oczyści jej duchową nieczystość, jak i trąd Szymona. I oto, gdy Pan spoczywał na wieczerzy, kobieta wylała z góry na Jego głowę mirrę o wartości w przybliżeniu trzystu denarów, to znaczy tysiącu dwustu sestercji i trzech tysięcy ośmiuset asów. Uczniowie, a przede wszystkim Judasz Iskariota, zabraniali jej, a Chrystus ją bronił, żeby nie przeszkadzali w jej dobrym zamiarze. Następnie On wspomniał o swoim pogrzebie, żeby odciągnąć Judasza od zdrady, a kobietę uczynił godną nagrody tym, że wszędzie w świecie będzie opowiadany jej dobry uczynek.
Niektórzy myślą, że wszyscy ewangeliści mówią o jednej i tej samej kobiecie. Należy wiedzieć, że nie jest tak. Jedynie trzej ewangeliści, jak mówi święty Chryzostom [1] , opowiadają o jednej i tej samej kobiecie, którą nazywają nierządnicą, natomiast Jan nie mówi o niej, ale o innej, wspaniałej kobiecie świętego życia, o Marii, siostrze Łazarza, która nie była nierządnicą i była umiłowana przez Chrystusa [2].
Z nich właśnie ta ostatnia Maria sześć dni przed Paschą w swoim domu, który był w Betanii, gdy Pan spoczywał na wieczerzy, dokonała namaszczenia, wylewając mirrę na przeczyste Jego nogi i wycierając je włosami swojej głowy.
Ona przyniosła Jemu jako Bogu mirrę kupioną za dużą cenę, bowiem dobrze wiedziała, że wśród ofiar przynosi się Bogu olej i kapłanów namaszcza się olejem [3] , Jakub w starożytności wylał olej na kamienny pomnik, poświęcając go Bogu [4] . Przyniosła zaś mirrę jawnie jako dar dla Nauczyciela jako Boga, a także za wskrzeszenie brata. Dlatego też jej nie obiecano nagrody, a i szemrał wtedy tylko Judasz, ponieważ był chciwy.
Inna kobieta, rzeczywiście nierządnica, dwa dni przed Paschą, gdy Chrystus był jeszcze w Betanii i spoczywał na wieczerzy w domu Szymona Trędowatego, wylała drogocenny olej Jezusowi na głowę, jak opowiadają święci Mateusz i Marek [5]. To na tę nierządnicę oburzali się uczniowie, gdyż ciągle słuchali nauk Chrystusa o gorliwości i jałmużnie [6]. Za ten czyn dano jej nagrodę w wysławianiu jej dobrego czynu po całym świecie.
Niektórzy powiadają, że jakoby była jedna i ta sama kobieta, a Chryzostom mówi, iż chodzi o dwie różne. Są jeszcze i tacy, którzy doliczają się nawet trzech kobiet, dwóch już wspomnianych, które namaściły Chrystusa tuż przed Jego męką, i trzeciej, jeszcze innej, która uczyniła to wcześniej, raczej jako pierwsza, gdzieś w połowie nauczania Pańskiego. To była nierządnica i grzesznica, która wylała mirrę na nogi Chrystusa w domu Szymona, ale nie trędowatego, a faryzeusza, i uczyniła to sama, bez świadków, gdy zgorszył się tym tylko faryzeusz, a Zbawiciel dał jej w nagrodę odpuszczenie grzechów. O niej, która pojawiła się około połowy nauczania Chrystusa, wspomina tylko święty Łukasz w swojej Ewangelii [7] . Po opowieści o tej nierządnicy od razu dodał słowa następujące: „Potem chodził po miastach i wioskach, nauczając dobrą nowinę o Królestwie Bożym” [8] , z czego wynika, że to nie mogło mieć miejsca bezpośrednio przed Jego Męką. Przeto niektórzy myślą, sądząc po czasie i po tych, którzy Go przyjmowali, i po miejscu, i po osobach, i po domach, a także po sposobie namaszczenia, że były trzy kobiety: dwie nierządnice i trzecia, Maria siostra Łazarza, która słynęła z czystego życia. Jednym był dom faryzeusza Szymona, drugim dom Szymona Trędowatego w Betanii, a trzecim dom Marii i Marty, sióstr Łazarza, także w Betanii. Można to wyprowadzić z faktu, że dwie wieczerze przygotowano Chrystusowi i obie w Betanii: jedną sześć dni przed Paschą w domu Łazarza, gdy spoczywał z Nim także Łazarz, jak podaje Syn Gromu, czyli Ewangelista Jan: „Sześć dni przed Paschą poszedł Jezus do Betanii, gdzie był Łazarz, który umarł, a którego Jezus wskrzesił z martwych. Tam więc przygotowali mu wieczerzę, a Maria posługiwała, Łazarz zaś był jednym z tych, którzy z Nim spoczywali przy stole. A Maria wzięła funt czystej, bardzo drogiej maści nardowej, namaściła nogi Jezusa i otarła je swoimi włosami” [9] . Natomiast drugą wieczerzę przygotowano dla Niego dwa dni przed Paschą, gdy Jezus był jeszcze w Betanii, w domu Szymona Trędowatego, i przyszła do Jezusa nierządnica, i wylała na Niego drogocenną mirrę, jak opowiada święty Mateusz: „Jezus powiedział swoim uczniom: Wiecie, że za dwa dni będzie Pascha” [10], po czym dodaje: „Gdy Jezus był w Betanii w domu Szymona Trędowatego, przystąpiła do Niego kobieta, mająca alabastrowy słoik bardzo kosztownego olejku i wylała go na głowę Jego, gdy spoczywał przy stole” [11] . Podobnie jak Mateusz podaje też Marek: „A po dwóch dniach była Pascha i święto Przaśników … A gdy On był w Betanii, w domu Szymona Trędowatego, i spoczywał przy stole, przyszła kobieta, mająca alabastrowy słoik czystego olejku nardowego, bardzo kosztownego, stłukła alabastrowy słoik i wylała olejek na głowę Jego” [12].
Ci, którzy się z tym nie zgadzają, mówią, jakoby jedna i ta sama kobieta namaszczała Pana mirrą, wspomniana przez czterech ewangelistów. Uważają także, że jeden i ten sam Szymon był zarazem faryzeuszem i trędowatym, a inni jeszcze uważają go za ojca Łazarza z siostrami Marią i Martą, że była jedna i ta sama wieczerza, jeden i ten sam dom w Betanii, w którym przygotowali izbę przestronną i przystrojoną, w której miała miejsce Wieczerza, ale nie myślą oni prawidłowo. Te dwie wieczerze były bowiem dla Chrystusa przygotowane poza Jerozolimą, w Betanii, sześć i dwa dni – jak już powiedziano – przed starotestamentową Paschą, gdy i kobiety w różny sposób przyniosły Chrystusowi mirrę. Natomiast Ostatnia Wieczerza i przystrojona izba były przygotowane w samej Jerozolimie dzień przed Paschą żydowską i dniem Męki Chrystusa. Jedni powiadają, że było to w domu nieznanego człowieka, a inni, że w domu Jana, przyjaciela i ucznia Chrystusa, na świętym Syjonie, gdzie zgromadzili się apostołowie ze strachu przed Żydami, i gdzie miało miejsce dotknięcie Tomasza po Zmartwychwstaniu, Zstąpienie Ducha Świętego w Pięćdziesiątnicę, a także dokonały się inne cuda i tajemnice.
Opinia Chryzostoma wydaje się słuszniejsza, że tutaj rozróżnia się dwie kobiety: jedną, jak powiedziano, wymieniają trzej ewangeliści, nierządnicę i grzesznicę, która wylała mirrę na głowę Chrystusa, i drugą, wymienioną przez Jana, Marię, siostrę Łazarza, która namaściła tylko nogi Chrystusa. Myślę też, że były różne wieczerze: jedne w Betanii i jedna Ostatnia Wieczerza. Wynika to także z faktu, że po historii z nierządnicą Zbawiciel posłał uczniów do miasta, żeby przygotowali Paschę, nakazując: „Pójdziecie do miasta do pewnego człowieka i powiecie mu: Nauczyciel mówi: U Ciebie spełnię Paschę z moimi uczniami” [13]. Jeszcze mówi: „Spotkacie człowieka niosącego naczynie z wodą. On pokaże wam dużą przygotowaną izbę. Tam przygotujecie dla nas. Oni poszli i znaleźli, jak im powiedział”, i przygotowali Paschę [14], oczywiście zbliżającą się Paschę Prawa, którą Jezus po przyjściu spełnił z uczniami, jak powiada święty Chryzostom, a potem była Ostatnia Wieczerza. Spełniwszy podczas niej Boskie umycie nóg, On spoczął znowu [15] i spełnił naszą Paschę, podczas jednej uczty ze starotestamentową, jak mówi Jan Chryzostom, co rzeczywiście miało miejsce.
Święty Jan i Marek, święci ewangeliści, precyzują, co to była za mirra, nazywając ją czystą i drogocenną [16]. Dlaczego określają ją jako „pistikos”, co oznacza, „autentyczna”, „niesfałszowana”, „bez domieszek” i „sprawdzonej czystości” lub też – być może – jest to nazwa jakiegoś szczególnego, najlepszego gatunku nardu [17]. Mirra była przygotowywana z wielu rozlicznych olejków, przede wszystkim z mirry, wonnego cynamonu lub aromatycznej trzciny oraz oliwy z oliwek [18]. Marek dodaje jeszcze, że kobieta z gorliwości rozbiła naczynie, dlatego że miało ono wąską szyjkę, i nazywa to naczynie alabastrem. Było to, jak mówi święty Epifaniusz, szklane naczynie, niemające szyjki, zwane także „bikia”.
Chryste Boże, namaszczony duchową mirrą, wyzwól nas z atakujących żądz i zmiłuj się nad nami, albowiem tylko Ty jesteś Świętym i Przyjacielem człowieka. Amen.
Przypisy:
[1] Św. Jan Chryzostom (ok. 350-407), biskup Konstantynopola, pisarz chrześcijański, uznawany za największego kaznodzieję kościoła Wschodniego, Ojciec Kościoła. Wraz ze świętymi Bazylim Wielkim i Grzegorzem z Nazjanzu jest uznawany za jednego z największych Ojców Kościoła. Wspomnienie liturgiczne 14 IX, 13 XI raz 27 i 30 I.
[2] Św. Jan Chryzostom, In Matthaeum homilia 80, PG 58, kol. 723-729
[3] Wj 30,25-30.
[4] Rdz 28,18; 35,14.
[5] Mt 26,6-13; Mk 14,3-9.
[6] Dlatego też chcieli ten olejek „drogo sprzedać i rozdać ubogim”, Mt 26,9.
[7] Łk 7,36-50.
[8] Łk 8,1.
[9] J 12,1-3.
[10] Mt 26,1-2.
[11] Mt 26,6-7.
[12] Mk 14,1-3.
[13] Mt 26,18.
[14] Mk 14,13-16; Łk 22,10-13.
[15] J 13,2-12.
[16] J 12,3; Mk 14,3.
[17] Indyjska roślina, z której przygotowuje się mirrę (por.: Mk 14,3; J 12,3).
[18] Wj 30,23-25.
Za: liturgia.cerkiew.pl